Java Post

Veteranenorganisaties verdraaien de uitkomsten van het onderzoek naar extreem geweld in de Indonesië-oorlog. Volgens de onderzoekers Thijs Brocades Zaalberg, Rémy Limpach en Esther Zwinkels is dat contraproductief.

Buitengerechtelijke executie van kampongbewoners door militairen van het Depot Speciale Troepen in Sulawesi in 1947

Door Thijs Brocades Zaalberg, Rémy Limpach en Esther Zwinkels.

Vertegenwoordigers van veteranenorganisaties proberen de conclusies over het structurele karakter van marteling, executies, collectieve bestraffingen en andere vormen van extreem Nederlands geweld in Indonesië tussen 1945 en 1949 nog altijd buiten de deur te houden. Dit bleek weer recent tijdens rondetafelgesprekken die de vaste Kamercommissie voor Buitenlandse Zaken organiseerde over het onderzoek ‘Onafhankelijkheid, Dekolonisatie, Geweld en Oorlog in Indonesië, 1945-1949’. Het breed opgezette programma maakte tijdens de presentatie op 17 februari korte metten met het sinds 1969 gehandhaafde standpunt van de Nederlandse regering dat ‘excessen’ slechts incidenten waren geweest. Lees verder →

De Nederlandse Staat hoeft de slachtoffers van de Japanse bezetting in voormalig Nederlands-Indië financieel niet te compenseren. Dat heeft de rechtbank in Den Haag geoordeeld in een zaak die was aangespannen door de Stichting Japanse Ereschulden. Compensatie hoeft van de rechter niet te worden betaald omdat de zaak is verjaard.

Rechtbank Den Haag

De Stichting Japanse Ereschulden (SJE) was een procedure tegen de Nederlandse Staat gestart vanwege de oorlogsschade die Nederlanders opliepen tijdens de Japanse bezetting in voormalig Nederlands-Indië, tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naast de stichting eisten ook vijftien Nederlanders een schadevergoeding. Onder hen waren zowel mensen die zelf slachtoffer zijn geweest als familieleden van slachtoffers.

Toch pleitte de rechtbank de Nederlandse Staat niet compleet vrij. Na de oorlog werd door Nederland compensatie uitgegeven, waarbij wel degelijk onderscheid werd gemaakt tussen slachtoffers van de Duitse en Japanse bezetters. “Dat viel ongunstig uit voor de slachtoffers van de Japanse bezetter en daar was geen rechtvaardiging voor”, oordeelde de rechtbank. Op basis van verjaring werd de eis alsnog afgewezen. Lees verder →

Recent hoorden wij van het overlijden van Ron (‘Ronny’) Geenen (1936), een medelezer van de Java Post van het eerste uur. Ronny was zeer geïnteresseerd in de geschiedenis van Nederlands-Indië, en hield vanuit zijn woonplaats Burbank (California, USA) een eigen weblog (www.myindoworld.com) bij over Indië en de Indo´s. Voor de gelegenheid zijn wij zo vrij van deze website een door Ronny bij zijn jongere zuster Peggy Geenen afgenomen interview te kopiëren. In dit interview vertelt zij van een reis in 1996 aan het graf van hun beider vader, Eddie Geenen.

Peggy Geenen en het hertje

Door Ronny Geenen

‘Mijn naam is Peggy Geenen, geboren op Sumatra tijdens de Tweede Wereldoorlog in het Japanse concentratiekamp te Padang. In het Fraterhuis op 8 oktober 1943 zag ik het levenslicht als één van de laatst geboren baby`s die in leven zijn gebleven. Ik was nog geen drie pond zwaar en werd in leven gehouden door de borstvoeding van een uitgemergelde moeder, een beetje gestolen rijstwater uit de keuken en wat gesmokkelde thee, die mij gevoerd werd met een theelepeltje door Moesje, mijn oma.

In 1996 besloten mijn vriend Jacob van der Weide, ik en nog zes andere personen een reis van twee maanden naar Indonesië te maken om onze roots terug te vinden. De vruchtentijd oktober-november werd gekozen voor onze reis. Van mijn toen nog in leven zijnde moeder Claire Elisabeth Chevalier, kreeg ik de opdracht bepaalde plekken te fotograferen, o.a. ook het eerste huisje op palen in Sawahlunto op West-Sumatra wat ze van opa en oma Geenen gekregen hebben en natuurlijk ook het graf, in Jakarta, van mijn vader Eddie Geenen. Lees verder →

Ziekenboeg Tjideng,oktober 1945 [NA]

Dit jaar herneemt de Tjidengkamp Reünie in het voorjaar zijn normale ritme met een bijeenkomst op 22 mei 2022 in de Kumpulan van Bronbeek.

In het programma wordt o.a. aandacht besteed aan het onderzoeksprogramma “Onafhankelijkheid, Dekolonisatie, Geweld en Oorlog in Indonesië 1945-1949”. Een van de onderzoekers, Onno Sinke, zal het Tjidengkamp in een historische context plaatsen. Lees verder →

In 1874 werd in Nederland de kinderwet van Van Houten ingevoerd: een verbod om kinderen jonger dan 12 jaar te laten werken. De wet gold niet voor de Overzeesche Gebiedsdelen, getuige het verhaal van Werner Stauder.

Aankomst Javaanse arbeiders in Paramaribo met ss Chenab, 1923.

