Ze blijven ons bezighouden: onze twijfels over Indië. Ze emotioneren ons, we kunnen er niet van slapen. Zou ChatGPT een uitkomst kunnen bieden?
Het programma ChatGPT
Door Bert Immerzeel
Voor de geïnteresseerden in de geschiedenis van Nederlands-Indië was 2022 een turbulent jaar. Niet in het minst vanwege de eerste uitkomsten van het ‘nationaal onderzoek’ naar de gebeurtenissen in de jaren 1945-1950, maar er waren meer zaken die een rol speelden. In de aanloop van de presentatie van het onderzoek organiseerde het Rijksmuseum een tentoonstelling met de titel Revolusi!. Een van de gastcuratoren, de Indonesiër Triyana, liet weten dat de term ‘bersiap’ niet mocht worden gebruikt. Tumult alom. Vooral de Federatie Indische Nederlanders (FIN) zocht het nieuws. In de tweede helft van het jaar was het de discussie over slavernij die ons bezighield, en mogelijke excuses. In hoeverre was Indië hierin betrokken? Vragen, vragen, vragen. En vooral: vragen zonder antwoorden.
Eind november was er ook goed nieuws. De ontwikkelingen op het gebied van de kunstmatige intelligentie leidden tot een doorbraak: een nieuwe chatbot, ChatGPT, zou alle vragen kunnen beantwoorden. Alle? Nou ja, toch in ieder geval de meeste.
Natuurlijk wilden we weten wat ChatGPT van de geschiedenis van Indië weet, en vroegen het programma:
Welke datum moeten we aannemen voor de onafhankelijkheid van Indonesië: 17 augustus 1945 of 27 december 1949?
– ‘De onafhankelijkheid van Indonesië werd uitgeroepen op 17 augustus 1945, maar werd pas formeel erkend door Nederland op 27 december 1949. Beide data zijn belangrijk in de geschiedenis van Indonesië en kunnen als de onafhankelijkheidsdatum beschouwd worden, afhankelijk van het perspectief en de context.’
Mogen we de term ‘bersiap’ gebruiken?
– ‘”Bersiap” is een term die wordt gebruikt om de gewelddadige periode aan te duiden die plaatsvond na de Japanse bezetting van Indonesië in 1945, en voorafging aan de formele erkenning van de onafhankelijkheid van Indonesië door Nederland in 1949. Het gebruik van de term “bersiap” is gevoelig, omdat het vaak geassocieerd wordt met geweld en mensenrechtenschendingen. Het is belangrijk om de context en de implicaties van het gebruik van deze term in overweging te nemen voordat deze wordt gebruikt.’
Hoeveel slachtoffers vielen er aan ‘Nederlandse’ zijde tijdens de Bersiap-periode?
– ‘Er zijn geen nauwkeurige cijfers beschikbaar over het aantal slachtoffers aan Nederlandse zijde tijdens de Bersiap-periode. Schattingen variëren van enkele honderden tot enkele duizenden. Het precieze aantal slachtoffers is moeilijk vast te stellen, omdat er grote verschillen zijn in de bronnen die beschikbaar zijn en omdat veel gegevens verloren zijn gegaan of onvolledig zijn. Het is belangrijk om deze gebeurtenissen te onderzoeken en te erkennen, ongeacht het aantal slachtoffers aan beide zijden.’
Waaruit bestond de positieve bijdrage van Nederland aan de ontwikkeling van Indonesië?
– ‘De positieve bijdrage van Nederland aan de ontwikkeling van Indonesië omvat onder meer: 1. Invoering van landbouwtechnieken en irrigatie-systemen; 2. Bouw van infrastructuur, zoals wegen en havenfaciliteiten; 3. Implementatie van onderwijs- en gezondheidssystemen; 4. Introductie van moderne bedrijfs- en handelstechnieken; 5. Ontwikkeling van juridische en bestuurlijke systemen.’
