Velen van ons hebben interesse in het leven van onze voorvaderen. Er zijn echter slechts weinigen die er iets mee doen. Sven Verbeek duikt in één van Batavia´s oude wijken, en legt uit waarom.
Tanah Abang, ca. 1890
Door Sven Verbeek
Een ieder die in Batavia heeft gewoond kent Tanah Abang. Je kwam er via de Rijswijkstraat – bij de Harmonie rechtdoor – of anders via de westzijde van het Koningsplein (Museumlaan, Scottweg) of via Kebon Sirih of Oude Tamarindelaan. De geschiedenis van Tanah Abang gaat terug tot 1628 toen – tijdens de belegering van de jonge vesting Batavia – de sultan van Mataram zijn leger hier had opgeslagen. Het viel de Javaanse soldaten op dat de grond rood was, hetgeen al snel de benaming Tanah Abang opleverde (in het Javaans is Tanah ‘land’ en Abang ‘rood’). Althans, zo verhaalt deze legende. Toch stond de omgeving in de 17e eeuw lange tijd bekend als Bingamshoogte, vernoemd naar de Kapitein-Chinees Bingam, die zich in 1650 een groot stuk land daar verwierf en suikermolens bouwde, terwijl hij het Molenvliet kanaal liet graven naar de vesting Batavia.
De wijk Tanah Abang, ca. 1920
Het was Abraham van Riebeeck (zoon van Jan van Riebeeck) die er een ‘lustoord’ liet bouwen, op de plaats wat later bekend zou worden als Tanah Abang Heuvel. Dat was rond 1710. Vijfentwintig jaar later kreeg de bekende landeigenaar Justinus Vinck van het gouvernement toestemming om een pasar op te richten op Tanah Abang, tegelijkertijd met de vergunning voor Pasar Senen. Hij verbond beide pasars met een weg, de latere Kampoeng Lima of Oude Tamarindelaan. Het was gouverneur generaal G.W van Imhoff (1705-1750) die het huis van Van Riebeeck verving door een machtig groot nieuw huis. Dit landhuis staat afgebeeld op een tekening van Johannes Rach van omstreeks 1770. Een boek uit de 19e eeuw beschreef het landhuis als “een groot steenen huis gebouwd met genoegzaam sieraad en ruimte, doch van eenen zonderlingen smaak; verscheidene groote zaalen en andere vertrekken hebben alle communicatie met den ander, waardoor een onbekende in hetzelve verdwaald raakt, en niet dan met moeite of door eenen wegwijzer er uit geraken kan”.
Het landgoed van Van Imhoff, ca. 1770
Later kwam het landhuis op Tanah Abang Heuvel in handen van Willem Vincent Helvetius van Riemsdijk (1852-1818). Zijn land reikte tot aan Koningsplein Zuid en de Rijswijkstraat. In 1795 verkocht hij een deel van het land aan het gouvernement voor de constructie van de begraafplaats Tanah Abang, dat officieel in 1797 in gebruik werd genomen. Vanaf omstreeks 1800 raakte de weg tussen de Rijswijkstraat en Tanah Abang Heuvel – later bekend als Tanah Abang West – langzaam bebouwd met grote particuliere huizen, met de typische Indische bouwstijl. Het meest voorname was dat van de familie Van Motman, dat later in handen kwam van notaris De Riemer. Na zijn dood in 1906 werd de oprijlaan van dit landhuis Laan De Riemer genoemd, en bebouwd met huizen. Het landhuis zelf werd in 1930 afgebroken, en op die plaats verrezen art deco huizen – ontworpen door J.A. Raket – in het Westerpark (nu Taman Tanah Abang 3).
Grote huizen werden gebouwd aan Tanah Abang Oost, ook bekend als Tanah Abang Stille Zijde. De wijk Tanah Abang had toen het karakter van een tuinstad, met de huizen diep weggedoken achter groen, met veel grote schaduwrijke bomen langs de wegen. Het grote landhuis van Van Imhoff op Tanah Abang Heuvel werd door de erven Van Riemsdijk rond 1830 gesplitst in vier huizen, waarvan de beide westelijke en oostelijke vleugels twee identieke verdiepingshuizen werden.