Door Werner Stauder

Op 20 maart j.l. vond er in de Kumpulan van het landgoed Bronbeek een themazondag plaats over de Javaanse emigratie naar Suriname. Na de afschaffing van de slavernij in 1863 ontstond daar op de plantages een ernstig tekort aan arbeidskrachten, dat men in eerste instantie probeerde op te lossen door het ronselen van contractarbeiders uit India. Omdat de Britse autoriteiten op een gegeven moment moeilijk deden vanwege de slechte behandeling die de Brits-Indiërs in Suriname ondergingen, werd besloten, de tekorten op de plantages aan te vullen met arbeiders van het overbevolkte Java. De eerste 94 Javanen (62 mannen en 32 vrouwen), afkomstig uit Soerakarta, het huidige Solo, kwamen aan boord van de ‘Prins Willem II’ op 9 augustus 1890 aan in Tanah Sabrang, het land aan de overkant: Suriname. Lees verder →

De oorlog in Oekraïne verstomde de afgelopen maand de discussie over Indië. Indië ligt opeens verder weg, en Oekraïne lijkt opeens héél dichtbij. Genoeg stof tot nadenken. 

Internationaal Gerechtshof (Vredespaleis), Den Haag, 1903

Door Bert Immerzeel

‘Oorlog’ mag dus niet meer van kameraad Poetin, en evenmin de woorden ‘invasie’ en ‘offensief’. Want daar gaat het volgens hem niet om. De inval van de Russen in Oekraïne heet een ‘technische militaire operatie’.

Gelukkig is Poetin niet ónze president, en dus blijven wij het een oorlog noemen, maar zijn decreet klinkt ons toch bekend in de oren. Hadden wij ook niet zoiets als ‘politionele acties’ die tegenwoordig ‘oorlog’ heten? Lees verder →

Een verhaal dat ons terugbrengt naar Indië, maar niet meer het Indië zoals het ooit was.

Een kind in het Zuiderpark, Den Haag, 1955

Door Bert Immerzeel

Er ging een huivering door Den Haag. Op 6 juni 1956 berichtte de pers dat een dag eerder in het Zuiderpark een gruwelijke moord had plaatsgevonden. Door de knulligheid van de uitvoering konden de meeste details meteen al worden ingevuld. Het wie, wat, waar en wanneer waren meteen al bekend. Lees verder →

Indonesië Oorlog Onderzoek hoe het systeem van militair geweld, exploitatie, discriminatie en apartheid, gedwongen arbeid en seksueel wangedrag in Indonesië zo lang kon bestaan, zegt Piet Hagen.

Door Piet Hagen

Vorige week heeft premier Mark Rutte (VVD) excuses aangeboden voor het stelselmatig gebruik van extreem geweld in de oorlog tegen de Republiek Indonesië in 1945-1950. Een goed gebaar, maar toch slechts een eerste stap. Het is nu tijd om ook eerdere fasen van het koloniale bewind te evalueren.

De drie instituten KITLV, NIOD en NIMH die het onderzoek naar de dekolonisatie uitvoerden, hebben een stortvloed aan nieuwe gegevens gepresenteerd. Niet minder dan twaalf boeken zijn toegevoegd aan de sinds 1950 in binnen- en buitenland verschenen literatuur. Dat levert tal van nieuwe details op, maar de hoofdconclusie is na eerdere publicaties nauwelijks verrassend: het Nederlandse leger gebruikte structureel extreem geweld. Lees verder →

Alhoewel in de periode 1946-1950 duizenden Nederlandse militairen foto´s maakten in Indonesië, kennen we slechts weinige van de oorlog zélf en van de gevolgen daarvan. Java Post-lezer Henk den Toom ontdekte echter enkele beelden die deze oorlog dichterbij brengen.

1. Nederlandse soldaat met gedode Indonesiër. Foto collectie Den Toom.

Door Bert Immerzeel

Het is een schokkende foto: een Nederlandse militair, leunend op zijn geweer, laat zich fotograferen naast het lijk van een jonge Indonesiër. Alsof het een soort trofee is, tilt hij het opgezwollen hoofd van de jongen in de richting van de camera. Zijn gezichtsuitdrukking lijkt een mengeling in te houden van trots en angst. ‘Kijk eens, we hebben er weer een!’

Oorspronkelijk beeld eerste foto. Afmetingen 8,5 x 5,8 cm. Foto collectie Den Toom.

Waarschijnlijk is de militair niet degene die de jongen heeft gedood. Alhoewel we niet weten waar en wanneer een en ander heeft plaatsgevonden, laat de foto details zien die er op wijzen dat het een ‘toevallige vondst’ betreft.  De militair is duidelijk niet in gevechtstenue en dus off guard: geen helm, geen shirt. Het slachtoffer ligt in de berm van een weg waar het verkeer weer op gang is gekomen. Het gezicht van de Indonesiër ziet eruit alsof het al een paar dagen in ontbinding verkeert. Lees verder →

“Diepe excuses” bood premier Rutte deze week aan voor het structurele geweld van Nederlandse militairen in toenmalig Nederlands-Indië. Dat Rutte de woorden ‘structureel geweld’ in de mond neemt, ziet hoogleraar rechtsfilosofie Wouter Veraart als een “enorme stap” die is bereikt door het rapport over het geweld in de voormalige kolonie dat vandaag werd gepresenteerd.

Presentatie onderzoeksrapport

“Dit rapport laat in ieder geval zien dat we het woord ‘excessen’ niet meer kunnen gebruiken en dat we moeten spreken over extreem en structureel geweld.” Maar de conclusie van het rapport heeft weinig gevolgen voor eventuele rechtszaken, denkt mensenrechtenadvocaat Liesbeth Zegveld. Lees verder →