Los van een te laag aantal bersiapslachtoffers is de beantwoording van bovenstaande vragen vrij nauwkeurig en neutraal. ChatGPT formuleert goed, en is voorzichtig in zijn uitspraken.
Is ChatGPT een bedreiging voor geschiedschrijvers? Voorlopig niet. Van meer specifieke vragen had hij weinig kaas gegeten. In een opstel over het Tjidengkamp in Batavia meldde het programma dat de Batavianen drie dagen in de trein zaten voor ze bij het kamp arriveerden. Bij de beantwoording van een vraag naar de rol van Jack Boer bij de ontzetting van de Werfstraatgevangenis begon hij ronduit te fantaseren. De Werfstraatgevangenis zouden we in Antwerpen moeten zoeken. Na herhaling van de vraag verhuisde de gevangenis naar Rotterdam…
Dit alles neemt niet weg dat de mogelijkheden interessant lijken. Het zal slechts een kwestie van tijd zijn voor de kunstmatige intelligentie op het gebied van de geschiedschrijving met ons mee kan denken en ons taken uit handen zal nemen. De tijden van ‘nationale onderzoeken’ lijken voorbij.
Java Post 
Dank!!!! Interessant!!!
Met vriendelijke groet,
Piet de Jong
Van Doesburgerf 80
3315 RC Dordrecht
M: +31622743600
E: piet@pbdj.eu
Dank Bert voor deze inbreng.
Ben nieuwsgierig naar de ontwikkelingen hiervan.
De Indonesiër Triyana, heeft nooit in de periode ” Bersiap ” in in Indië gezeten .Hij weet niet wat wij toen hebben mee gemaakt.
Kapt.Westerling gebruikte die term met v.t.o.de Inlanders.
@PvanGeldere; ‘ bersiap periode etc ‘ – Toen op 17/8’45 de Proklamsi werd uitgeroepen verschenen met vreugde de rood/witte vlaggen. Ieder riep elkander toe; merdeka! De (Indische) Nederlanders bekeken deze taferelen met minachting: wat moeten de Inlanders: ze zijn onbeschofter geworden etc. Na wat schermutselingen klonk alras; bersiap Met daarna .. boenoeh Belanda/ dood aan de Hollanders! Wij, buiten de beschermde (!) kampen werden het eerste doelwit!
“Het gebruik van de term “bersiap” is gevoelig, omdat het vaak geassocieerd wordt met geweld en mensenrechtenschendingen. Het is belangrijk om de context en de implicaties van het gebruik van deze term in overweging te nemen voordat deze wordt gebruikt.” Zo schrijft Bert Immerzeel.
Hoe dienen wij de periode buiten dit kort tijdbestek van enkele maanden dan te benoemen? De periode stel maar vanaf 1608 (de Portugese periode met de Toegoenezen even er buiten gelaten) tot 1950 tijdens het koloniale schrikbewind. Eerst in privé ondernomen en stel na 1830 bij de oprichting van het koloniaal bezettingsleger, het K.N.I.L, door het koninkrijk waarbij in die periode alleen al, naar schatting > 4 miljoen inlanders, het leven hebben verloren. Niet te vergeten mogelijk gemaakt door een overgrote meerderheid van het de autochtone (of mixen daarvan met Europeanen) deel van het koloniale bezettingsleger.
Even voor de helderheid: Bert Immerzeel schreef niets over de bersiap. Hij geeft hier slechts het antwoord weer van de chatbot, of de robot, zo u wilt.
Dat weet ik wel maar het staat geschreven.
@DickvandenBergh; ‘ hoe de periode tot 1950 dan te bernoemen etc.’- De bezetting/onderdrukking van een geannexeerd gebied!
Bijvoorbeeld.
De “bezetting/onderdrukking van een geannexeerd gebied” als variant te beschouwen van de Bersiap is weliswaar conversatie-taal maar lijkt geen chatGTP-antwoord, bovendien is de reactie van dhr Mertens bevooroordeeld en gaat meer in de richting van woke.
