Curatoren gebruiken bij de aankomende expositie over de Indonesische revolutie ‘Bersiap’ niet omdat die racistisch zou zijn.
De term ‘Bersiap’ voor de uiterst gewelddadige periode in Indonesië na de Japanse capitulatie wordt niet gebruikt bij de expositie Revolusi Indonesië onafhankelijk in het Rijksmuseum. Bonnie Triyana, gastcurator van het museum, schrijft in een opiniestuk – reeds online, woensdag op papier – dat de term een „sterk racistische lading” heeft. Triyana: „[..] bij het begrip ‘bersiap’ [worden] altijd primitieve, ongeciviliseerde Indonesiërs als daders van de gewelddadigheden […] opgevoerd, wat niet geheel vrij is van rassenhaat”.
Het team van curatoren van het museum heeft besloten de term bersiap, die letterlijk ‘wees paraat’ betekent, als periode-aanduiding in de expositie niet te gebruiken. In het begeleidend boek bij de expositie komt de term wel voor, maar wordt die dan van een omschrijving voorzien.
In Nederland wordt met de Bersiap-periode meestal geduid op de hevige aanvallen op mensen die na de Japanse nederlaag op 15 augustus 1945 waren vrijgekomen uit de Japanse kampen. Ook veel Indo-Europeanen die buiten die kampen waren gebleven, waren het slachtoffer van deze agressie. Met name wreedheden die hebben plaatsgevonden in de zogeheten Simpangclub in Surabaya zijn berucht.
Veel Nederlanders zien het Nederlandse militaire optreden in Indonesië na 1946 als een reactie op dat geweld van Indonesische zijde. Toen het kabinet ruim vijf jaar geleden besloot om het onderzoek van Koninklijk Instituut voor Land- Taal- en Volkenkunde (KITLV), Nederlandse Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) en Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) naar de dekolonisatieoorlog in Indonesië te financieren, werd in de Tweede Kamer expliciet aandacht voor de Bersiap beloofd: „De geweldspiraal tijdens de zogenaamde ‘Bersiap’ zal in een onderzoek worden betrokken.” Naar verwachting zal later dit voorjaar de deelstudie die handelt over de Bersiap-periode, worden gepubliceerd.
Heel gevoelig
Indonesië-specialist Henk Schulte Nordholt, die volgende maand samen met co-auteur Harry Poeze onafhankelijk van het grote project Merdeka, De strijd om de Indonesische onafhankelijkheid en de ongewisse opkomst van de Republiek (1945-1950) publiceert, zegt dat de periode heel gevoelig ligt, omdat die in Nederland altijd wordt geassocieerd wordt met redeloos geweld tegen met name de groep van Indo-Europeanen. „Maar de werkelijkheid was genuanceerder. Ook etnische Chinezen en andere Indonesiërs waren slachtoffer van geweld. Ik kan me dus voorstellen dat Triyana er zo over denkt.” Voor de opening volgende maand zijn onder anderen drie dochters van Mohammad Hatta, medeoprichter van de republiek Indonesië uitgenodigd. Naar verwachting zal Megawati Soekarnoputri, oud-president van Indonesië en dochter van de andere medeoprichter, Soekarno, in mei naar Nederland komen voor een bezoek. Volgens Triyana ligt het in de bedoeling van de Indonesische gemeenschap in Den Haag om die gemeente bij die gelegenheid een standbeeld van Soekarno te schenken.
Dit artikel verscheen eerder in het NRC, 11 januari 2022.
Java Post 
En dan heeft de Koning nog zijn excuus aangeboden aan de Indonesische regering.
Hij weet niet half wat daar is gebeurd.
Wij waren daar nog,Westerling deed wat de Indone
siër niet wil laren zien,de Bersiap.Klasse voor kapt.Westerling.
Het Rijks museum laat zijn oren hangen.
In mijn verhaal Buigen en Buigen voor de Jap in WOII staat an een gedeelte van de Bersiap periode.van begin 1946
Dat standbeelden in Vlissingen komen naast Michiel de Ruiter. en aders nergens.
“De Federatie Indische Nederlanders (FIN) zegt dinsdag aangifte te gaan doen tegen de Indonesische gastcurator Bonnie Triyana wegens het schrappen van het woord Bersiap in de tentoonstelling ’Revolusi, Indonesië onafhankelijk’ voor het Rijksmuseum in Amsterdam. „Ik word hier fysiek onpasselijk van”, aldus Hans Moll, voorzitter van Federatie Indische Nederlanders (FIN).”
