Het KITLV bestudeert, voor het eerst, honderden ego-documenten van veteranen die deelnamen aan de strijd in Nederlands-Indië in de jaren 1945-1950. Het resultaat leidt tot een kaleidoscoop van boeiende getuigenissen.
Door Bert Immerzeel
Het is al weer meer dan twee jaar geleden dat de onderzoeksinstituten KITLV, NIOD en NIMH pleitten voor een grootschalig onderzoek naar de gebeurtenissen in de periode 1945-1950, en daarvoor – zonder succes – financiële steun zochten bij de Nederlandse overheid. Het ingediende kostenplaatje was voor een deel bepaald door de post oral history: interviews met nog levende veteranen. De reactie van de regering was negatief. Vooral de gezochte samenwerking met Indonesië zou tot problemen leiden; ‘Indonesië’ was niet geporteerd van een dergelijk onderzoek.
Nederlandse militairen bedacht op aanvallen
De genoemde instituten, en met name het KITLV, zaten niet bij de pakken neer, en gingen op zoek naar alternatieven. Gert Oostindie, directeur van het KITLV, doet thans in ‘Soldaat in Indonesië, 1945-1950´ verslag van een eerste zoektocht.
Oostindie geeft impliciet aan dat het te laat is voor mondelinge geschiedenis. De getuigenissen van nog levende veteranen lopen te zeer uiteen om nog van groot nut te kunnen zijn. Gelukkig werden de afgelopen decennia bij zowel KITLV als andere onderzoeksinstituten door veteranen en hun nabestaanden honderden ego-documenten achtergelaten, documenten die nu kunnen worden gebruikt om een beter beeld te schetsen van de koloniale oorlog tussen 1945 en 1950. Deze database, ‘corpus’ in de woorden van Oostindie, ligt ten grondslag aan Soldaat in Indonesië. In aansluiting bij de actualiteit ligt het zwaartepunt bij de gepleegde oorlogsmisdaden:
“Wij kwamen niet om te doden. Wij schoten juist opzettelijk over de mensen heen. Totdat op een dag zes makkers van ons in een hinderlaag reden en werden afgeslacht […]. Die dag ben ik soldaat geworden […] Vanaf toen gold: eerst schieten en dan gaan kijken.”
Het resultaat van deze uitgebreide studie (Oostindie werd bijgestaan door een omvangrijk academisch team) is misschien niet onthutsend, want bij velen al bekend, maar levert wel boeiende leeskost op over de motieven van de militairen om over de streep te gaan. Het better safe than sorry schijnt te hebben overheerst.
Soldaat in Indonesië
Dat de nadruk in het boek (en in de interviews met de schrijver in de media) op de oorlogsmisdaden ligt, is tegen het licht van de actuele discussie mogelijk begrijpelijk, – voor veel veteranen zal deze moeilijk zijn te verteren. Oostindie geeft aan dat de 659 gebruikte ego-documenten niet in alle opzichten representabel zijn, en dat in driekwart van de bestudeerde getuigenissen niet wordt gerept over oorlogsmisdaden. Desalniettemin, het beeld dat uit deze documenten boven komt, is een stuk zwarter dan tot dusverre in de officiële documenten werd toegegegeven en waarschijnlijk in lijn met de binnenkort te verwachten publieksversie van het proefschrift van Rémy Limpach. Deze kleur wordt nog eens onderstreept door de titel en ondertitel. Dat Nederlandse soldaten zich misdroegen in ‘Indonesië’ zal niet iedereen met de de schrijver eens zijn, evenmin met de wat kromme vermelding dat het hier gaat om ‘Getuigenissen van een oorlog aan de verkeerde kant van de geschiedenis’.