De grootouders en overgrootouders van de schrijver
Waarom ik dit schrijf?
Waarom ik dit alles schrijf? In Tanah Abang ligt mijn familiegeschiedenis. De weduwe van Van Riemsdijk trouwde namelijk met mijn voorvader Jannus Theodorus Bik (1796-1875) die in 1863 het landgoed kocht. Mijn over-overgrootvader Pieter Albert de Nijs Bik (1858-1920) erfde het in 1875 en werd landheer. Hij woonde in het meest bescheiden huis op de heuvel en verhuurde meestentijds de andere huizen, veelal aan consulaten. Zo waren voor kortere of langere tijd de consulaten van Frankrijk, Rusland en Duitsland gevestigd op Tanah Abang Heuvel. Samen met zijn Chinese compagnon Lim Tiang Hoey (1864-1925) richtte hij in 1905 de NV Maatschappij tot Exploitatie van Tanah Abang op. Deze NV had het beheer over tientallen huizen en toko’s rond Pasar Tanah Abang en Djati Baroe. Lim Tiang Hoey was Kapitein-Chinees en een van de rijkste ingezetenen van Batavia. Toen hij in 1925 overleed werd zijn vermogen geschat op 5 miljoen gulden, een kapitaal voor die tijd.
Woning van de heer Van Houten, directeur Openbare Werken
De twee verdiepingshuizen op Tanah Abang Heuvel werden in 1918 verkocht. Eén aan De Factorij, de ander aan MacLaine & Watson. De directeuren van deze maatschappijen woonden in deze huizen tot grofweg begin jaren 40. Intussen was de wijk Tanah Abang drastisch veranderd, en meer bebouwd geraakt. Het karakter van de tuinstad verdween langzaam. Langs Tanah Abang West (nu Jalan Abdul Muis) werden meer moderne huizen gebouwd, en zijstraten zoals Laan Trivelli (Jl. Tanah Abang 2), Laan de Bruin Kops (Jl. Tanah Abang 4) en Gang Thomas (Jl. Tanah Abang 5) kregen meer bescheidenere woningen. Aan de westkant van de wijk, tot aan het bandjirkanaal, verrees een nieuwe wijk met ook veelal kleinere huizen, voor – zoals men dat in die tijd noemde – meest Indo-Europese ambtenaren van het gouvernement, en lager opgeleide arbeiders. Vanaf de wijk Petodjo tot aan Djati Baroe werden nieuwe straten en lanen gecreëerd, zoals Laan Canne en de Tjidengweg, met vele zijstraten. Ten westen van het bandjirkanaal liep de weg Djati Petamboeran, met o.a. de nieuwe begraafplaats Laanhof, de ziekeninrichting van de KPM, en het huis van de rijkste Arabier van Batavia Said Abdullah bin Aloei Alatas (1844-1929), dat in 1976 het bekende Museum Tekstil werd.
Aan de noordkant van de wijk Tanah Abang waren bekende bedrijven gevestigd zoals Fuchs & Rens automobielen, Goodyear en Dunlop. Lever’s Zeepfabrieken opende een hoofdkantoor aan Tanah Abang West 12 in 1941. Het nieuwe overdekte betonnen gebouw van Pasar Tanah Abang werd in 1926 in gebruik genomen, met daarin het hulppostkantoor van Tanah Abang.
Oorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog veranderde er veel in Tanah Abang. Vooraleerst was er veel leegstand doordat de blanke bevolking werd geïnterneerd en niet alle huizen door Japanners en Indonesiërs werden overgenomen. Het kreeg snel een verwaarloosd aanzien. Een deel van de Tjidengwijk werd door gedek en prikkeldraad afgesloten en ingericht als interneringskamp. Aan het einde van de oorlog huisden er ongeveer 10.000 meest vrouwen en kinderen, in een wijk waar voorheen ongeveer 150 families woonden. De wijk Tanah Abang kreeg in 1943 de Japanse naam ‘Kooanisi’.
