Eén van de allereerste lezers van Java Post, Jan Somers, heeft afscheid van ons genomen. Zijn nalatenschap is echter onuitwisbaar.
Door Bert Immerzeel
Jan Somers reageerde voor het eerst op een artikel in de Java Post in 2010. Want ja, ook híj wist wel iets van wat er tijdens de oorlogsjaren in Soerabaja was gebeurd. Duizenden reacties van zijn hand zouden nog volgen, niet alleen in de Java Post, maar ook op het weblog Indisch4ever. De eerste maanden nog onder het wat strenge ‘mr.dr.ing. J.A. Somers’, maar al heel snel onder het meer informele ‘Jan Somers’. Aan zijn kennis van zaken behoefde niet te worden getornd.
Jan Somers wist veel, heel veel. Maar hij had natuurlijk ook veel meegemaakt. Opgegroeid in Soerabaja als zoon van (half-)Madoerese moeder en een Nederlandse marine-officier bracht hij, geregistreerd als Indo-Europeaan, de oorlog door buiten het kamp. Een korte gevangenschap bij de Kenpeitai zou hij later omschrijven als een vervelende episode, zonder traumatische gevolgen. Dat laatste geldt ook voor zijn ervaringen tijdens de bersiapperiode, toen hij in de Werfstraatgevangenis belandde.
Over zijn jeugdjaren schreef hij meerdere artikelen voor de Java Post, en uit al deze blijkt dat hij afstand kon nemen van het geweld dat hij had meegemaakt. Misschien wel omdat hij het zelf had opgezocht. In 1946 hielp hij in Soerabaja op vrijwillige basis lijken ruimen bij het Rode Kruis. Van zijn latere diensttijd, in Nederland, schreef hij wel dat hij het spannend had gevonden om op de Veluwe het gebulder van houwitsers te horen. Niks geen PTSD.
Jan Somers was een meester in het relativeren. Hoezeer zijn mening schuurde met de meer klagerige mening van sommige andere lezers van beide weblogs, Jan gaf geen krimp. Met klagen kom je niet verder, vond hij.
Na een opleiding als ingenieur, kwam hij als wetenschappelijk onderzoeker terecht bij het TNO in Delft. Samen met Greetje, zijn ‘Zeeuws meisje’ zoals hij haar vaak liefkozend noemde, kreeg hij drie kinderen. Indië verdween naar de achtergrond, zonder volledig te verdwijnen. Jan had er dan misschien geen PTSD aan overgehouden, hij was zich ervan bewust dat de bron van zijn veerkracht in zijn jeugdjaren moet hebben gelegen. Na zijn pensionering studeerde hij rechten en promoveerde aan de Erasmus Universiteit op De VOC als volkenrechtelijke actor. In 2005 verscheen van zijn hand Nederlandsch-Indië: Staatkundige ontwikkelingen binnen een koloniale relatie.
De jaren die volgden gaven hem alle tijd om weer van het academisch niveau af te dalen naar zijn persoonlijke ervaringen. Naast zijn Zeeuws meisje waren het Baboe Soep in Soerabaja en zijn grootouders in Poedjon die hem in zijn herinneringen de weg hebben gewezen. Jan was hun geschiedenis dankbaar, en hij betuigde deze graag hormat.
Zoals wij, op onze beurt, nu graag hormat betuigen aan Jan. Voor wie hij was, en voor alles wat hij voor ons heeft betekend.
Java Post 
Sterkte voor zijn familie, vrienden en bekenden.
Condolerende groet,
Veel dank Bert voor dit mooi geschreven In Memoriam. Veerkracht lijkt mij inderdaad een kernwoord voor Jan Somers: na zo’n bewogen jeugd (o.a. gevangen door de Kenpetai en na de oorlog in de Werfstraatgevangenis) het leven weer oppakken, gaan studeren in Delft, en na een mooie carrière bij TNO weer opnieuw gaan studeren, dit keer rechten, en daarin ook nog promoveren. Ik heb daar groot respect voor. Daarnaast leek hij mij (op basis van de enkele telefonische contacten die ik met hem heb mogen hebben) een bijzonder aardige man.
Groot verlies voor ons allen.
Condoleances voor zijn familie.
Nan van Hal- van Willigen.
Jan Somers. Heer van stand. Beschaafd, bescheiden, erudiet. Hij zou in het discours altijd zijn kalmte en waardigheid bewaren, ook al werd hij vaak genoeg door zijn opponenten lomp en sarrend bejegend.
Indo om trots op te zijn. In de loop der jaren veel van hem geleerd. Hij noemde mij “kruisridder”. Weet niet waarom. Kruisridders hadden nobele idealen, maar schuwden het geweld niet om die te verwezenlijken. Misschien zag hij in mij zo’n mannetje.
Ik zal Jan, oftewel de weledelgeleerde heer Mr. Dr. Ir. J.A. Somers zeer missen in het discours over alles wat met Indië had te maken. Hij ruste in vrede.
GROOT VERLIES. Een erudiet mens. Veel van geleerd en opgestoken. Veel sterkte voor familie en nabestaanden gewenst.