Feitelijk waren de Britten die Indonesië via 4 bruggehoofden bezetten n.l. Batavia, Bandoeng , Semarang en Soerabaja. Een klein contingent KNIL militairen o.l.v. lint Zijlstra viel weliswaar in september/oktober Batavia/Jakarta binnen maar dat kan nauwelijks een bezetting genoemd. worden. Nederlandse militairen herbezetten Nederlands-Indie/Indonesie pas in Maart 1946.
De bloedige gebeurtenissen aan het begin van de Indonesische Revolusi, in Nederland ook wel Bersiap genoemd is een betere uitdrukking voor die periode. Er was sprake van “extreem geweld” gericht tegen Nederlanders, Indo-Europeanen , Indonesiers, maar ook Chinezen. Of het geweld juist in die periode een algemeen karakter had, valt te betwijfelen.
De CHAT-GTP zal slechts informatie en/of antwoorden kunnen geven op basis van zijn programmering. Wat er niet in is gestopt, kan er ook niet uitkomen.
Dat hij gaat ‘fantaseren’, is nog maar de vraag.
Op mijn vraag over de gebeurtenissen in de Werfstraat- of Kalisosokgevangenis op 10 november 1945 kreeg ik het volgende antwoord: Ik heb geen informatie over specifieke gebeurtenissen die op 10 november plaatsvonden in de gevangenis van Surabaya. Het is mogelijk dat er geen significante gebeurtenissen plaatsvonden op die dag of dat de informatie niet openbaar beschikbaar is.
Op de vraag hoeveel 1 plus 1 is, kreeg ik het juiste antwoord.
Inmiddels is het Nederlands Instituut voor Militaire Historie een onderzoek over de van Imhoff affaire begonnen. https://www.van-imhoff.com/het-onderzoek/
Dick van den Bergh
Noem die periode najaar 1945 te Indonesië
het nut van ChatBt zal beperkt blijven. Het programma zal heus niet naar een bibliotheek of archief gaan om daar rond te neuzen. Als de informatie niet te vinden is op het internet, bestaat het niet. Ik zit zelf een beetje te experimenteren met een dergelijk programma- DeepL translate. Dit vertaald automatisch en zo lang dat de Engelse zin eenvoudig en zelfstandig is, krijg je een aardige Nederlandse vertaling. Maar als de voorgaande zin betrekking heeft dan kan het mis gaan. Deepl heeft redelijk goede grammatica, maar weet weinig over nuances. In een typisch voorbeeld luidde de Engelse zin “Bou called Wilhelmina”, en de vertaling luidt “Bou telefoneerde Wilhelmina. “Dat een voorgaande zin duidelijk maakte dat deze twee personen in het zelfde huis zaten, had het programma niet door. Een Nederlands woord, zoals “Loos” kan ook op verschillende manieren vertaald worden. Om dit “intelligentie” te noemen, vindt ik ver gezocht .
Maar ja, binnen zekere grenzen is dit programma behulpzaam. Ik gebruik het regelmatig. ChatBt zal iets dergelijks zijn, gelijk de rekenmachine van 1960.
ChatBt gaat uit van waarschijnlijkheden= correlatie, maar elke eerstejaarsstudent die wat statistiek heeft bestudeerd weet dat correlatie geen causaliteit is.
Ik neem de proef op de som en vroeg aan ClatBt : “kan een Stuart tank in november 1945 een gat van 2 bij 2 meter in een gevangenismuur in Soerabaja schieten”?
Ik kreeg als antwoord:
Het is mogelijk dat een Stuart tank in staat was om een gat van 2 bij 2 meter in een gevangenismuur in Soerabaja te schieten, maar dit is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de dikte van de muur en de precisie van het wapen. Over het algemeen waren Stuart tanks uitgerust met een 37 mm bepantseringsdoorborend kanon, dat waarschijnlijk in staat was om door dunne bepantsering en muur te schieten, maar het is ONWAARSCHIJNLIJK dat het in staat was om een gat van 2 bij 2 meter te maken in een stevige gevangenismuur.
