Java Post

We leven in een andere tijd dan een halve eeuw geleden. Daar kunnen we maar beter
aan wennen, ook al is de praktijk soms lastig. Misschien helpt het te vergelijken, zoals bij naamproblemen in in Spanje en in Nederland, twee ex-koloniale grootmachten.

Straat in Mota de Judíos, voorheen Matajudíos,.

Door Bert Immerzeel

Een paar keer per jaar rijden we met onze kinderen naar mijn schoonmoeder in de
Spaanse stad Léon. Kort voor de aankomst komen we door het dorpje Villamoros.
Nou ja, dorpje? Volgens Wikipedia wonen er zo´n 80 mensen, hopelijk gelukkig in
hun eenzaamheid, want voor een buitenstaander biedt de omgeving weinig vertier.
Enkele tientallen huizen rondom een kerk waarvan de deur waarschijnlijk nog maar
weinig opengaat. Voor langskomende Santiago-pelgrims is er in de zomer nog een
barretje. Om één keer te bezoeken en daarna nooit weer. Lees verder →

Op 8 maart 1947 verscheen in de Nieuwe Courant een artikel van journalist Jan Bouwer, waarin enkele impressies van de stad Malang ten tijde van de vijfde zitting van het voorlopige republikeinse parlement.

Malang, boekhandel Sluyter & Van Dorp

Door Jan Bouwer

De reis via Djokjakarta naar Malang en terug, heeft mij en enige andere Nederlandse journalisten de gelegenheid gegeven om nader kennis te maken met datgene, waar de Nederlandse gemeenschap in Indonesië zo vlak naast leeft, doch waarvan zij zo bitter weinig afweet: de Indonesische republiek. Deze kennismaking was officieel in zoverre dat de journalisten de gast waren van het republikeinse ministerie van voorlichting. Zij was informeel in zoverre, behoudens de speciale begeleiding die af en toe nodig was, dat de journalisten zich volkomen vrij hebben kunnen bewegen. Lees verder →

De media staan in het teken van de oorlog in het Midden-Oosten. Of dit consequenties heeft voor onze nationale verkiezingen valt te bezien. De meeste partijen reageren immers hetzelfde. Wat kiest Indisch Nederland?

Verkiezingsdebat College Tour 22 oktober 2023

Door Bert Immerzeel

Weet u al wat u gaat stemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen? Ik niet. Dat wil zeggen, natuurlijk weet ik op welke partijen ik niet ga stemmen, maar ik ben geen partijman en laat me nog graag beïnvloeden door de laatste media-oprispingen.

Om te beginnen, altijd fijn zo vlak voor de verkiezingen, heb ik de Stemchecker van de Volkskrant ingevuld. Om te kijken of ik de afgelopen jaren ben opgeschoven naar links, of naar rechts. Misschien word ik wel oud, je weet het maar nooit. Lees verder →

Op 3 oktober 2023 werden in Amsterdam twee nieuwe boeken gepresenteerd uit het onderzoeksprogramma ‘Onafhankelijkheid, dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië, 1945 – 1950.’ Publicatie van het deel ‘Talen van geweld’ van Remco Raben en Peter Romijn was voor de eerste aanleiding om nog een keer terug te kijken en na te denken over wat al dit onderzoek nu werkelijk had opgebracht. Een eerlijk en openhartig relaas.

De covers van beide besproken boeken.

Door Remco Raben

“The novel is the only place for a great many of life’s truths. Because it is only in fiction that certain facts can be held up to the light.”

Ik moest aan deze zinnen van de Chinese schrijver Yan Lianke denken – het zijn de openingswoorden van zijn roman Serve the people! – nadat ik in de nacht van 3 september de computer dichtklapte. Ik had net de laatste punt gezet achter de blurb voor het boek Talen van geweld, dat ik samen met de onovertroffen Peter Romijn had geschreven. Op de dag af had ik er vijf jaar aan gewerkt. Maandag 3 september 2018 was ik mijn onderzoek begonnen. Lees verder →

Het nationaal onderzoek naar de na-oorlogse jaren in Nederlands-Indië is afgerond, maar niemand lijkt gelukkig. Iedereen klaagt: té kolonialistisch, té veel aandacht voor de Indonesiërs, te weinig voor de Bersiap, te weinig voor de aansprakelijkheden. En iedereen heeft een afgeronde mening over hoe het dan wél zou moeten. Niemand twijfelt. Zelf twijfel ik wél. Over van alles en nog wat. Omdat ik weet dat de kleinste geschiedenissen al vol zitten met tegenstrijdigheden. Omdat ik weet dat een eindoordeel nooit iedereen tevreden kan stemmen.

Door Bert Immerzeel

Deetje Heijligers

In 1988 verscheen het boek Het vermoorde land van Jan Bouwer, nog steeds één van de standaardwerken van de oorlogsgeschiedenis van Indië. Bouwer was in 1940 als journalist voor Aneta naar Indië gekomen. Toen de Japanners daar binnenvielen woonde hij aan de Dagoweg in Bandoeng. Meer door toeval dan door een bewuste keuze bleef hij daar gedurende de gehele oorlogsperiode ondergedoken, geholpen door zijn Indische vrouw en een paar vrienden. Bouwer volgde zijn journalistieke instinct en noteerde iedere dag wat hij zag en hoorde, – de basis van Het vermoorde land. Met veel geluk kwam hij zo de oorlog door. Na de bevrijding van de Japanners werkte hij onder andere bij de Nieuwsgier, tot hij in 1955 het land verliet om in Duitsland te gaan werken.