Soldaat in Indonesië is echter een welkome aanvulling op, en uitbreiding van, Oorlogsliefdekind van Annegriet Wietsma en Stef Scagliola (2014). Het is een verhelderend boek, en zal zeker bij kinderen en kleinkinderen van veteranen tot meer begrip kunnen leiden. Voor hen is het eigenlijk een must read. Voor de historici blijven de hoofdvragen op de plank liggen. We kijken dan ook halsreikend uit naar vervolgstudies waarin ook gebruik wordt gemaakt van Indonesisch materiaal, of waarin bijvoorbeeld de geschiedenis van legeronderdelen te velde wordt herschreven.
x
Gert Oostindie, Soldaat in Indonesië, 1945-1950. Getuigenissen van een oorlog aan de verkeerde kant van de geschiedenis.
Prometheus, Amsterdam, 2015.
ISBN 9789035143494
320 pagina´s
Winkelprijs € 29,95.
In september 2016 verscheen een Indonesische versie van dit boek, onder de titel Serdadu Belanda di Indonesia 1945-1950. Het werd gerecenseerd door de Jakarta Post.
Java Post 
Heeft Professor Wagenaar ons niet geleerd dat het menselijk geheugen een onbetrouwbare getuige is . Die zich graag conformeert met het gewenste beeld .
Die in de loop van de tijd steeds onbetrouwbaarder wordt ?
Dat is dan ook niet aan de orde. Zie: “Oostindie geeft impliciet aan dat het te laat is voor mondelinge geschiedenis.”
Hopelijk dat de zaken in het boek van 2 kanten wordt belicht. Een eenzijdig boek heeft weinig waarde. Ik hoef alleen de “Olo massacre” in Padang te noemen. Voor hen die het niet kennen, zie mijn weblog.
Voor “mondelinge geschiedenis” is het niet altijd te laat, want op oude leeftijd komen de jeugd herinneringen vaak terug, ook bij mensen die getraumatiseerd zijn. Mijn 2 zussen van 72 en 78 en nicht van 87 hebben alle drie met mij in Bangkinang Jappenkamp een paar jaren doorgebracht en weten onafhankelijk van elkaar gebeurtenissen naar voren te brengen die de ander ook wisten.
Ron, de jongste veteranen zijn tussen de 85 en 90 jaar oud. Natuurlijk zijn daar mannen bij die nog een helder geheugen hebben. Hun aantal loopt echter hard terug, en het is bijna ondoenlijk om hun getuigenissen met die van anderen te vergelijken, – zo belangrijk bij oral history.
“””””””””Ron, de jongste veteranen zijn tussen de 85 en 90 jaar oud. Natuurlijk zijn daar mannen bij die nog een helder geheugen hebben. “””””””””””
Dat is ook bij mij bekend. Ik hoef maar een naam te noemen: Bo Keller. En zie hoe hij door Brombeek wordt behandeld. Ik hecht meer waarde aan zijn heldere ervaring, dan derde graad informatie van mensen die iets uit de documenten verzamelen. Die zijn mij vaak te eenzijdig en bevooroordeeld. Wil je een document geloven, moet je een schrijven vinden van voorstander en tegenstander. Politiek had toen te veel invloed, en je weet hoe ik daar over denk.
@jwhoegen. ‘ Het menselijk geheugen….graag conformeert met gewenste beeld….Die in
de loop van de tijd steeds onbetrouwbaarder wordt?’ – In tegendeel, juist wel betrouwbaarder wordt! Doordat de één na andere feit geopenbaard/bekend wordt en….het ‘graag gewenste beeld'(!) achterhaald wordt! Een stuk ‘zwarter is dan in officiële documenten werd toegegeven’.
Zouden de Nederlandse soldaten die na de capitulatie van Japan werden uitgezonden toen het gevoel hebben gehad naar ” Indonesië” te zijn uitgezonden, of ging men toen nog naar
” Nederlands-Indië” of gewoon “Indië”? Feitelijk maakt het een verschil of de Nederlandse soldaten als buitenlanders werden uitgezonden naar een reeds bestaand soeverein land – zoals dat nu het geval is bij uitzending naar bijvoorbeeld Mali – of naar een deel van Koninkrijk. Destijds zou het dan als een (vijandelijke) invasie kunnen worden bestempeld; hetgeen duidelijk niet het geval was omdat Nederland er grotendeels nog de dienst uit maakte.