Na de bevrijding en de onafhankelijkheid van Indonesië veranderde de wijk Tanah Abang in eerste instantie niet veel in aanzien. Tot begin jaren 70 was het nog steeds voor het merendeel een woonwijk, alhoewel de huizen steeds dichter op elkaar werden gebouwd. De landhuizen op Tanah Abang Heuvel (hernoemd in Tanah Abang Bukit), die in de jaren direct na de oorlog in gebruik waren als officiersmess en – hotel (NMM, NIWA en NIWIN), werden vanaf omstreeks 1954 het hoofdkwartier van de Indonesische Luchtmacht, de AURI (Angkatan Udara Republik Indonesia). De verdiepingshuizen uit de 18e eeuw hebben daar uiteindelijk nog tot 1978 gestaan. In dat jaar verhuisde AURI naar Yogyakarta, en viel de heuvel ten prooi aan de uitbreiding van Pasar Tanah Abang. Meer en meer regeringsgebouwen, instanties en kleine bedrijven verdrongen de woonhuizen gedurende de jaren ´80 en ´90. Het pasargebouw uit 1926 werd in 1975 vervangen door een drieverdiepingen warenhuis. Dit gebouw werd vervolgens door brand verwoest in 2003, waarna een nog groter pasarcomplex werd gebouwd. Pasar Tanah Abang is ook nu nog de grootste textielmarkt van Azië.
Tanah Abang Heuvel, 2015
Metamorfose
Het bekende kerkhof van Tanah Abang werd in 1975 gesloten, en zou volledig geruimd worden om plaats te maken voor scholen en regeringsgebouwen. Pas tijdens de ruiming besloot Jakarta’s gouverneur Ali Sadikin dat het middelste deel van het oude kerkhof ingericht zou worden als museum. Zo’n 1.200 grafstenen maken nu deel uit van Taman Prasasti (Park der Gedenkstenen), al bevinden de meesten zich niet meer op de originele plaats. De wijk Tanah Abang heeft inmiddels een totale metamorfose ondergaan, mede ook doordat een aantal wegen (nu veelal zesbaans) zijn doorgetrokken dwars door Jatibaru en de voormalige kampung Tanah Rendah. Slechts een handvol huizen van vóór 1940 staan er nog, zoals het voormalige huis van de Kapitein-Chinees Lim Tiang Hoey op Tanah Abang Heuvel (Jl. Fachrudin), nu in gebruik als bijkantoor voor de Bank Mandiri. Slechts twee 19e eeuwse gebouwen hebben het veranderingsgeweld overleefd: het Arabische landhuis aan Jati Petamburan (nu Museum Tekstil) en de portico ingang van het Tanah Abang kerkhof uit 1844.
De geschiedenis van Tanah Abang is zó zeer de moeite waard dat ik begonnen ben met het schrijven van een boek. Ik hoop hiermee niet alleen te laten zien hoe de wijk door de eeuwen heen is veranderd, maar ook iets meer te begrijpen van de redenen van al die veranderingen. En ik vraag me dan nu ook al af, hoe Tanah Abang er over honderd jaar uit zal zien…
x
Oproep
De schrijver, zelf woonachtig in Australië, is op zoek naar nog meer foto’s van Tanah Abang. Mochten lezers zelf ooit in Tanah Abang gewoond hebben, of er foto’s genomen hebben tijdens een vakantie of verblijf, laat het hem weten: svendownunder@gmail.com.
Voor meer informatie, zie tevens zijn Facebook pagina over Tanah Abang: www.facebook.com/tanahabangtempodulu
Java Post 
Althans, zo verhaalt deze legende.
=========================
Verhaal van de Javaanse soldaten van de expeditieleger van Sultan Agung van Mataram over de rode kleur van de grond .
Dat is geen legende , want de grondkleur was echt (bijna) rood.
Heb ik honderden keren gezien tijdens mijn kinderjaren en later een paar jaar na mijn huwelijk in Jakarta (1979). We komen geregeld naar een Keramat graf ( “heilige” graf , geeerd door de bewoners) , gelegen in de nieuwe wijk Pejompongan.