Ja daar kon je de klok op gelijk zetten. Onbegrijpelijk dat we ons de mores laten voorschrijven door een Indonesische activist. Zullen we de gehele geschiedenis maar door Indonesiërs laten herschrijven? Ik weet in elk geval welke tentoonstelling ik niet ga bezoeken. Dit is een zoveelste voorbeeld van: “weg met ons.” Alsof de vele uiterst wreed vermoordde vrouwen en kinderen verantwoordelijk zijn voor koloniaal beleid.
Citaat: “Indonesië-specialist Henk Schulte Nordholt, die volgende maand samen met co-auteur Harry Poeze onafhankelijk van het grote project Merdeka, De strijd om de Indonesische onafhankelijkheid en de ongewisse opkomst van de Republiek (1945-1950) publiceert, zegt dat de periode heel gevoelig ligt, omdat die in Nederland altijd wordt geassocieerd wordt met redeloos geweld tegen met name de groep van Indo-Europeanen. „MAAR DE WERKELIJKHEID WAS GENUANCEERDER. OOK ETNISCHE CHINEZEN EN ANDERE INDONESIERS WAREN SLACHTOFFER VAN GEWELD. IK KAN ME DUS VOORSTELLEN DAT TRYANA ER ZO OVER DENKT”.
Dat laatste begrijp ik niet van de heer Henk Schulte Nordholt. Heeft gast curator Triyana het recht om onzin uit te kramen over de kreet “Bersiap” – die z.i. “racistisch” zou zijn – omdat niet alleen (Indische) Nederlanders, weerloze vrouwen, kinderen en mannen, maar ook “etnische Chinezen en andere Indonesiërs” slachtoffer waren van het losgeslagen laffe Indonesisch tuig dat wreed moordend, verkrachtend en rampokkend (plunderend) door Java en Sumatra trok?
Mijn respect voor de heer Henk Schulte Nordholt en zijn relativerend vermogen is tot nulpunt gedaald. Ook voor het Rijksmuseum dat zijn oren laat hangen naar meneer Tryana, die als gast curator onzin uitkraamt over een hele donkere periode in de Indonesische geschiedenis die haar naam ontleent aan een strijdkreet van het moordende, verkrachtende en plunderende tuig zelf. Deze meneer zou per direct van zijn functie moeten worden ontheven en op het vliegtuig worden gezet naar Jakarta, klas kambing.
Ik hoop dat de clubs die zeggen de Indische gemeenschap te vertegenwoordigen (Indisch Platform, Indisch Platform 2.0 en Federatie Indische Nederlanders, etc.) hun protest zullen laten horen richting Bestuur van het Rijksmuseum en de media, tegen de nonsens die meneer Bonnie Triyana uitkraamt over de bersiaptijd die niet zo genoemd mag worden.
👍👍👍 Goed zo Pak Pierre geef ze van katoen ! Hoe zit het nou met die meneer Triyana ? Zit hij al in het vliegtuig ? Kelas Kambing ?
Ben bang van niet, heer Bertsiap.
Het Rijksmuseum zal zijn poot stijf houden, uit angst om voor racistisch instituut uitgemaakt te worden en omdat terugkrabbelen veel gezichtsverlies voor zijn bestuurders zou opleveren. Bovendien, waarom capituleren voor een zootje Timpévreters dat toch nooit een museum bezoekt?
Bonnie T. mag dus zeker als gastcurator verder bouwen aan zijn project. Misschien krijgt hij het ook voor elkaar om De Nachtwacht voor de duur van de op handen zijnde expositie met zeildoek te doen afdekken. Want zeg nou zelf: Zie al die gewapende blanke mannen in hun pronkerige outfit uitdagend de wereld inkijken, ongeveer in de tijd dat de VOC haar verderfelijke activiteiten in de Indische archipel begon: Als dat geen uiting van racisme is ……
Ik begrijp de redenering van deze gastcurator niet: “bij het begrip ‘bersiap’ [worden] altijd primitieve, ongeciviliseerde Indonesiërs als daders van de gewelddadigheden […] opgevoerd, wat niet geheel vrij is van rassenhaat”. Maar de pemoeda’s wáren Indonesisch, en gelet op de aard van hun gewelddadigheden lijkt de beschrijving ‘primitief en ongeciviliseerd’ terecht. Dus wat wilt deze Triyana nu?
Daarbij komt dat de term ‘Bersiap’ (ook internationaal) is ingeburgerd. Die kan het Rijksmuseum niet zomaar in de ban doen vanwege de enkele mening van een historicus uit Indonesië.