De titel van het nieuwe boek zou daarom, historisch gezien, onjuist c.q. misleidend kunnen worden beschouwd. De gevoelswaarde van “Soldaat in Indonesië” is duidelijk anders dan van “Soldaat In Indië”, zeker voor hen die nog in Indië zijn geboren.
Wij krijgen dus eigenlijk weer de discussie die menigeen bij de Nederlandse Burgerlijke Stand heeft moeten voeren toen er nog beslist moest worden wat er als geboorteland in onze paspoorten moest komen te staan, N.O.Indië of Indonesië. (Zou de auteur misschien ook nog zijn achternaam moeten wijzigen in Indonesië…..???).
“”””””””“Soldaat in Indonesië” is duidelijk anders dan van “Soldaat In Indië””””””””””””
U heeft natuurlijk gelijk, maar de doorsnee Nederlander weet vaak niet het verschil. Wij Indo’s worden vaak voor Indonesiers uitgemaakt, zelf door NL instanties. De klojo’s zijn op de scholen nooit onderwezen wie, wat en waar Nederlands Indie was. Het wordt haast een persoonlijke zaak en ik houd gewoon 27-12-1949 aan.
@antoniken.’naar Indonesië of naar Indië’ ? De titel onjuist cq misleidend? Na de uitspraak van min.Bot, dat we aan de verkeerde kant van de geschiedenis zaten….is de titel; Indonesië terecht en juist. Voor hen die Indië zijn geboren, nog vóór 1945, waarschijnlijk traumatisch, die gingen er van uit dat ‘Indië bevrijdt moest worden’.
“waarschijnlijk traumatisch” Niet eens ‘waarschijnlijk’ Ik zie ze hier vaak langs flitsen. Maar ja, je hebt mensen in soorten. Daar hebben ze ook recht op.
In 1945 was de Grondwet van 1922 van kracht. Daarin kunt u lezen hoe of dat deel van ons koninkrijk heette. Die militairen werden dus binnen het koninkrijk uitgezonden. Naar de gebiedsdelen was dat binnen de bestaande koninkrijks wet- en regelgeving. Naar het buitenland is een afzonderlijke procedure nodig, dat kon toen niet in Nederland. Na 27 december 1949, 10.17 uur, veranderde dat natuurlijk. De naam was overigens al in 1948 gewijzigd in het kader van de grondwetswijziging die met zijn zware procedure nodig was voor de soevereiniteitsoverdracht. Pas toen, in 1949, kon Indonesië als staat worden erkend binnen de VN, en is daartoe dan ook door Nederland voorgedragen. Als de heer Bot het anders vindt, mag dat natuurlijk in een democratisch land. En hij zal natuurlijk zelf wel weten aan welke kant van de wetgeving hij nu staat.
Ook de benaming politionele actie verwijst daar naar. Het gaat daarbij niet om de ‘blauwe’ politie, maar om politie = bestuur. Bestuur (= gezag) binnen het koninkrijk. Denk aan de oude APV = Algemene Politie Verordening. En om de politici, dat zijn geen agenten. Overigens mag voor handhaving van gezag in Nederland ook de Marechaussee (= leger) worden ingezet.
Bij de gemeentelijke gedigitaliseerde basisadministratie is de naam Nederlands-Indië uiteraard ook vervangen door Indonesië, en dat kan inderdaad problemen opleveren voor mensen die vóór 1949 in Indië zijn geboren. In Delft deden ze daar niet moeilijk over, ik kon gewoon geboren zijn in Soerabaja (Nederlandse spelling), en de landsnaam werd gewoon niet aangevinkt.