Het vermoorde land werd alom geprezen. Lou de Jong van het RIOD noemde het dagboek ‘het meest belangrijke ego-document uit de periode van de bezetting dat bewaard is gebleven’, een oordeel dat door Harry Poeze en Peter Schumacher in recensies werd onderschreven. Lees verder →

Staatkundige implicaties, juridische complicaties en de Indische rijsttafel markeerden het debat over de Indonesië-oorlog.

Premier Mark Rutte tijdens het debat in de Tweede Kamer over het onderzoek naar de oorlog in Indonesië. [foto Bart Maat]

Door Frank Vermeulen

Het was weer zo’n moment waarop premier Mark Rutte (VVD) het copyright lijkt te hebben. Tijdens het debat in de Tweede Kamer woensdag over de Nederlandse militaire inzet tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog (1945-1950) antwoordde hij ineens op een vraag van Tweede Kamerlid Corinne Ellemeet (GroenLinks): „Even voor de achtergrond. Nederland erkent 17 augustus 1945 volledig en zonder voorbehoud. Wij zien de proclamatie als het historische feit.” Dat leek een cruciaal zinnetje. Want de proclamatie van de Indonesische onafhankelijkheid op 17 augustus 1945 wordt door Nederland sinds 2005 wel „politiek en moreel” erkend. Maar niet juridisch, en dat bleek uiteindelijk toch niet veranderd. Lees verder →

Het Tweede Kamerdebat van 14 juni 2023 over Nederlands extreem geweld tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog gaat evenzeer over de vraag welk zelfbeeld Nederland heeft als verdediger van mensenrechten.

Tijdens de stemmingen eind mei in de Tweede Kamer liepen de emoties hoog op bij Indische en Molukse nabestaanden van militairen en ambtenaren die tijdens de Japanse bezetting in kampen zaten.
[Foto Robin Utrecht / ANP]

Door Frank Vermeulen

Het wordt een historisch debat over de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog, deze woensdag in de Tweede Kamer. Want ter discussie staat, naast veel andere zaken, een oordeel over het optreden van Nederlandse militairen in Indonesië tussen 1945 en 1950. En hoewel het debat dus die geschiedenis als onderwerp heeft, gaat het tegelijk over de actualiteit. Bijvoorbeeld over de vraag welk zelfbeeld Nederland nu heeft als verdediger van de mensenrechten in de wereld. Kan Nederland zich geloofwaardig inzetten als het zelf in het verleden op grote schaal mensenrechten heeft geschonden, en daarover zwijgt? Lees verder →

Sommige kwesties, zoals de Indische kwestie, lijken nooit te worden opgelost. Indisch Nederland was de vorige weken in rep en roer. Bert Immerzeel weet waarover het gaat, maar heeft er moeite mee alles te begrijpen.

Indisch protest in de Tweede Kamer (ANP)

Door Bert Immerzeel

Mocht u bovenop het nieuws zitten, dan heeft u het vast wel meegekregen de afgelopen weken. Voor de zoveelste keer was sprake van een afwijzende beslissing van de regering voor toekenning van een uitkering aan Indische oorlogsgetroffenen. ‘Beng!’ – zo klonk de beslissing  voor degenen die daar de afgelopen jaren voor hadden gevochten. ‘Beng-Beng-Beng!’ ‘Een schande!’, riepen de aanwezigen op de publieke tribune van de Tweede Kamer. ‘Van God los’, was het oordeel van Peggy Stein, de voorzitter van Indisch Platform 2.0 die de laatste jaren de strijd naar zich toe heeft getrokken.

Lees verder →

Indië is wat het was, maar meer nog hoe wij erover praten. Als een vage herinnering? Een paradijs? Of als een koloniaal wingewest? Veel hangt af van de woorden die we gebruiken.

Een geheel ‘foute’ foto: Europese vrouwen en Indonesische bedienden met Nederlandse vlag.
[TM/FZF 859]

Door Bert Immerzeel

Stel dat je een journalist bent van bijvoorbeeld Het Dagblad van het Noorden, of De Limburger, en je schrijft een artikel over Indisch Nederland. En stel dat je daarin het woord Indiër gebruikt, of dat je hebt hebt over Indonesiërs, waar je eigenlijk Indo´s bedoelt, is dat dan erg? Ja, zeggen sommigen, en roepen dan boos: ‘Zie je wel, ze snappen het nog steeds niet!’ of ‘Onze geschiedenis wordt opnieuw verkwanseld!’ Maar écht erg? Echt erg is de oorlog in Oekraïne, en nog erger de klimaatsverandering. Zó erg is het gebruik van minder goed gekozen woorden dus niet. Maar hóe erg dan wel? Lees verder →