Ik ben – met de heer De la Croix – benieuwd wat de reacties zullen zijn van de diverse Indische belangenorganisaties. Maar ook van al die wetenschappelijke instituten die de term Bersiap gebruiken, zoals het NIOD en KITLV.
Het is wel duidelijk dat Bonnie gebrainwashed is door de huidige naoorlogse facultijd in de scholen, jongens wat is al dat na apen wat zich afspeelt in de USA ?
Zoiets als “We gebruiken de term ‘Holocaust’ niet in een tentoonstelling over de Tweede Wereldoorlog want die benaming zet de Nazi’s en Duitsers neer als ongeciviliseerde en beestachtige mensen en is daarmee racistisch. En er werden door de Nazi’s bovendien niet alleen Joden omgebracht maar ook zigeuners, homoseksuelen en Russische krijgsgevangenen”…
Feitelijkheden in de geschiedenis- zoals de benaming van die chaotische en bloedige periode in het toenmalige Nederlands-indië of Indonesië na de Japanse capitulatie als Bersiap- ex post veranderen heeft een puur ideologisch doel en heeft niets met geschiedsschrijving te maken. Het grote voorbeeld is Stalin, die geregeld mensen die hem niet meer aanstonden, uit de geschiedenis verwijderde. Dus curator Tryana bevindt zich in bijzonder gezelschap. Maar het ergste is dat overlevenden van de Bersiap of hun nabestaanden inderdaad een vergelijkbaar gevoel zullen hebben als Joden die worden geconfronteerd met de ontkenning van de holocaust. Of vergelijkbaar met de gevoelens van ex KNIL militairen die moesten meemaken dat de man in wiens naam de wreedheden in de Jappenkampen werden begaan, in de jaren 70 met alle egards werd ontvangen door de Nederlandse regering. Inderdaad, hoe is het mogelijk dat het Rijksmuseum, dat de Nederlandse historie weergeeft, dit zonder meer accepteert. Het was immers altijd mogelijk geweest om een bordje neer te zetten dat de curator een andere mening heeft, zonder het het woord Bersiap te elimineren uit de tentoonstelling. Laten we wel zijn, de heer Tryana mag zijn mening hebben en verkondigen, maar de echte en grove fout is gemaakt door de leiding van het Rijksmuseum. En inderdaad, voor de zoveelste keer worden de gevoelens van de Nederlands-Indische gemeenschap voor de zoveelste keer diep gekwetst. Dank aan de Javapost voor plaatsing van het NRC artikel.
Benedict en Klaas, dank voor jullie kritische noten. Wat kunnen we nog meer verwachten van ons zogenaamde “nationaal historisch” Rijks?
Na de opening van de nieuwe opstellingen decennia geleden waarbij WO 2 werd vertegenwoordigd door een Dachau “baadje”, mooi, niks mis mee, en een walgelijk schaakspel dat Mussert van een hoge niet nader te noemen Nazi cadeau had gekregen.
Het zou na het verdwijnen van de vorige directeur, zonder veel historisch besef, wel beter worden zo zei men mij indertijd. Ben erg benieuwd of dat intussen is gebeurd want ben er sindsdien niet meer geweest.
Jawel, nationaal historisch museum zoals ze zich graag presenteren. En nu dit weer, voor allen die de Bersiap hebben meegemaakt onbeschrijfelijk pijnlijk. Ga maar niet kijken. En het Rijks op weg naar de volgende blunder wat de Indische gemeenschap betreft.
Beste Joost, dank je wel. Wat ik zo raar vind, is dat het Rijks hiermee op eigen houtje een in Nederland ingeburgerde term (net zoals de Februaristaking, of de Hongerwinter) zomaar in de ban doet. Dat lijkt mij niet de taak (bevoegdheid) van een museum. Het zou een mooie boel worden, indien elk museum in Nederland zelf dit soort beslissingen mag nemen. Volgende maand brengt de Onderzoekscommissie notabene een apart deelrapport uit over de Bersiap – een begrip dat het gerenommeerde Rijksmuseum dus zojuist heeft afgeschaft…
Wat verder verbaast: op zijn twitteraccount heeft deze gastcurator uit Indonesië een profielfoto staan van Soekarno (!). Dat Triyana kennelijk een fan is van hem, bleek ook al uit een opinieartikel in NRC van 29.08.2019. Ik denk dat deze curator niet de professionele afstand heeft met betrekking tot deze tentoonstelling. Stel dat een museum een expositie laat opstellen over de Russische Revolutie door een uitgesproken Lenin-fan, daar schiet een bezoeker toch niets mee op? Met als eindvraag: waarom heeft het Rijks uitgerekend deze man in de arm genomen?
