Vragen en oproepen van lezers

Werktuigkundige Adriaan Lemmens, a/b van de Janssens en op Poeloe Damar.

A.J. Lemmens (1904-1990)

Mijn vader Adrianus Johannes Lemmens (Hatert, 24 maart 1904 – Hengelo, 27 juni 1990) was een Nederlands hoofdwerktuigkundige bij de Koninklijke Paketvaart Maatschappij.  Hij werd geboren als zoon van Johannes Gerardus Lemmens en Catharina Maria Manders, en trouwde te Soerabaja op 6 februari 1929 met Dolly Gerarda Bogaardt, geb. Mojokerto in 1904, dochter van Ernest Theodoor Bogaardt en de inlandse vrouw Kassirah. Het huwelijk werd ontbonden te Batavia op 17 september 1929.

Hij trouwde voor de tweede keer, op 7 november 1929 te Nijmegen, met Gertruda Catharina Geutjes. Uit dit huwelijk werden drie kinderen geboren, Karin (Toos), Jan en Gerard (ondergetekende). In 1930 keerde hij terug naar Nederlands-Indië, mijn moeder volgde hem in 1931. Hij was tevens de oom en peetvader van acteur Willem A. Nijholt, waardoor deze laatste de tweede voornaam Adrianus kreeg.

Met de Janssens naar Singapore

Eind 1941 voer mijn vader als tweede werktuigkundige op het K.P.M.-schip Janssens van Surabaya naar Singapore, met torpedo’s voor Nederlandse duikboten die samen met Britse en Australische schepen deze plaats verdedigden. Door gebrek aan schepen huurde de Nederlandse Marine in die tijd enkele koopvaardijschepen, waarvan de Janssens er één was. Aan boord van de Janssens waren, behalve de bemanning, ook de enige overlevende van de in de Golf van Siam op een Japanse mijn gelopen onderzeeër Hr. Ms. O 16, en een aantal overlevenden van getorpedeerde Engelse schepen Prince of Wales en Repulse. Het schip liep daarbij voortdurend de kans getroffen te worden door bomaanvallen die werden uitgevoerd door Japanse vliegtuigen. Als bewaping had het slechts twee dubbele mitrailleurs en twee oude kanonnen die voorheen alleen gebruikt waren als saluutkanonnen. Na deze actie kwam de Janssens veilig terug in de thuishaven Soerabaja. Voor zijn moedige gedrag tijdens deze periode ontving mijn vader later, in 1953, het Oorlogsherinneringskruis.   

Begin 1942 werd hij door de Japanners geïntereerd in Kamp Kesilir op Oost-Java. Van daar werd hij overgebracht naar de gevangenis van Banjoebiroe (Midden-Java) en vervolgens naar de Changi-gevangenis in Singapore.
In het laatste deel van de oorlog werd hij geplaatst in het werkkamp voor krijgsgevangenen op het eilandje Poeloe Damar, bij Singapore, waar gevangenen een dok moesten bouwen voor de Japanners. Ze saboteerden dat door suiker met het cement te vermengen waardoor de sterkte op den duur afneemt. Gelukkig overleefde mijn vader de oorlog. Op 15 augustus 1945 werd hij door de Britten bevrijd.

Mevrouw Lemmens en kinderen Jan, Karin en Gerard, in Singapore

Pas in januari 1946 zagen we hem weer. Wij, dat wil zeggen mijn moeder, mijn broer, zuster en ik, waren tijdens de bezetting in kamp Malang en Banjoebiroe geïnterneerd geweest. Het toeval wilde dat vader in Singapore de weg vroeg aan mijn broer Jan die hij niet herkende omdat deze in het jongenskamp, Ambarawa 7, beri-beri had opgelopen en daarom een opgeblazen gezicht had.

Een zekere `Ben´

In 1947 kwam een andere krijgsgevangene, een zekere Ben (wie weet zijn achternaam??), die samen met mijn vader op Poeloe Damar vast had gezeten, speciaal naar Nederland om ons het verhaal te vertellen dat mijn vader zijn leven had gered. Mijn vader had zelf zijn goudgevulde tanden uitgetrokken om daarmee  eten te kunnen kopen voor Ben, die door voedselgebrek op het punt stond te kreperen. Tijdens zijn internering was hij ook “kampioen vliegenvanger”. Omdat de Japanners doodsbang waren voor vliegen (het overbrengen van ziektes) kreeg hij daarvoor extra eten. Na de oorlog kon hij het niet nalaten door te gaan met vliegen vangen, zonder een beloning van extra voedsel!

Mijn broer, Jan Lemmens, is in Nederland (Hengelo) gebleven. Mijn zuster Karin en ik, wij trouwden beiden met Britse onderdanen en wonen nu in Engeland.

Ik zou graag meer willen weten over mijn vader. Wie heeft Adrianus Johannes Lemmens gekend en wie weet de achternaam van Ben?

Gerard Lemmens
gerardwillemcharleslemmens@yahoo.co.uk

Lemmens’ krijgsgevangenregistratiekaart