‘Soldaat in Indonesië’ kan dus gewoon niet, er konden geen militairen naar Indonesië worden uitgezonden. Niet alleen omdat dat wettelijk niet mogelijk was, die staat bestond gewoon niet. Maar ja, als de uitgever vindt dat het boek goed moet worden verkocht, dan heeft de schrijver zich aan te passen. Daar kan ik me wel wat bij voorstellen. Als een vreemde mij vraagt waar ik ben geboren zeg ik vaak ook maar Indonesië. Als ik Indië zou zeggen denken ze misschien aan lijkverbrandingen langs de Ganges. En dat is wat anders. Met mijn boek had ik het gemakkelijk, dat hield op 27 december 1949 op. Met ‘sch’ in de naam volgens de bestaande spelling..
@Somers. Volgens de Nederlandse grondwet van 1922; Soldaat in Indonesië ‘kan gewoon niet’. De motie Thamrin(1940); De woorden Nederlands-Indië, Inlander en Inlands te vervangen door Indonesia, Indonesiër en Indonesisch. Door GG van Starkenborgh in de Volksraad dd 15/6’40 beantwoord met een ‘vage mededeling dat na de oorlog…heroriëntatie zou volgen’ nav. een door hem ingestelde commissie Visman sept.’40; vervanging van de termen Inlander, Inlands door Indonesiër, Indonesisch.
Dus een Indonesiër als autochtone inwoner van Nederlands-Indië? Volgens diezelfde Nederlandse grondwet van 1922? De Republiek werd al na 17/8- 1945 door diverse landen erkend; oa India, Egypte. Wie bepaalt in een wereld forum of een staat wel of niet bestaat? De Nederlandse grondwet van 1922?
Note; Thamrin werd bij huiszoeking 6/1’41 door PID(aangaande een vermeende brief van 17/5’40(!) aan een krant Pemandangan) beschuldigt ‘niet loyaal te zijn’ en kreeg huisarrest. Hij stierf op de 5e dag van zijn huisarrest. Opheldering gaf het gouvernement niet. Het bevestigde slechts dat alle grond ontbrak dat ; Thamrin kennelijk als een belangrijke spionagent van de Japanners was geweest.(!) Hij werd als een vorst begraven, tienduizenden volgden zijn baar.
In onze rechtsstaat hebben bestuurders zich gewoon aan de wet te houden. Met bovenaan de grondwet die de burgers moet beschermen tegen de overheid. (zie daarin de catalogus van onze grondrechten). Heel eenvoudig toch? Gewoon terug te vinden, in de eerste plaats natuurlijk onze grondwet. Dus ook in 1945-1949. (In mijn officierseed is dat heel eenvoudig: (…) Ik zweer/beloof trouw aan de wetten van het land.) Daar hebben moties, GG, Visman, Egypte niets mee te maken, dat is geen wetgeving. In Nederland wordt de wet gemaakt door de wetgevende vergadering. En of een land een staat is, zoek je gewoon op in de ledenlijst van de VN. (daar stond de RI niet in, IS ook niet). Het is de Nederlandse grondwet die bepaalt dat wij ons aan het Internationaal Publiekrecht dienen te houden. En zo’n land heeft zich te houden aan de soevereiniteit van het koninkrijk der Nederlanden. Anders plegen zij een Internationaal Publiekrechtelijke onrechtmatige daad. Volkenrecht is niet zo moeilijk.
“”””””””””In onze rechtsstaat hebben bestuurders zich gewoon aan de wet te houden. Met bovenaan de grondwet die de burgers moet beschermen tegen de overheid. (zie daarin de catalogus van onze grondrechten). Heel eenvoudig toch? “”””””””””””
In een ideale wereld is dat heel eenvoudig. Maar die wereld bestaat niet. Iedere wet heeft regels en loopholes. En wie weten het beste waar de loopholes zitten? Juist, zij die de wetten hebben helpen maken. O.a. ook de lobbyist, enz.
