Java Post

Hoor ons als wij U bidden
Wees bij ons in de nood.
En licht ons bij in leven,
En raadsels rond de dood.
Leer ons op U vertrouwen,
Uw zegen als een groet.
Waardoor wij krachten bouwen,
En houden goede moed.
(Gezang 427:1-8, Liedboek van de Kerken)

Dit jaar was het jaar van het verzet, een jaar waarin met name het verzet in Nederlands-Indië of het Indische verzet extra aandacht heeft gekregen. Op meerdere plaatsen werden tentoonstellingen georganiseerd, op meerdere symposia werden lezingen gehouden. Terugblikkend op driekwart eeuw verzetsbeleving, vraag ik me nog steeds af wat dat verzet nu precies inhield.

Mevrouw Immerzeel-Krul t.t.v. de uitreiking

Door Bert Immerzeel

Mijn ouders kregen in 2000 de Yad Vashem-medaille van de ‘rechtvaardigen onder de volkeren´, een onderscheiding van de staat Israël voor degenen die tijdens de Holocaust vervolgde Joden hebben gered. Mijn vader postuum, mijn moeder bij leven. Ik moet toegeven, we hadden ook familieleden die ándere waarden verkondigden, en misschien had ik dit stukje wel niet geschreven als mijn ouders tot díe groep hadden behoord. Misschien heb ik wel geluk gehad. Mazzel.

Afijn, mijn moeder had ook buren, vrienden, leeftijdsgenoten, die het allemaal gedoe vonden, zo´n medaille: “Zoiets dééd je gewoon.” Lees verder →

Parade van Sikhs bij overdracht van controle, Batavia 1946

Lees verder →

Een herinnering aan je familie, je kinderen of ouders. In de huidige tijd is dat zeer vanzelfsprekend. Elke stap leggen we vast met onze mobiele telefoon of camera. In de Tweede Wereldoorlog was dat anders. Tussen 1940 en 1945 verloren veel geliefden elkaar uit het oog met alleen een herinnering in hun gedachten. Niets tastbaars.

Bep Rietveld

Schilderes Bep Rietveld veranderde dat in de oorlog tijdens haar verblijf in een jappenkamp. Ze maakte honderden kinderportretjes voordat ze van hun ouders werden gescheiden. Jongens van 10 jaar oud die naar een mannenkamp zijn weggevoerd, zoals ook haar zoon Fons, heeft zij de dag voor de deportatie geportretteerd.

Kinderen die ziek waren en soms overleden in het kamp vereeuwigde zij als aandenken voor de ouders. Bep tekende op elk stuk papier dat zij maar te pakken kon krijgen en ruilde de tekeningen voor wat voedsel of textiel om kleertjes voor de kinderen te maken.  Lees verder →

Het is al weer een vijf maanden geleden dat de Java Post iets publiceerde. Tijd voor een uitleg.

Door Bert Immerzeel

Het typen van deze regels kost me nog wat moeite. Mijn vingers zijn wat stram, alsof ik last heb van arthritis. Omdat oefening kunst baart, geef ik echter niet op, en blijf schrijven.

Nadat in september 2016 bij mij een hartklep was vervangen, bleef ik last hebben van vermoeidheid en een tekort aan lucht. Bezoeken aan een tiental cardiologen leidden tot de zekerheid dat ik last had van een constrictieve pericarditis: mijn hartvlies was onstoken, en verhinderde dat ik een normaal leven kon leiden. De enige oplossing was een nieuwe hartoperatie, dit keer om het hartvlies te verwijderen. Lees verder →

De landbouwkolonisatie Metro in Lampong

De bevolkingsdruk op Java, in combinatie met een algehele economische malaise, noodzaakte het gouvernement een kolonisatieprogramma op te zetten. Ingezet aan het eind van de jaren ’20, werd het programma verder uitgebouwd in de jaren ’30. De grootste kolonisatietransporten vertrokken naar de nabijgelegen Lampongse Districten op de zuidpunt van Sumatra.

