Java Post

De Indonesiërs wensen helemaal ‘geen excuses’ voor Nederlandse wandaden tijdens de politionele acties in Nederlandse-Indië kort na de Tweede Wereldoorlog. Dit zegt oud-minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot. Nederland moet ophouden met ‘zelfkwelling’, 75 jaar na dato. Volgend jaar zal de vraag om excuses weer opkomen als drie gerenommeerde instituten hun onderzoek presenteren.

Ben Bot (ANP)

Door Jan Hoedeman

,,Geen excuses!’’ zegt oud-minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot (82) in een interview met het Algemeen Dagblad. Bot, voormalig bewindsman uit het tweede kabinet-Balkenende, doe zijn uitspraken aan de vooravond van het staatsbezoek aan Indonesië. ,,De Indonesiërs voelen dat niet als zodanig, dat Nederland dat moet doen. Die vragen daar niet om. Die zeggen: jullie zoeken naar iets wat wij niet van jullie vragen.’’ Lees verder →

Het moet een badplaats met allure zijn geweest. Al was het niet door de bebouwing, dan toch zeker door de bezoekers.  Als tempo doeloe al bestond, dan was het zeker in  Petit Trouville.

De kust ten oosten van Tandjoeng Priok, ca 1875 (TM)

Door Bert Immerzeel

“De ontelbare menigte van reizende mensheid heeft Tandjoeng Priok ontdaan van alle schoonheid en luister. Niets anders rest hier meer dan een hoop stof, samengesmolten door basalt en bakstenen, waarop een half dozijn vierkante hutten, waarvan de witgekalkte muren onverdraaglijk schitteren in het felle zonlicht.
Maar een beetje verder langs de kust, oostwaarts van de haven, hervindt zich weer de natuurlijke schoonheid van het land. Hier vindt men brede, ondiepe baaien, waar het water slaapt in de schaduw van overhangende bomen; zandbanken afgewisseld door glinsterende intervallen van zee, onderbroken door open ruimtes waar een paar groepjes bamboehutten hun plaats vinden te midden van jonge bananenbomen; en grote stukken bos tot aan de rand van het water.”

Zó beschreef Augusta de Wit in 1898 in Facts and Fancies about Java de kuststrook ten oosten van Priok. En ze vervolgde:
“Daar waar het smalle strand zich enigszins verbreedt, heeft ongeveer een half dozijn hutjes, waarvan er één met enige fantasie een badhuis kan worden genoemd, een vestiging gevonden tussen bos en water. Het moet een Franse balling met heimwee zijn geweest die deze paar bamboepalen en atapbladeren zijn naam gaf: Petit Trouville.
In het droge seizoen, wanneer Batavia lijdt onder de hitte en verstikt is met stof, komen mensen hierheen voor een duik in de koele golven en voor enkele uren zalig nietsdoen in de schaduw van de breed vertakte ayamploeng-bomen.” Lees verder →

Nederland wroet graag in het verleden, Indonesië kijkt liever vooruit. Het is dan ook de vraag welke aandacht de dekolonisatie van Nederlands-Indië dit jaar krijgt: volgende maand tijdens het staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima aan Indonesië, en later als dat land 75 jaar onafhankelijkheid viert.

Een foto verhult soms veel. President Soeharto bereidde koningin Beatrix en prins Claus in 1995 geen warme ontvangst. Achter hen minister Van Mierlo van Buitenlandse Zaken en kroonprins Willem-Alexander. Die laatste gaat nu zelf op staatsbezoek in de vroegere kolonie. (ANP, Cor Mulder)

Door L. Vogelaar

Een verband tussen beide gebeurtenissen? De data liggen in elk geval ver bij elkaar vandaan: het staatsbezoek heeft plaats van 10 tot 13 maart, terwijl het vroegere overzeese gebiedsdeel 17 augustus 1945 als zijn onafhankelijkheidsdatum beschouwt. Er kan bewust naar gestreefd zijn ver bij die datum weg te blijven.

Het vorige staatsbezoek aan Indonesië, in 1995, leverde pijnlijke situaties op. Koningin Beatrix, prins Claus en prins Willem-Alexander kwamen toen van 21 tot 31 augustus. De Indonesiërs waren gepikeerd omdat Nederland het bezoek niet op 17 augustus wilde laten beginnen. De koninklijke gasten werden dan ook kil ontvangen. President Soeharto liet hen meermalen wachten of kwam niet opdagen. In het bijzijn van de vorstin zouden Nederlandse en Indonesische veteranen elkaar ontmoeten op een ereveld, maar dat werd een mislukking: de Indonesiërs kwamen niet, want hun regering gaf er geen toestemming voor.

Het wordt als Beatrix’ minst succesvolle staatsbezoek beschouwd. Tien jaar later tekende de Volkskrant uit de mond van regeringsfunctionarissen op dat de koningin in 1995 excuses aan Indonesië had willen aanbieden voor de fouten die Nederlanders daar tijdens de militaire acties in de jaren 1945-1949 hebben gemaakt. Premier Kok hield dat tegen, omdat dit tegen het zere been van een deel van de Nederlanders –onder wie Indiëveteranen – zou zijn geweest. Lees verder →

In 1938 werd Nederlands-Indië opgeschrikt door een ´zedenschandaal´: honderden mannen werden beschuldigd van ontuchtige handelingen, strafbaar in de zin van artikel 248 bis van het Indische strafrecht.