@Volkenrecht is niet zo moeilijk.@
— Zoals u het op uw bekende wijze weer helder uiteenzet, snap ik dát ! Ook een kwestie van hoofd- en bijzaken van elkaar gescheiden houden, begrijp ik uit uw uitleg.
e.m.
Voor de volledigheid Grondwet art. 49 (Stb. 2002, nr. 144, latere wijzigingen heb ik niet bij de hand):
Op de wijze bij de wet voorgeschreven leggen de ministers en de staatssecretarissen bij de aanvaarding van hun ambt ten overstaan van de koning een eed, dan wel verklaring en belofte, van zuivering af en zweren of beloven zij trouw aan de Grondwet en een getrouwe vervulling van hun ambt.
@Somers. ‘in onze rechtstaat hebben bestuurders etc.’ Was Indië een rechtstaat?
Indië bestond niet! Grondwet art. 1 (had u ook kunnen lezen): Het Koninkrijk der Nederlanden omvat het grondgebied van Nederland, Nederlandsch-Indië, Suriname en Curaçao.
@Somers; Het gebiedsdeel Indië dus ook een rechtstaat, conform de Grondwet art.1?
Soms word ik er een beetje moe van. Indië is nooit een staat kunnen zijn (leek er wel op, was wel goed op weg), maar dat had ik al enkele malen geschreven. Dus ook geen rechtsstaat. Nederlandsch-Indië (en na 1948 Indonesië) was gebiedsdeel van het Koninkrijk de Nederlanden. maar dat had ik ook al een paar keer opgeschreven. Soeverein en een rechtsstaat. Dat betekent overigens niet meer dan dat het bestuur zich gewoon moet houden aan de vigerende wet- en regelgeving van het koninkrijk. Zo eenvoudig kan staatsrecht zijn.
Als Indonesier zijnde moet ik altijd glimlachen als ik sommige Nederlanders in 2015 nog steeds vasthouden aan hun oude koloniale dromen , wetten of hoe ze hun daden in Nederlands Oost Indie proberen te rechtvaardigen .
Een heuse koloniale oorlog werd altijd als politionele acties genoemd , Nederlands Oost Indie blijft nog steeds tot de soevereiniteitsoverdracht (dec 1949) Nederlandse gebied (koninkrijk ?), terwijl 7 jaar eerder de rol van Nederland al lang uitgespeeld was.
Beseffen ze dan niet dat de “liefde” van beide kanten moet zijn ?.
Terwijl de Indonesiers al sinds hun proclamatie een eigen soevereine staat hebben met eigen Grondwet ( Undang Undang Dasar 1945) .
Ik heb altijd al gemerkt dat Indonesiërs altijd glimlachen. (behalve tijdens de bersiap, toen lachten ze hardop). Ik had het niet over sommige (ik?) Nederlanders in 2015, ik had het over 1945-1949. Overigens niet helemaal, in 1948 heette dat gebiedsdeel na de grondwetswijziging al Indonesië!
“terwijl 7 jaar eerder de rol van Nederland al lang uitgespeeld was.” Ik dacht het niet. Nederland was nog steeds als volledig koninkrijk lid van de VN, Indonesië niet. En in 1946 heeft het na-oorlogse tijdelijk militair gezag van SEAC dat gezag correct overgedragen aan het koninkrijk, niet aan de RI. Krachtens het volkenrecht en de capitulatievoorwaarden van Japan. In Soerabaja mochten we (Nederland) toen bij het Leger des Heilshospitaal (waar ik voor het Rode Kruis ambulancechauffeur was), de Britse ambulances behouden. En het gaat niet over ‘liefde’, het gaat eenvoudig over volkenrecht. En na 1949 uiteraard over bevriende naties, het koninkrijk en de RIS.