De graf van een Javaanse voorman /officier die tussen zijn (mede ?)officieren begraven werd onder een eeuwenoude waringin boom.
Waarschijnlijk officieren omdat het waren graven van Javaanse soldaten ( omstreeks 1628/1629), met titels als Raden en Raden Mas.
Heb nog een oude foto van mijn opa en zijn kinderen(omstreeks 1920), hij was toen wedana bij de Residentie Batavia
De door de bevolking vereerde persoon was onze Javaanse stamvader..
Beste Pak Surya, dank voor de reactie. Inderdaad, de grond is rood, en ik heb zelf tijdens mijn eerste bezoek aan Tanah Abang in 1995 wat grond meegenomen van de heuvel, toen het nog niet geheel door beton bedekt was. Ik bewaar het op een veilige plaats. Het verhaal uit 1628 is echter een legende (enkel opgetekend in het boek Jakarta Kisah Tempo Dulu) en niet bewezen dat toen inderdaad de naam “Tanah Abang” voor het eerst werd gebruikt, ook omdat het daarna eerst lange tijd bekend stond als Bingamshoogte. Legendes geven de historie echter ook meer kleur 🙂 . Hartelijke groet, Sven Verbeek
Het is historisch bewezen dat de expeditieleger van Sultan Agung 2 jaren lang Batavia belegerde.(1628-1629)
Ze waren gekomen van uit het Zuiden , hun kampement was o.a in Matraman en verder in Depok (Padepokan) .
Hun logistiek/rijst schuren was in de streek Karawang ( West Java).
Tanah Abang was gekozen omdat het leger de plek strategisch beschouwden , heuvelachtig , veel moerassen en de aanwezigheid van de Rivier Krukut.
Toen de belegering mislukte ( JPC was toen overleden) bleven de soldaten in de omgeving wonen en gingen met de plaatselijke bewoners vermengen.
De bewoners van Nusantara hebben de gewoonte om de plaats waar ze wonen/leven een naam te geven die de specifieke kenmerken van de plaats benadrukte.
Een streek met rode aarde , heet dan Tanah Abang.
Streek met Melati bomen heet Kebon Melati , met Sirih bomen heet Kebon SIRIH( een wijk naast de Koningsplein) ,ook kende Jakarta Kebon Jahe ,een wijk met veel Balinese migranten heet Kampung Bali etc .
Tanah Abang werd groter/toegankelijk nadat een Kapitein Chinees Phoa Bhingam de Molenvliet mag aanleggen in 1648.
(D)jatibaru was vroeger een plek met djatibomen, Kebon Dalam was een plek van de Chinees Tan Hu Teng .
Tanah Rendah ( ik kom vaak daar , een ondergeschikte van mijn vader woonde daar) is een laag plek , dus veel overstromingen bij een regenbui.
De Surya Atmadja’s (“clan”) wonen dus al sinds 1628 tot en met heden in Jakarta , tenminste als de verhaal van onze stamvader waar is .
Wel waren 4 of 5 generatie eerder 2 voorouders Javaanse wijkmeesters in Batavia.
Dank voor de gedetailleerde informatie Surya, zeer geapprecieerd!
Het brengt vele herinneringen terug. Ik ben 2 keer in Jakarta en Jatinegara terug geweest. Veel was niet te herkennen, vooral omdat de straatnamen vaak verandert zijn en sommige huizen vervangen zijn door zaken, voetbal velden door huizen, enz. De protestantse kerk op Kerkstraat was nog te herkennen. Jalan Ie in Jatinegara(Meester Cornelis) waar ik ben opgegroeid kon ik alleen maar terug vinden via Google Earth door de Tjiliwung en de Kleine Tjiliwung rivier te volgen.
Mijn CMS middelbare school op Oranje Blvd is niet veranderd, behalve dat op het voetbalveld nu huizen staan. De Mangarai sluis is niet veranderd.
Thanks for the memory.
Dank voor het delen van je mooie herinneringen Walter!
Beste Sven .
Oud bewoners van Laan Trivelli (Tanah Abang II) maken een verschil hoe de oude wijk Tanah Abang werd onderverdeeld.