Dan hebben we een probleem want iedereen inclusief Jack Boer beweerde, dat een Stuart tank schijnbaar met een 37 mm granaat een gat (2 bij 2meter) in de muur van de Werfstraatgevangenis schoot waardoor later 3500 gevangenenen door Gurkha’s werden geëvacueerd. In de gevangenismuur liep een gang voor eetkarren om snel het voedsel in de gevangenis te verdelen, dus er was sprake van een dubbelwandige muur!
Blijkbaar houdt ChatBt geen rekening met andere factoren. Als deze ontbrekende factoren voor ChatBt bekend waren, dan had het programma een logisch=consistent antwoord gegeven; de ene gebeurtenis is het DIRECTE gevolg van de andere gebeurtenis (oorzaak en gevolg).
Toch vreemd dat nooit een logisch antwoord is gegeven op deze vraag. Integendeel, eigenlijk werd deze voor de hand liggende vraag nooit gesteld in de Jack Boer verslagen.
Het komt op mij over dat die CHATGPT politiek correct en woke is geprogrammeerd. Als je vraagt maar de Japanse bezetting zal er waarschijnlijk geantwoord worden dat het als vrijheidslievende emancipatie beweging gezorgd heeft voor een groot vrij Azie met raszuivere Aziaten waarin geen plaats was voor Eurasians en Europeanen die daar al eeuwen woonden. Zoniet dan wel een ander politiek correct brouwsel.
Test je theorie
“Test je theorie”
Zou dit wat zijn?
https://intpolicydigest.org/japan-will-win-this-new-cold-war-by-looking-woke/
Ik bedoelde test je theorie door chatgpt uit te proberen.
Politiek correct en woke?Sinds waneer? Het is eerder wat anders Dan dat.
U weet wel dat er Al Jappaners in de archipel zaten, ook Al eeuwen.
Chat Generative Pre-Trainig Transformer ChatGPT is een SW die een gebruiker in staat stelt vragen in spreektaal te stellen. Het resultaat is een tekst gebaseerd op de waarschijnlijkheid van een woord afgeleid uit voorgaande woorden in een zin. Het model begrijpt en antwoord de gebruiker op een manier die lijkt op conversatietaal.
Alhoewel ChatGPt sterke kanten vertoont, heeft het ook wonderbaarlijke zwakke plekken zoals bij de som van 23+56 wordt het juist antwoord gegeven terwijl bij 23×56 een resultaat geeft dat maar in 30% van de gevallen juist is
Als gevraagd wordt of GPT het juiste antwoord geeft, kriigt men als eerlijk antwoord: het is niet aanbevolen om louter op GPT als enige bron van feitelijke informatie te bouwen. Elke geleverde informatie zou moeten worden getoetst aan geloofwaardige bronnen (verificatiebeginsel van Popper) . Moet men natuurlijk niet met Wikipedia aankomen, het antwoord van Wikipedia staat bij Google meestal op de eerste plaats en dat betekent natuurlijk niet dat de gegeven informatie juist en verantwoord is!
GPT geeft als resultaat een text gebaseerd op patronen en associaties (intuitie?) Met deze informatie in het hoofd was mijn vraag over de tank en de muur weliswaar logisch maar te algemeen en onduidelijk voor ChatGPT. De Stuart tank speelde weliswaar een rol maar het lijkt onwaarschijnlijk dat een tank met 37mm geschut een 2×2 meter gat in de Werfstraatgevangenismuur kon schieten. Er speelde(n) een andere factor/andere factoren een rol.
Ik stel mijn vraag anders, bij voorbeeld: “Wat gebruiken soldaten (sappeurs) bij een aanval om een gat in een verdedigingsmuur te maken”? De associatie hierbij was een beroemde oorlogsfilm die ik lang geleden gezien heb.