@BenedictJanssen; ‘op eigen houtje etc.’- Zegt eerder meer, hoe de Nederlander denkt over het Indisch leed. En zo was het ook in aug.1945; de regering/vanMook wist(!) dat de Indo families (vrouwen, kinderen, oudjes-zonder vaders!) buiten de beschermde(!) kampen, met hoofdzakelijk Tottoks(!), gevaar zouden lopen. En dan toch blijven provoceren; niet praten met de Republiek, een Japans maaksel, Soekarno een collaborateur etc.
Is dit niet de tragedie van het koloniale verleden? De bewindslieden die de zeggenschap hebben over het doen en laten in een kolonie wonen aan de andere kant van de wereld en hebben geen gevoel voor de plaatselijk omstandigheden. Zo was het in 1940, in 1945 en zo is het nu.
Het Rijksmuseum voelt zich nog steeds verbonden als een koloniale macht , alsof het verantwoordelijk is voor de huidige situatie in Indonesia. Laten wij fantazeren wat gebeurd zou zijn als Nederlands Indie in mei 1940 volkomen onafhankelijk was geworden . Zou het museum dan nog ruimte besteden aan de bersiap , merdeka revolusi enz.?
En hoeveel van de kunst weelde die het museum bezit was indirect te danken aan Nederlands Koloniale verleden? Hoort dit niet bij het debat?
Ik kan me vergissen , maar gedurende mijn rondreis door Indonesie in 2017, kreeg ik de indruk dat het begrip “koloniale verleden” veel minder woog op de stand van zaken in dat land, dan in Nederland. In Indonesie ligt die geschiedenis in het verleden en in Nederland probeert men de klok achteruit te zetten. In Indonesie zijn de huidige problemen een veel grotere zorg dan dramas die zich zestig jaar geleden afspeelde .
Maar ja, hier in Canada, waar ik woon , is het net zo gek. Museas die iets trachten te tonen van het verleden deugen niet meer. De verzameling Indianen kunst moet terug naar de indianen dorpen. Voorstellingen van de vroegste Europeesche nederzettingen moeten verdwijnen. Wij moeten de geschiedenis veranderen. Verzoening tussen “settlers” en “aboriginals” wordt nu geholpen door het bouwen van muren en het graven van kloven. Dit is ook een poging om de geschiedenis te herschrijven.
Het is allemaal zot. Wij lopen gebukt onder schuldgevoel over het doen en laten van onze voorouders. Ik had geen enkele zeggenschap over de keuze van mijn voorouders.
@BoudewijnvanOort; ‘onder schuldgevoel etc.’- Waarom/waarvoor? Of waren uw voor/ouders toen de bewindslieden? @’in Indonesië het verleden minder woog etc.’- Zij waren de overwinnaars! Dus een beetje kassian met die Belanda……die toch weer is terug gekomen!
Mijn moeder komt uit een Ned-Indische familie , is in Salatiga geboren en ik heb thuis nooit over de Bersiap anders gehoord dan dat dat de periode 1945-1949 betrof . Waarin verschrikkelijke dingen gebeurden . Ook ik voel weer die “weg met ons” ideologoi opborrelen , kwalijk ,
dank weer aan Java Post , Michiel Alma
Ach ja, alles weer netjes uitleggen aan de volgende generatie. Mijn vader en broer Erk uit de trein gesleept met honderden anderen na de Japanse capietulatie en in 3 dagen onthoofd. Bij mij zal ik de term bersiap nooit vergeten.
In NRC vandaag: ‘Bersiap blijft, en het Rijksmuseum is niet woke’
Taco Dibbits | directeur Rijksmuseum – In een opiniestuk betoogde een gastconservator van het Rijksmuseum dat de term Bersiap racistisch is. Directeur Taco Dibbits neemt daar afstand van. „Wij ontkennen op geen enkele wijze het geweld en het leed.” (…)
Volledige artikel: https://www.nrc.nl/nieuws/2022/01/14/bersiap-blijft-en-het-rijksmuseum-is-niet-woke-a4079333
Een aanrader(!) lees nogmaals de discussie uit 2012(?) van DE webmaster Buitenzorg; Bersiap slachtoffers OP DEZE SITE!