Ik dacht in 3 gebieden ,
1.de Noordelijke richting vanaf Weltevreden( Gambir -nu Monument Nationaal) Richting Jakarta Noord ( Pasar Ikan ) waar de Kober ( Hollanndse Kerkhof =met Taman Prasasti) ligt .
2.De Middenkern , Tanah Abang West/Museum straat )
3 de “Zuidelijke” richting , naar de oude Bukit(heuvel) waar tussen de viersprong Kebon Sirih (nu een grote hotel*) en de Bukit vroeger die 4 (?) grote landhuizen staan ( met mooie adelaars) .
Mijn oma/opa woonde in Kampung Bali ( 100 meter van de heuvel), mijn ouders hebben hun huis in de Laan Trivelli gehouden tot 2010 , de oude Kamp Tjideng .
De jonge generatie Betawinezen( meestal import) weten niet over de wijk indeling van de centrum van Jakarta .
De Kober(Taman Prasasti) zit eigenlijk in de wijkPetodjo ( heeft een eigen geschiedenis)
*https://www.millenniumhotels.com/en/jakarta/millennium-hotel-sirih-jakarta/
Je kan via google map / streetview de omgeving bekijken, of via de plattegrond Jakarta streetdirectory.
Beste Pak Surya, dank voor het delen. Een zeer waardevolle en logische indeling van de wijk. In het Jakarta van nu begint de wijk Tanah Abang officieel pas bij de kruising met Kebon Sirih / Jatibaru, dus Jl Tanah Abang 1-5 vallen er niet eens onder(!). Inderdaad 4 grote landhuizen op de heuvel, waar mijn familie woonde. Hoe weet je van de adelaars? Heb je zelf nog oude foto’s van Kampung Bali en omgeving? Mail ze gerust naar mij! Eén huis in Kampung Bali (aan Jl Mas Mansyur) tegenover de bukit ben ik vorig jaar naar binnen geweest. Een Chinees huis, tamelijk vervallen en vol lekkages, maar er woonde nog een dame van 81 in. Je kon zelfs binnen elkaar bijna niet verstaan vanwege het verkeerslawaai buiten. Hartelijke groet, Sven
In het Jakarta van nu begint de wijk Tanah Abang officieel pas bij de kruising met Kebon Sirih / Jatibaru, dus Jl Tanah Abang 1-5 vallen er niet eens onder(!).
=============================================
Klopt .
Tanah Abang 5 is bekend als Gang Thomas , vroeger met een pasar aan de Tjideng rivier/sloot.
Met Tanah Abang 4 , behoorde het tot de “mindere” deel.
Tanah Abang 3 en Tanah Abang 2 zijn de beste delen waar veel Belanda’s ( ook Indischen) wonen.
Zoals ik vertelde was mijn opa Wedana ,district hoofd in de Residentie Batavia=dus niet in Batavia zelf.Zijn prive adres was Kampung Bali ( ongeveer iets meer dan 100 meter van de heuvel).
Als kinderen van een Inlandse B.B-er moet mijn familie in Jkt veel foto’s hebben , want de 10 kinderen hebben bijna allemaal een eigen huis gekregen , ze wonen praktisch naast /bij elkaar.
Bij verhuizingen verdwenen veel van die foto’s.
Alleen mijn vader verhuisde naar Laan Trivelli , en de oudste broer naar Kemajoran..
Hun huis/aandeel werd bewoond door familieleden.
Dus ik ga elke week-end altijd naar de ouderlijke huis van mijn vader en zijn zusters/broers in Tanah Abang.
Het is elke keer een feest voor mij , veel oom en tantes/neven en nichten.
Ik zelf woon in Amsterdam , en heb weinig foto’s uit die tijd .
Toen ik op SMP/SMA zat ga ik vaak met mijn neven slenteren , vooral bij de heuvel bocht waar de tram reed heb je veel verkopers van 2de/3dehands rommel, kwakzalvers, tukang gigi ( ongediplomeerde tandarts), tukang tjukur( barbier) etc.