Douane in Oosthaven

De belangrijkste kolonisaties in het Lampongsche vonden plaats onder het bestuur van twee residenten: F.J. Junius (1930-1933) en H.R. Rookmaker (1933-1937). Beiden werden daarvoor uiteindelijk bij hun afscheid door de lokale bevolking bedankt met een stoffelijk aandenken. Junius kreeg een naar hem genoemde bank in Telokbetong, Rookmaker een herdenkingszuil in de kolonisatie Metro.

Overbodig te vermelden dat niet zíj degenen waren die de spade in de grond staken en het oerbos voor bewoning gereedmaakten, maar toch: hun rol was verre van onbelangrijk. Zij waren degenen die een wat slaperig gewest nieuw leven inbliezen door de kolonistentransporten te organiseren, voorbereidingen te treffen voor de werkzaamheden van landmeters en waterstaatsingenieurs, richtlijnen verstrekten voor de houtkap, nieuwe wegen openden, Javaanse ambtenaren verwelkomden om hen te wijzen op de voordelen van de projecten etc. etc.. Meer dan een dagtaak, en het succes van hun arbeid was van levensbelang voor het welslagen van kolonisatieprojecten elders.

Onder het bestuur van resident Junius was Gedong Tataän, de eerste grote kolonie, tot stand gekomen. In deze kolonie ten noordwesten van Telokbetong zou uiteindelijk een 40 duizend nieuwe bewoners hun toekomst vinden. In 1932 werd geconcludeerd dat de grenzen van de groei in zicht waren.  Lees verder →

Volksverhuizingen naar de buitengewesten

Het was een grootste première. In het Deca Park te Batavia werd, in aanwezigheid van de gouverneur-generaal en vele andere hoogwaardigheidsbekleders, op 31 januari 1939 de film ‘Tanah Sabrang’, ‘Het land aan de overkant’, vertoond. Vóór de lichten werden gedoofd, werd echter eerst een toespraak gehouden door edeleer (lid van de Raad van Indië) J.H.B. Kuneman, lid van Centrale Commissie voor Emigratie en Kolonisatie van Inheemsen:

Migranten onderweg naar Sumatra, aan boord van de Van Riebeeck

‘In 1850 telde de bevolking van Java ca. 11 miljoen zielen, in 1920 ca. 34 miljoen, in 1930 bijna 41 miljoen en thans naar schatting ruim 45 miljoen. In de laatste 130 jaar heeft deze bevolking zich dus vertienvoudigd. Op het Centraal Kantoor voor de Statistiek is berekend, dat zonder emigratie en met het geboorteoverschot van het laatste anderhalve decennium, de bevolking van Java in het jaar 2000 116 miljoen zielen zal tellen (deze schatting bleek achteraf redelijk nauwkeurig: in het jaar 2000 telde Java 121 miljoen inwoners, thans ca. 150 miljoen – JP).’  Lees verder →

Christiaan Snouck Hurgronje

Deze islamoloog en arabist was een van de eerste westerlingen die doordrong in Mekka. Later streek hij voor onderzoek neer in Java en Atjeh. En steeds weer schreef hij voorbeeldige etnografieën.

Door Dirk Vlasblom

Snouck Hurgronje in Mekka

Philip Dröge heeft een scherp oog voor intrigerende, weinig bekende stukjes geschiedenis dicht bij huis. Dat bleek eerder uit zijn boeken Moresnet (2016), over dat vergeten buurlandje van Nederland, en De schaduw van Tambora (2015), een huiveringwekkend verhaal over de vulkaanuitbarsting van 1815 in Nederlands-Indië. Met Pelgrim, een biografie van de Leidse islamoloog en arabist Christiaan Snouck Hurgronje, heeft hij alweer een boeiend onderwerp te pakken dat niet is opgenomen in de vaderlandse geschiedeniscanon.  Lees verder →