Kan het antwoord getoetst worden aan geloofwaardige bronnen zoals Deen oorlogsfilm?
Hulde, goed gesteld. Geloofwaardige bronnen? Het geloof is hier de grondslag en uitgangspunt. Om eens drie “geloofwaardige” bronnen te noemen; de drie handleidingen van de drie Abrahamische doodsculten. Waren en zijn er sprekende slangen?
geloofwaardig=credible afgeleid van credere (Italiaans geloven) dient wel in zijn ChatGPT -context worden bezien dwz geloofwaardig vertaald in “onderbouwd met feitelijke bewijzen” . Synoniemen: aannemelijk, acceptabel, aanvaardbaar, plausibel, betrouwbaar=reliable (science-speak) .
N.B. in de film D-Day plaatst een Amerikaanse sappeur op Omaha Beach via een pijp een springlading tegen de Atlantik-wall en slaagt erin een bres te slaan. Dit zou ook het geval geweest kunnen zijn bij de Werfstraatgevangenis. De vraag is wat de militaire noodzaak van een Stuart-tank was.
Volgens mij hadden alleen de Britten het (Amerikaanse) Stuart tankje. Met de bezettingsperiode bedoel ik de periode vanaf ± 1608 tot 1950. In de periode tot maart 1942 zijn er een pietsje meer mensen (inheemsen) omgekomen dan gedurende de z.g. Bersiap tijd aan Europese zijde of mixen daarvan. Vanaf 1830 – 1942 wordt geschat op > 4 miljoen gedurende een 150 z.g. expedities van het koloniale bezettingsleger, de VOC tijd niet meegerekend. Allemaal op het scorelijstje en rijkelijk voorzien van de Willemsorde.
@DickvandenBergh; ‘bezettingsperiode etc.’- Klopt. Pas in 1922(!) werd onze grondwet gewijzigd; art.1 Het Koninkrijk der Nederlanden omvat(!) het grondgebied van Nederland, Nederlandsch-Indië, Suriname, Curacao/Antillen. Dus hoezo dé- kolonisatie?
note; ik had in mijn jeugd een postzegel verzameling; Nederland en Overzeese Gebiedsdelen!
“Voor een goed begrip van de maatschappij en historische betekenis van deze periode is het te beseffen dat de Bersiap veel meer was: een revolutionair proces waarbij met gebruik van (vooral slag- en steekwapens) een sociale opstand werd doorgevoerd en een collectief nationaal sentiment werd gedemonstreerd gericht tegen de terugkeer van de kolonie (Nederlands-Indië)”.
Dit citaat is van Van Doorn /Hendrix in hun boek Ontsporing van Geweld.
Vanuit dit overkoepelend perspectief krijgt de Bersiap en de Revolusi een totaal andere lading. Mijn eerste indruk bij de presentatie op 2 februari j.l. van het boek “Revolutionary Worlds” is dat dit perspectief onder het vloerkleed wordt geveegd. Wel worden allerlei elkaar uitsluitende perspectieven tentoongesteld , dat er wel leidt tot een extreem relativisme. Het laatste wat met het badwater wordt weggegooid is dan de waarheid.
Wat werd er eigenlijk in “Nederlands-Indie” (geografisch begrip) BEZET?
Neem nou ChatGPT: de VOC, een heuse Naamloze Vennootschap NV had bepaalde politieke (sluiten van verdragen etc) en militair( bvb eigen leger) instrumenten van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden verkregen om Nederzettingen of Koloniën te stichten en daar vanuit ook gewelddadig een monopolie op specerijen te beheren. Dat ging lange tijd goed totdat deze NV aan het eind van de 18de eeuw door wanbeleid failliet ging. Einde van het tijdperk der koloniën, het kolonialisme . Van bezetting van geheel Nederlands.-Indie was geen sprake, daarvoor hadden onze handelslui tijd noch geld over..