Komen we ook langs die 4 landhuizen met die mooie adelaars.
Bij de kruising van Kebon Sirih / Jalan Hati Sutji heb je veel kleine kiosk waar ze auto onderdelen verkopen , daar heb je ook de Hati Suci school .
Een idee , misschien kan je bij hun aankloppen voor oude foto’s van de omgeving, school/stichting bestaat nog steeds.
http://hatisuci.org/overview/sejarah
Beste Surya, je geeft aan dat de 4 huizen op de bukit “mooie adelaars” hebben. Waar heb je deze informatie vandaan, als ik vragen mag? Er is nl een link met een adelaar (zie mijn Facebook pagina over Tanah Abang) maar ik zou graag willen weten welke informatie jij hebt. Dank je wel. Stuur me gerust een email: svendownunder@gmail.com
Sven,
omdat ik in mijn kinderjaren(ben van 1948) wekelijks een paar keren langskomt met mijn oudeheer, of via Jalan Hati Sutji of via de heuvel, waar de tram reed.
Met mijn eigen ogen gezien, honderden of duizenden keren ?
Dank je Surya. Sorry dat ik er even op doorvraag, maar wat zag je aan ‘adelaars’? Waren er houten adelaars op de pilaren bij de ingang? Was er een bord met adelaars? Als je van 1948 bent en in je kinderjaren er voorbij bent gelopen, was het al van de AURI (Angkatan Udara). Dank je! groeten Sven
Bedankt, ik heb weer genoten.
Ik ben erg bekend met TA, heb daar rondgezworven in 1950s.
Dank voor de reactie August!
Geschiedenis van wijk Petodjo
Leunde aan de wijk Tanah Abang( Tanah Abang 1 – Taman Prasasti-Kober).
Vroeger woonde ene Arung Pattodjo ( of Aru Patudju) uit Sopeng/Bone Celebes .
Een strijdgenoot / ondergeschikte van Arung Palaka (koning van Bone) die samen werkte met de VOC.
Eigenlijk de hulp van VOC vroeg in zijn strijd tegen Hasanudin van Makasar.
Bij de Zuid Petodjo kant heb je KNIL kazerne , de hoofd ingang zit aan de Laan Trivelli.
kijk even in streetdirectory
http://www.streetdirectory.com.my/indonesia/jakarta/zone/gambir/
In het bijzonder jalan Tanah Abang 2 Laan Trivelli) , Jalan Abdul MUIS ( Tanah Abang West) waar vroeger de tram naar Pasar Ikan reed.
Dank Pak Surya, ik heb tot nu toe geen foto’s kunnen vinden van de KNIL kazerne ten zuiden van het kerkhof. Hartelijke groet, Sven
Sven, tegenwoordig heet het PasPamPres ( Pasukan Pengaman Presiden of zoiets) , ooit Resimen Tjakrabirawa (oude spelling).
Je kan het via de Google map of Jakarta streetdirectory bekijken.
De vader van Lin Scholte was daar ooit gelegerd (KNIL).
In de buurt heb je beroemde Gang Hauber ( eigenlijk 3 of 4 gangs) , waar de KNIL soldaten hun plezier kunnen krijgen.
http://www.streetdirectory.com/indonesia/jakarta/travel/travel_id_193487/travel_site_1467/travel_no_/
Nu heet het Gang Sadar .
Beste Sven,mijn reactie gaat niet over deze streek maar over Aceh,Noord-Sumatra. Dit i.v.m. een KNIL kampement,Gle Kambing. [omdat het even over een KNIL kazerne ging] De broer van mijn overgrootvader was daar actief. [hij was getrouwd met een inlandse vrouw,zijn zoon werkte bij KPM en kwam om op de Junyo Maru]
Ik heb een foto van de KNIL miilitair gemaakt in 1900 waar hij,te paard,samen met een kameraad is afgebeeld. Weet niet of dit jouw interesse heeft. Ik heb wel meer foto’s gevonden van Gle Kambing,bevinden zich in het Tropenmuseum. Misschien hebben zij er belangstelling voor.
