Java Post

Ambon was één van de eerste eilanden die in 1942 bezoek kregen van de Japanners. De relatieve nabijheid van Australië bracht een aantal militairen en enkele burgers ertoe uit te wijken – zo lang het nog kon.  

Ceram, de rede van Geser

Door Bert Immerzeel

Op 31 januari 1942 werd het eiland Ambon door de Japanners aangevallen. De KNIL-troepen capituleerden reeds de volgende dag, de Australische troepen gaven zich over op 4 februari.

De Japanners richtten de volgende aanval op Timor en lieten ongeveer 500 militairen achter op het eiland. De krijgsgevangen Australische- en KNIL-militairen werden in het Tantoei- en het Halongkamp verzameld. Laatstgenoemd kamp opende reeds na enkele dagen haar poorten; verreweg de meeste Molukse militairen werden weer vrijgelaten.

De volgende maanden was sprake van een tamelijk chaotische toestand op het eiland. Omdat Nederlands-Indië nog niet geheel was ingenomen, konden de Japanners te weinig middelen vrijmaken om het gehele eiland te controleren. De meeste Japanners verbleven dan ook in Ambon-stad en aan de zuidelijke kustweg van de Baai van Ambon. Wetende dat de christelijke Molukse bevolking anti-Japans was en dat zich nog veel wapens op het eiland bevonden, durfden zij het niet aan om zich in het binnenland van Hitoe en Leitimor te begeven. Het was deze omstandigheid, en de wetenschap dat de Japanners Haroekoe, Saparoea en Ceram nog niet hadden bezet (dit gebeurde pas in april 1942), die aan tientallen Australische- en KNIL-militairen, alsmede aan een aantal Europese burgers, de gelegenheid gaf om tijdelijk onder te duiken en/of uit te wijken naar Australië. Lees verder →

In 1948 reisde schrijver en journalist Piet Bakker (van Ciske de Rat), samen met tekenaar Jo Spier naar West-Indië en Indië/Indonesië. Van de boottocht naar Indië verscheen op 18 september 1948 in Het Dagblad het volgende verslag.

“En hoe vindt u het om weer naar de Oost te gaan?” – tekening Jo Spier

Door Piet Bakker, a/b M.S. ´Oranje´, Middellandse Zee

Als een lichtspoor is de witte schuimstreep, die het motorschip ´Oranje´ trekt door het levende blauw van de Middellandse Zee. Die streep zal eindigen in Tandjong Priok en dan heeft de boot weer een zevenhonderd Nederlanders gebracht naar het land, dat zij zich als woonstee hebben gekozen.

Ondanks alles. Ondanks de herinneringen aan Japanse martelkampen. Ondanks de kinderen, die zij daar in die wrede jaren 1942 — 1945 aan de hete, vochtige aarde moesten toevertrouwen. Ondanks hun vernietigde bestaan. Ondanks Linggadjati en Renville. Ondanks al hun vergruzelde illusies. Lees verder →

Een gewaagde reddingsactie in Nederlands Nieuw-Guinea en een expeditie in 2019

In januari 2019 is een klein team van Nederlandse specialisten op het gebied van luchtvaarthistorie door de Vogelkop gereisd op zoek naar een Amerikaanse B-25H Mitchell bommenwerper die in juli 1944 een noodlanding moest maken aan de bovenloop van de Kais rivier.

Aanval B-25 op Japanse schuiten (foto collectie John F. Heyn)

Door Bas Kreuger

Op de ochtend van 27 juli 1944 waren vier B-25´5 van het 418e NF Squadron uit Wakde vertrokken om op kleine Japanse bevoorradingsscheepjes te jagen, de enige manier die de hongerige Japanse troepen in Nieuw Guinea nog hadden om materiaal aan te voeren.

Bij een aanval op twee van die schuiten in de Mac Cluer Gulf door vier B-25’s van het 418e NF Squadron was het vliegtuig van 1e Luitenant Ira M. Barnett (vlieger), Flying Officer Thomas R. Wright (navigator), Sergeant Peter P. Whipland (radio-operator) en korporaal Harold A. Quidgeon in zijn linkermotor geraakt. Hoewel hij nog naar 3.000 voet had weten te klimmen, bleek dat op één motor en met beschadigde roeren onvoldoende om de dichtstbijzijnde geallieerde basis op Biak, bijna 300 kilometer verderop, te bereiken. Na 10 minuten vliegen besloot Barnett zijn toestel op het eerste de beste stuk open grond neer te zetten. Dat bleek een sagomoeras te zijn, aan de bovenloop van de Kais rivier. De landing slaagde wonderwel en geen van de vier bemanningsleden had meer dan wat schaaf- en snijwonden. Lees verder →

In 1948 reisde schrijver en journalist Piet Bakker (van Ciske de Rat), samen met tekenaar Jo Spier naar West-Indië en Indië/Indonesië. Van zijn verblijf op Ambon verscheen op 27 november 1948 in Het Dagblad het volgende verslag.