De Indische Courant, 30 maart 1939

Door Frans Leidelmeijer

Het voorspel voor het grote Indische zedenschandaal begon in oktober 1936 met een artikel in het huis aan huis verspreide Bataviase roddelblaadje De Ochtendpost, ook wel bekend als het ‘Groene blaadje’, omdat het op groen papier gedrukt werd. In dit artikel werd gewag gemaakt van een toenemende zonde der homoseksualiteit. Een grote groep, niet met name genoemde mannen, werd beschuldigd van homoseksuele misdragingen. Hieronder zouden zich nogal wat hoge ambtenaren bevinden. Naar aanleiding hiervan stelde de Christelijke Staatkundige Partij (CSP) bij de gouverneur-generaal deze kwestie ter discussie. Na een onderzoek van de autoriteiten werd een rapport opgesteld door de hoofdcommissaris P. Dekker voor de resident van Batavia. Dit rapport was klaarblijkelijk bedoeld om de gemoederen wat te kalmeren. Uit dit rapport kwam naar voren dat het wel meeviel met die toenemende homoseksuele misdragingen. De resident van Batavia deelde mee dat bij eventuele overtredingen justitieel zou worden opgetreden en sommeerde het groene sufferdje zijn toon wat te matigen. Dit werd dan ook door de gouverneur-generaal medegedeeld aan de Christelijke Staatkundige Partij die deze kwestie had aangezwengeld. Deze was met het resultaat van het onderzoek niet tevreden en liet via zusterpartijen in Nederland in 1937 en 1938 vragen stellen in de Tweede Kamer. In 1938 antwoordde minister van Koloniën, Welter, de SCP dat de inlichtingen die hij van de gouverneur-generaal had ontvangen niet tot ongerustheid stemden. De kwestie leek gesust. Lees verder →

Nabestaanden van slachtoffers van Nederlands militair geweld in Indonesië verzetten zich tegen het Nederlandse staatsbezoek aan dat land volgende maand. Koning Willem-Alexander en koningin Máxima zijn wat hen betreft niet welkom zolang Nederland niet juridisch erkent dat Indonesië op 17 augustus 1945 onafhankelijk werd.

Dat staat in een brief van vijf nabestaanden en erfgenamen van slachtoffers van de Nederlandse militaire acties in Indonesië in de periode 1945-1949. De brief is gericht aan de koning en gestuurd aan de Nederlandse ambassade in Jakarta en de Indonesische president Joko Widodo.

Willem-Alexander en Maxima tijdens hun bezoek aan India, 2019.

Ook eisen ze dat de koning excuses aanbiedt voor mensenrechtenschendingen die door Nederland in Indonesië zijn gepleegd en een “onmiddellijke en rechtvaardige afrekening van de schadevergoeding aan de slachtoffers.” Lees verder →

Op zondag 3 mei 2020 organiseert de Stichting Tjidengkamp de 12e Tjidengkamp Reünie in de Kumpulan van Bronbeek in Arnhem. Deelnemers kunnen zich opgeven via het inschrijfformulier op site http://www.tjidengkamp.nl
De zaal gaat open om 10.00 uur (inloop met koffie en spekkoek ) en het programma begint om 10.30 uur en zal eindigen ongeveer 15.00 uur en 16.00 uur.

Tjideng-kamp, Batavia, eind 1945.

In het programma staan twee gesprekken met de zaal centraal. Eén gesprek over vragen die, met betrekking tot het Tjidengkamp, bij de deelnemers leven en die mogelijk door oud-Tjidengers kunnen worden beantwoord. Het tweede zaalgesprek wordt gevoerd naar aanleiding van tastbare herinneringen (pusaka’s) die door deelnemers worden meegenomen. De zaalgesprekken worden geleid door Coen Verbraak (journalist, tv-maker, schrijver) en Joost van Bodegom (o.a. oud voorzitter van de Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945). Lees verder →

Het debat over Indië kent vele onopgeloste kwesties, en het maatschappelijk debat verandert regelmatig van kleur. Met die veranderingen wordt de overheid gevraagd van standpunt te wijzigen. De vraag is óf en wanneer dat werkelijk wenselijk is.

Japanse vliegeniers (NIMH)

 Door Bert Immerzeel

Eind maart wordt de definitieve uitslag bekend van het project Tweede Wereldoorlog in honderd foto´s. De voorselectie is al gemaakt, 50 foto´s per provincie, waarbij Nederlands-Indië en de West samen voor de gelegenheid tot extra provincie zijn gebombardeerd.

De voorselectie van Indië, ik verklap het al vast, is niet spectaculair. De hoofdreden, zonder twijfel, ligt in het feit dat Japanners onze foto-toestellen heeft afgepakt. In bezet gebied werden slechts zeer weinig foto´s gemaakt: een enkele keer door individuele Japanners, en een enkele keer door de door de bezetter goedgekeurde kanalen zoals de Maleistalige pers. En natuurlijk hebben de Japanners veel vernietigd, maar hoevéél, en wát, dat weten we niet precies. Het gevolg hiervan is dat de voor het project gekozen foto´s bijna alle van kort vóór of van kort ná de Tweede Wereldoorlog zijn. Lees verder →