M.vr.gr Laura de Schepper-Rikken
Ik heb in de 40-er en 50-er jaren gewoond op laan de Riemer (heet nu Tanah Abang tiga).
Dank voor de reactie Hans. Heb je nog foto’s uit die tijd? Mail ze gerust. Hartelijke groet, Sven
En ik vraag me dan nu ook al af, hoe Tanah Abang er over honderd jaar uit zal zien…
=============================
Als we over het wijk van af Harmonie via Tanah Abang West( Abdul Mu’is) via Tanah Abang 1 (Prasasti Museum), Tanah Abang 2/3/4/5 , daarna Jatibaru gaat naar de Heuvel hebben dan wordt het waarschijnlijk toekomstige “wolkenkrabbers” .
De voorbode’s zie je al jaren , van af de oude Pasar Tanah Abang heb je al hoge gebouwen /hotels richting Sarinah Dept Store . Of als je rechtsaf daarna links af heb je hoge gebouwen zoals , hotels ( Htl Sultan – ex Hilton , Sahid Jaya etc ) , Plaza Senayan .
Of de Hotel Indonesia Kempinski , de “nieuwe” Thamrin City ( moderne versie van Pasar T.A).
Grand Indonesia Mall , Plaza Indonesia ( allemaal in Kebon Kacang /Tanah Abang area )
Ongelooflijk! Mijn vrouw heeft nog aan de Tanah Abang Bukit gewoond nadat het gezin vanuit Bukit Tinggi (Sumatra) naar Jakarta werd geëvacueerd ( na capitulatie Japan). Een school werd als opvangcentrum omgetoverd. Precies aan het begin van de heuvel.
In 1962 heb ik nog op Tanah Abang jl.Karet IV gewerkt in een pension voor gast arbeiders het waren de Jappen die Indonesia Hotel Indonesia als oorlog schade bouwden. Het onderkomen was Wisma Indah. ik ben een paar keer terug geweest in Jakarta maar ik herken niets meer in Tanah Abang toen reed ik er op de fiets.
“de Kapitein-Chinees Bingam” In Batavia woonden kort na de verovering alleen Javanen voor zover zij in dienst waren van de Compagnie. Uit Bantam terugkerende Javanen werden gewantrouwd, men probeerde Chinezen aan te trekken, zowel ambachtslieden, als om het handelsverkeer te herstellen. Gemakkelijk ging dit niet, Bantam probeerde hun vertrek naar Batavia zoveel mogelijk te dwarsbomen. Eind 1619 woonden er ongeveer 400 waarover een Kapitein-Chinees werd benoemd om civiele zaken onder zijn landgenoten af te doen, met uitzondering van zeer belangrijke welke naar de Nederlandse rechter moesten worden verwezen. In artikel 4 van de instructie van 1632 werd aanbevolen dat “Indiaansche natiën vriendelijk getracteerd worden, (…) zonderling de Chineezen, dewelke met alle beleefdheid dienen gewonnen om den handel van dezelve op Batavia meer en meer te doen vermeerderen.” In een missive van 13 september 1635 adviseerden de Heeren-XVII “Batavia van allerhande Indische natiën en bijzonder de Chineezen (…) te doen frequenteren en bewonen.” De Chinezen vielen onder hun eigen bestuur “waertoe by de voornaemste Chinesen uyt alle haere naem voorgedragen is eenen genaempt Bencon”. Colenbrander 1921, III, 541. Deze Bencon was een vriend en toeverlaat van Coen. Blussé 1989, 115. Deze overal in Azië gangbare regeling heeft veel weg van exterritorialiteit. Op 1 november 1632 bedroeg het aantal Chinezen in de stad 1702 mannen, 554 vrouwen en 134 kinderen. Mac Leod 1927, I, 336. Naderhand kwamen de Chinezen als woekeraars en smokkelaars van opium in een kwade reuk te staan. Brokx 1925, 5-6, 14-15. De wrijving tussen de Nederlanders en de Chinezen werd mede veroorzaakt doordat de hard werkende Chinezen spoedig in de plaatselijke economie de overhand kregen. Blussé 1989, 114-124.