Meneer Somers, een goede en vredige reis. Familie en nabestaanden heel veel sterkte.
Bung Somers, rust in vrede, dank voor de vele lezenswaardige artikelen.
Jan zette mij op het spoor van Romy, die een boek over Poedjon en omgeving schreef, waar ook mijn vaders familie roots heeft. Hem hebben we daar begin 2020 ontmoet, een heel plezierige ontvangst. Jan Somers, dank hiervoor en ons contact, rust in vrede
Een bijzonder mens heeft een mooie necrologie gekregen. Dank en hormat
Als er weer een bijdrage in Java Post stond die tot hevige discussie en/of controverse leidde , keek ik altijd of Jan Somers had gereageerd en wat dan zijn opinie of bijdrage was . Ik zal zijn vaak relativerende , maar altijd duidelijke , bijdragen enorm missen . Mijn respect !
Turut Berduka Cita.🙏🏼🙏🏼
Ik was het niet altijd met U eens maar ik dank u voor die heerlijke en oprechte discussies op Indisch4ever.
Selamat jalan heer Somers.
Mijn oprechte medeleven met zijn familie. Het zal niet makkelijk zijn zonder zo’n bijzonder familielid verder te moeten leven. Wij kwamen weleens met elkaar in botsing, maar ik heb uw bijdragen steeds gewaardeerd.
Adat: “Ik was het niet altijd met U eens ……”
Lebert: “Wij kwamen weleens met elkaar in botsing …..”.
Tja …. dat mag natuurlijk. Ik ben pas laat bij JP terecht gekomen en heb Pak Somers dus bijna uitsluitend op de weblog I4E gevolgd, maar dat sinds ongeveer 2012. Hij werd daar regelmatig door een Indisch heer uit het verre Italië uitgedaagd op een, naar mijn smaak, weinig respectvolle, weinig elegante toon. Somers bleef heer in het verkeer. Soms werd het zelfs hem te gortig en deelde hij koek van eigen deeg uit. Het zal hem niet makkelijk zijn gevallen.
Pak Somers werd vaak ook herhaling van standpunten verweten. Meestal kwam die in reactie op herhaling van standpunten door zijn geachte opponenten. Ook zijn repeterende verwijzingen naar eigen werk (zijn dissertatie, zijn boek) leverden hem verwijten op van arrogantie en ijdeltuiterij. Pak Somers was echter standvastig, week niet af van zijn mening, al moest hij daarvoor andermaal uit eigen werk citeren.
Ook was hij in staat te nuanceren, wat hem op ramkoers bracht met de zwart-wit denkers. Op het laatst merkte ik wel dat zijn scherpe geest het af en toe liet afweten. Dan was er een herhaling te veel. Het zij hem vergeven, op zijn leeftijd.
Zoals uit de vele “I.M.’s” op JP en I4E blijkt zullen vele regulars van deze sites Pak Somers zeer missen om zijn kennis én de manier waarop hij die wist over te brengen. Me too.
Dit moest mij als goed Kruisridder nog effe van het hart.
https://www.de-laatste-eer.nl/condoleances/jan-somers
Jan Somers leerde ik kennen als avondstudent aan de Erasmus Universiteit, waar hij een door mij verzorgd keuzevak “History of International Law” volgde. Hij was toen als ingenieur al met pensioen. Al snel kwamen we nader met elkaar in aanraking en bleek hij belangstelling te hebben om na het behalen van zijn meestertitel ook nog te promoveren. Hij kwam zelf met het onderwerp: De VOC als actor in het volkenrecht, een interessant onderwerp waarover nog maar weinig was geschreven. In respectabel korte tijd na zijn afstuderen kon hij een mooi manuscript overleggen, dat ik heel graag als dissertatie heb aanvaard. Ook zijn verdediging, nu ongeveer twintig jaar geleden (2001), was overtuigend. Jan heeft indruk op mij gemaakt, als mens en als geleerde. Hij was volkomen vrij van wrok en van ijdelheid en hij had zowel in het menselijke als in het wetenschappelijke een gezond en evenwichtig oordeel. Hij was mij in alle opzichten zeer sympathiek. Niet lang voor zijn heengaan heb ik hem nog bezocht in Delft. Moge hij rusten in vrede!
Laurens Winkel, emeritus hgl rechtsgeschiedenis, Erasmus Universiteit Rotterdam
Beste Laurens Winkel, wat hebt een ingetogen, aardig en mooi in memoriam geschreven. Interessant is ook hetgeen u schrijft over Jan Somers’ dissertatie en zijn weg naar doctor.. Verrassend. Weet u of deze nog te verkrijgen is?
Zeer geachte Heer Huysman, dank voor Uw woorden. Graag zou ik U een exemplaar van Jans dissertatie bezorgen, maar ik heb er helaas maar een. Ik denk echter dat het proefschrift nog steeds te verkrijgen is. Het is uitgegeven bij Gouda Quint. Omdat ik alleen het proefschriftexemplaar heb, kan ik U niet aan een ISBN nummer helpen…. Als u wilt overleggen: 020 6234922. Vriendelijke groet
laurens winkel