In de Java Bode van 24 maart 1883 verscheen het volgende artikel onder de titel `Steenen werpen en sirih spuwen´ :

Generaal-majoor A.V. Michiels

Wie enige tijd in dit „land der zonne” heeft doorgebracht, zal ongetwijfeld wel eens van die spookverhalen vernomen hebben, waarbij, door een voor het oog onzichtbare hand, voortdurend op erven of huizen met stenen geworpen of met sirih gespuwd wordt. In de meeste gevallen duurt het vermaak slechts enige dagen, waarna het ophoudt, zodra de bewoners het huis verlaten hebben, zodat het blijkbaar daarom te doen was; dan wel ten gevolge van de nodige bewaking van buiten, zo dat het bedrog aan het licht komt.
Er is echter één geval van dien aard bekend, dat nooit is opgehelderd en waarvan het zelfs de moeite waard werd geacht het officieel aan de Regering te rapporteren. De zaak zal aan velen bekend zijn, doch zeker minder de bijzonderheden. In het derde deel van prof.dr. P.J. Veth’s Java vinden wij op bl. 240 daaromtrent het volgende:

Herinneringen van generaal Michiels

`Het had plaats te Soemedang in de Preanger, in het jaar 1831. Het gebeurde ten huize van de Assistent-Resident Van Kessinger. Vooral was het een elfjarig inlands meisje, dat door deze plagerij vervolgd werd. Veertien in en om het huis opgestelde inlandse bewakers hadden dagen lang tevergeefs beproefd de oorzaak van het aanhoudend stenen werpen te ontdekken, totdat eindelijk de sindsdien zo bekend geworden generaal, destijds luitenant-kolonel, Michiels, die te Soemedang kwam en bij de controleur afstapte, zich in persoon met een onderzoek belastte. De resultaten bleven onbevredigend; de Generaal sprak er later niet gaarne over, onder vertrouwde vrienden evenwel liet hij zich soms bijzonderheden ontvallen, die toonden welke diepe indruk het gebeurde op hem gemaakt had.   

Eens had hij zich met het genoemde kind, dat steeds door stenen vervolgd werd, in een kamer opgesloten, terwijl niemand daar binnen of zelfs in de nabijheid werd toegelaten. Met het kind tussen de benen geklemd, plaatste hij zich voor de muur van de kamer met de voeten daartegen steunende, en bleef in die houding uren lang zitten, om het vallen der stenen waar te nemen. Steeds werden de stenen menigvuldiger en dit te meer, naarmate hij zijne aandacht te meer op het kind gevestigd hield. Nagenoeg loodrecht vielen zij om het meisje neder, zonder het te bezeren of zelfs te raken, en het kind zelf scheen over het ongewone verschijnsel niet verwonderd, noch daarvoor bevreesd te zijn

Rapport van de assistent-resident

Pleuni Touw, bespuwd met sirih in De Stille Kracht van Couperus (1974)

Men heeft het destijds zelfs de moeite waardig gevonden een rapport aan de G. G. over deze zaak op te maken, dat door de Assistent-Resident Van Kessinger getekend is en waaruit ik het volgende laat volgen:
„Op de 4 Febr. 1831, zijnde de eerste dag der Javaanse maand Poeasa, van ene gedane inspectie naar huis kerende, ontwaarde ik op enigen afstand van mijn huis, dat het door een groot aantal mensen omringd was. Daar ik niet kon begrijpen wat dat betekende, verhaalde mij mijne vrouw, dat er in de binnengalerij van het huis stenen vielen, zonder dat men kon ontwaren waar zij van daar kwamen. Dit horende, werd ik enigzins vergramd en zeide, dat een mens met gezonde ogen toch wel zien kon, door wie de steenen geworpen werden. Daarop plaatste ik mij binnen in de binnengalerij, waar het merendeel der stenen vielen, maar overtuigde mij spoedig, dat dit niet door mensenhanden kon geschieden daar de stenen soms vlak voor mijne voeten loodrecht vielen zonder zich te bewegen en zonder dat iemand in de nabijheid was.
„Ik onderzocht toen de planken der zoldering één voor één en bevond toen, dat zij alle vast en zonder tussenruimte naast elkander lagen. Hierop liet ik al de mensen, die in of bij het huis wonen zich vóór het huis verzamelen en door enige politie oppassers bewaken en begaf mij vervolgens, na vooraf alle deuren en luiken gesloten te hebben, alleen door mijn vrouw vergezeld, binnenshuis. Maar toen was het nog veel erger en kwamen de stenen van alle kanten aanvliegen zoodat ik spoedig genoodzaakt werd om de deuren en de luiken weer te openen. Dit hield zo gedurende 16 dagen gestadig aan, zo dat op een dag wel 1000 stenen vielen, waaronder zelfs van 6 pond zwaarte. Hierbij moet ik niet vergeten te zeggen dat mijn huis een planken huis is, gebouwd van droog djatihout en dat de vensters voorzien zijn van omstreeks 2 duim van elkander verwijderde houten tralies en voorts dat het werpen ’s morgens te 5 uur begon en aanhield tot 10 uur ’s avonds. „De bijzonderheid dat de stenen meestal in de nabijheid van een elfjarig meisje vielen, ja, dat kind zelfs schenen te vervolgen. ga ik met stilzwijgen voorbij, omdat zij minder ter zake is.”´

Goocheltoeren?

Aldus de vermelding door professor Veth. De opheldering van deze geschiedenis wordt in de autentieke bescheiden niet gemeld. De Regering heeft er een einde aan gemaakt, door het huis te laten afbreken. Professor Veth meent ten opzichte van dit onzichtbaar stenen werpen, ofschoon het ook in Europa wel eens is voorgekomen, tot geen andere conclusie te kunnen komen dan die, waartoe ons de goocheltoeren der Javanen brengen: „dat de inlanders kunstgrepen kennen en een snelvingerigheid bezitten, die het begrip der Europeanen verre te boven gaan.”

Het is zeker waar, dat de inlandse goochelaars de verwonderlijkste toeren doen, die te meer verbazing wekken, daar zij zich bij hunne kunsten, tot op een zeer kort, nauw broekje na, geheel ontkleden en alle toestellen versmaden, waarvan zich een Europees goochelaar bedient. Zo kan men van die kunstenaars te Batavia zien, die een aantal ledige borden onder een mand plaatsen en ze weinig oogenblikken later zien ronddelen met allerlei spijzen gevuld, of uit een kippenei, in een kom met rijst geplaatst, de plant zien opschieten, die door de toeschouwers verlangd wordt. Maar toch geloven wij, dat zij aan dat stenen werpen en sirih spuwen, vreemd zijn. De voorzorgsmaatregelen tegen bedrog, bij die gelegenheden genomen, zijn dikwerf zo afdoende geweest, dat dááraan niet kan worden gedacht. Maar waaraan dan wél, zal men zich afvragen? Aan toverij? Neen, daaraan zal wel geen enkele onzer lezers met ons willen geloven. Maar waaraan dan toch? Zie, dat zouden ook wij gaarne willen weten. Een bevredigende oplossing is ons nimmer ter ore gekomen.

x