Uit Bantam terugkerende Javanen werden gewantrouwd, men probeerde Chinezen aan te trekken, zowel ambachtslieden, als om het handelsverkeer te herstellen.
======================================
Het zijn geen Javanen , ze waren Bantamezen ( half Sundanees).
Per definitie zijn ze zelfs vijanden van de Javanen .
Sultan Agung van Mataram stuurde een expeditie leger naar Banten .
De Chinezen (slaven/pandelingen) wonen een klein deel in de vesting Batavia.
Buiten de vesting krioelt het loslopende/rovende chinese migranten die gesmokkeld waren door corrupte kapiteins van VOC ( Vergaan Onder Corruptie).
Toen ze echt eenplaag werden ging VOC hun uitschakelen, en de “binnen” Chinezen tegelijk meegenomen, resultaat de Chinezen moord in 1740.
Sorry, ze waren Sundanezen ( Jayakerta-Jacatra was Sunda Kelapa ), half Sundanezen .
Dat klopt. Maar u weet ook dat in de Nederlandse volksmond het allemaal ‘Javanen’ waren. Bij de verkiezingen voor de Volksraad waren er al problemen mee om ook andere mensen dan Javanen aan de beurt te krijgen. En ik dacht dat het begrip RIS ook bedoeld was om de hegemonie van Java te breken.
Er was altijd ruzie tussen Bantam en Mataram. Daarom had Mataram ook problemen met Batavia, dat lag in de weg. Batavia probeerde te bemiddelen, maar Mataram probeerde toen zuidelijk van Batavia door te breken. Ook verhinderd. Batavia wilde geen gedoe en had als politiek: Mataram mag niet te groot worden en Bantam niet te klein. Naderhand kreeg Mataram problemen met Taroeno Djojo beiden vroegen steun van de VOC tegen de ander. VOC gaf die steun aan Mataram, maar dat land ging toch aan inwendige problemen, successietwisten en wreedheid ten onder. Van het KITLV heb ik een prachtige (Javaanse?) prent van de executie van Taroeno Djojo door Amangkoerat II zelf, je ziet keurig het bloed spuiten en zijn vrouwen huilen. Uiteindelijk bleven de ‘Vorstenlanden’ over.
Ik dacht dat die Chinezenmoord een volkspogrom was, jaloezie op het goed boeren van de Chinezen. Een soort bersiap, maar dan door (indo)Europeanen????
Jan A. Somers zegt:
30 oktober 2016 om 12:17 pm
Ik dacht dat die Chinezenmoord een volkspogrom was, jaloezie op het goed boeren van de Chinezen. Een soort bersiap, maar dan door (indo)Europeanen????
===================
Het is (mede) georganiseerd door de het bestuur(VOC) .
Buiten de vesting Batavia wonen de “Javanen” en illegale Chinezen / bendes die de streek afstropen .
Het is logisch dat de “Javanen/Sundanezen” geweerd werden omdat VOC bang was dat de Sultan ( Mataram,Banten) hun 5de colonne binnen smokkelen .
Daarom heb je geen Javaanse slaven.
Bron : oud batavia (2 delen 1921)
Veel informatie over de mestiezen (Indo-Europeanen) , chinezen, slaven etc.
Must have boek.
Mss nog te verkrijgen bij Van Stockum (690 euro onder voorbehoud).
Had jaren geleden voor 80 euro gekocht .
In Nederlands Indie kent men de woorden, achter elke resident staat er een chinees, de Chinese Kongsi Mijnen in Borneo zijn staten binnen de VOC
Beelden van Tanah Abang in 1910 zijn in onderstaand You-Tube-filmpje te zien:
https://www.youtube.com/watch?v=xmqbtthIvVA Geef mij maar nasi goreng (kijk bij 1min14sec)
Gisteren ontdekt toen ik op YouTube zocht naar passende muziek bij mijn rijsttafel… 😉
Heimweh naar toen vroeger? Bukan Jakarta, tetapi Betawi(Batavia) Kota Bapaku.
Kijk en luister: https://www.youtube.com/watch?v=fYKa6LM3-nU