Het monument ´Door de eeuwen trouw´

Door Piet Bakker

“Door de eeuwen trouw”,  leest men op het monument, dat in de geruïneerde stad Ambon ongeschonden staat. Dat is méér dan een monumentale frase, het is wáár. Toen J. P. Coen de aanval op Jacatra voorbereidde, liet hij soldaten halen van Ambon. Toen reeds. En sindsdien heeft het krijgshaftige volk van dit kleine eiland en het nóg kleinere Saparoea een groot aandeel gehad in de krijgsverrichtingen, die door de eeuwen heen volbracht moesten worden om het Nederlands gezag in de Archipel te vestigen. Ambon is daar trots op. De oudste generaties hebben nog onder Van Heutsz in Atjeh gevochten en ridders M. W. O. tot de derde klasse toe opgebracht. “Ik heb hem nog als kapitein gekend”, zegt mij zo´n grijze ijzervreter, die zijn ridderschap vermeld heeft op het naambordje van zijn wrakkige krot. “Ik heb nog onder Willem III gediend”, zegt zijn buurman. Een latere generatie gaf haar leven op de Javazee, in 1942. Toen ´Indonesia Raja´ kroop voor of heulde mèt de Jappen, werd in Ambon verzet geboden. Bij tientallen rusten de slachtoffers op het Ereveld. Er zijn er bij, wier enige schuld het heimelijke bezit van de Nederlandse vlag was. In de strijd tegen de extremistische misdadigers stonden de Ambonezen in het voorste en gevaarlijkste gelid. Zij vormen thans een hecht en strijdvaardig deel van het K.N.I.L.. Lees verder →

Het Covid-19 of Corona-virus houdt de hele wereld in zijn greep. De media willen ons doen geloven dat we in oorlog zijn.

Voorlichting Bescherming Bevolking 1961

Door Bert Immerzeel

Terwijl ik dit schrijf staat in Nederland de stand op 4749 besmette personen en 213 doden. Boris Johnson, de Britse premier, spreekt van oorlog, en ook Donald Trump zette zichzelf op een voetstuk als ´oorlogspresident´. De Duitse premier Angela Merkel – bekend met de gevoeligheden van het begrip oorlog – ging slechts zo ver door te zeggen dat het Covid-19-virus de grootste uitdaging was sinds de Tweede Wereldoorlog.

Linksom of rechtsom, de wereldleiders en media doen ons geloven dat we in oorlog zijn. Maar is dat wel zo? Wat maakt dat deze pandemie  aan een oorlog doet denken? Lees verder →

Indonesië Het is een gemiste kans dat de koning en koningin de oude band tussen Nederland en de Molukken niet hebben onderstreept, schrijft Juan Seleky.

Straat te Ambon, ca. 1900

Door Juan Seleky

Hoewel het op zichzelf een positieve ontwikkeling is dat koning Willem-Alexander en koningin Máxima een staatsbezoek hebben gebracht aan Indonesië, aan de vooravond van de viering van 75 jaar onafhankelijkheid van deze oud-kolonie, is het jammer dat zij de Molukken niet hebben aangedaan.

Want juist op de Molukken is de Nederlandse kolonisatiegeschiedenis van Indonesië, het voormalige Indië, vierhonderd jaar geleden begonnen, al is dat een onderbelicht aspect van de kolonisatiegeschiedenis. Lees verder →

Hopelijk zijn de excuses van de koning in Indonesië de opmaat naar gesprek over ons gedeelde koloniaal verleden waarin goed en kwaad zijn vervlochten, schrijft Nicole Immler.

Nederlandse militairen doorzoeken nabij Soerabaja (Oost-Java) een kampong in juli 1947, tijdens de eerste ‘politionele actie’. (NA)

Door Nicole Immler

Het kwam onverwacht: koning Willem Alexander, met een handelsmissie in Indonesië, heeft spijt betuigd en excuses aangeboden voor „de geweldsontsporing aan Nederlandse zijde” na de Indonesische Proklamasi van 17 augustus 1945. Er waren eerdere spijtbetuigingen, maar het gezag van de koning weegt toch zwaarder.

De excuses zijn niet erg ruim, want beperkt tot ‘excessief geweld’. (Wat doen we met onze kennis over ‘structureel geweld’?) Maar de koning zegt ook: „Het verleden kan niet worden uitgewist en moet door iedere generatie opnieuw worden onderkend” en dat „de pijn en het verdriet van de getroffen families generaties lang voelbaar blijven”.

Daar gaat het om, te erkennen dat de pijn nog steeds aanwezig is. Maar erkenning van wiens pijn? Van de Indonesiërs of de Indische en Indonesische diaspora in Nederland? Want wie zijn degenen die om excuses vragen en die gehoord willen worden? Lees verder →