Het Koninkrijk der Verenigde Nederlanden nam na 1815 de bezittingen en schulden van de VOC, de bad company, over, in wezen werd de VOC genationaliseerd. De Soeverein koning Willem I richtte in 1824 met gelden van de beide Nederlanden en ook wat eigen geld de opvolger van de VOC op onder de naam Nederlandse Handelsmaatschappij NHM om de handel met Nederlands-Indie te bevorderen. Eigenlijk was er sprake van een Government Owned Company GOC. Ik wil niet beweren dat er sprake was van een correlatie tussen deze gebeurtenissen (GPT) maar in 1825 begon de Javaasche oorlog, een periode van bloedige opbouw van het Nederlands Imperium begon waarbij de Staat met excessief geweld de Indische archipel, onze gordel van smaragd begon bezetten. De pacificatie eindigde met de Atjeh-oorlog in 1914. Eigenlijk kan pas vanaf dat moment van Indie als Ons Imperium gesproken worden. Nederland kon zich scharen in de rij der Imperialisten.
Het lijkt mij evident dat er in de periode 1608-1950 (342 jaar) veel Inheemsen zijn omgekomen. Als Europese zijde wordt gedefinieerd als Nederlanders, Europeanen en met hen sympathiserende Indonesiers en Chinezen dan weet ik waarover U praat. Het is nog steeds niet bekend hoeveel slachtoffers vielen aan Nederlands/Europese zijde althans als ik W.H. Frederick lees in zijn “Killing of Dutch and Eurasians in Indonesië’s National Revolution (1945-1949): a brief genocide”.
Wat nu wel duidelijk is dat ChatGPT een algemeen antwoord geeft op een algemene vraag en hanteert daarbij een analyse die in tech-speak “Predictive Analysis” heet, zo vertelt mijn zoon die iets met Digital Transformation” doet en bekend is met de materie. Predictive Analysis is iets anders dan “fantaseren” of”speculeren”.
Predictive Analysis geeft een antwoord met een graad van waarschijnlijkheid . Facebook, Google maar ook Microsoft hebben gebruik makend van Artifical Intelligence (AI) gegevens=data geanalyseerd en daaraan een verdienmodel opgehangen, let wel met medewerking van allen, die gratis en voor niks gebruik maken van hun service.en als tegenprestatie het gebruik van cookies op hun reacties/bijdrage toelaten. Is niks op tegen, “voor wat, hoort wat”.
Geschiedschrijving kan grofweg beschouwd worden als een verzameling data en dan kan dezelfde methode toegepast worden, dan wordt CHATGPT interessant
De vraag van Buitenzorg: “Hoeveel slachtoffers vielen er aan ‘Nederlandse’ zijde tijdens de Bersiap-periode?” kan door ChatGPT anders en specifiek gesteld worden.
De onderzoekers Captain en Sinke stellen in hoofdstuk 1 van hun boek ” Geluid van Geweld” de vraag : “Hoeveel slachtoffers vielen er bij de Tumpang-affaire tijdens de Bersiap-periode?
Het gaat dan over de moorden in een aantal dorpen in de buurt van Malang waarbij o.a. 8 jonge kinderen en 2 vrouwen Engelenburg werden vermoord, een verhaal dat wel bekend wordt verondersteld, de schrijver Hans Vervoort vertelt er uitgebreid over.
Bovenstaande onderzoekers komen op een totaal van 14 (Ngaderiso) + 31 (Tumpang) + 14 (Poncokusumo) = 59 slachtoffers. Maar als de ChatGPT-methode op de Tumpang-affaire wordt toepast daarbij gebruikmakend van dezelfde bronnen (sic), die ook nog eens on-line te raadplegen zijn, dan komt er als resultaat een ander en veel hoger aantal slachtoffers .
Is hier sprake van onder- of over-rapportage? Het antwoord kan best doorgetrokken worden op het gehele onderzoek! Hun aantal van 6000 slachtoffers mag ter discussie worden gesteld met of zonder AI!