“een eigen soevereine staat hebben met eigen Grondwet ( Undang Undang Dasar 1945” Van wie hebben zij die soevereiniteit dan in 1945 gekregen? In het Nationaal Archief in Jakarta ligt een volkenrechtelijk verdrag, door de RIS ondertekend, met een datum uit 1949, over het aanvaarden door de RIS van de door Nederland overgedragen soevereiniteit. (op dat moment was er in Amsterdam zelfs sprake van dankbaarheid!) Of was ik toen vergeten mijn leesbril op te zetten? Of staat in de Indonesische grondwet dat Indonesië zich niet hoeft te houden aan het volkenrecht? Was overigens die Indonesische grondwet met net zo’n zware procedure als in Nederland vastgesteld? En welke grondwet? Ik heb begrepen dat er nog jaren lang is gesteggeld over de Indonesische grondwet.
“hoe ze hun daden in Nederlands Oost Indie proberen te rechtvaardigen ” Dat moesten ze wel doen! In Nederland horen ministers en parlementsleden zich te houden aan de wet? Zo niet, dan is er sprake van een misdrijf. En zij horen ook gezag te hebben over de krijgsmacht. Was dat in de RI in 1945 ook het geval? In Soerabaja zijn de gestructureerde moordpartijen begonnen op bloody Monday, 15 oktober 1945, in het Indonesische hoofdkwartier. Daar ben ik gelukkig goed doorheen gekomen. En heb het kunnen bijschrijven in mijn geschiedenisboekje. En daarna doorgegaan met leven, en een tevreden mens geworden.
Dag meneer Somers, ik heb inmiddels begrepen dat ‘emoties in combinatie met onwetendheid’ niet samengaan met Volkenrecht.
Hoop ook in het Nieuwe Jaar van u te kunnen blijven leren.
Wens u en uw Zeeuws Meisje langs deze weg naar redelijkheid en billijkheid ‘een gezond 2016’.
e.m.
In een bevriende site(I4E) schreef Arthur Olive zegt:
31 december 2015 om 11:16
Dat is nog steeds een debate, 1945 of 1949.
Soekarno maakte een fout met zijn proclamatie in 1945.
Men kan geen proclamatie van vrijheid uitroepen als men nog niet vrij is.
Het was een declaratie van vrijheid net zoals “The declaration of independance of the USA in 1776”.
============================================================
Als ik het goed begrepen heb, moet een volk eerst vrij zijn om hun wens (Merdeka ) te worden.
Maar wat dan als de bezetteruitbuiter( in Indonesische verhaal de Nederlanders ) hun afgedwongen soevereiniteit over Indonesia niet vrijwillig willen opgeven ten behoeve de Indonesiers ?
De Amerikaanse voorbeeld is ook anders , want ze kunnen niet gelijk beschikken over een gekozen regering en een grondwet .
Het duurde jaren voordat de Engelsen het toegeven.
Als men formeel wil zijn dan kan men de proclamatie van 17-08-1945 als een declaratie zien. (Vooruit dan maar).
En de volgende dag 18-08-1945 werd Sukarno en Hatta gekozen en dacht gelijk de U.U.D 1945 ingesteld .
Dus voldoet Indonesia aan alle TOEN gangbare eisen .
Dezelfde verhaal met de Placaat van Verlatinghe van de Nederlanders(?) toen ze hun soeverein koning Philips (?) niet meer erkenden .
En het duurt tientallen jaren oorlog/opstanden totdat men bij de Vrede van Munster uiteindelijk vrij waren van buitenlandse juk.
“Wens u en uw Zeeuws Meisje” Uiteraard insgelijks, overigens natuurlijk met iets anders voor ‘Zeeuws’. Oud en Nieuw doen wij heel rustig, kijken naar het feesten met vuurwerk van anderen. Die mertjon is toch wel leuk. Rentengans. En al die rotjongetjes die zo’n lol hebben in dat knallen. Met Kerstmis hebben mijn oudste dochter, met drie dochters, met de aanhang een grote rijsttafel voor ons meegebracht. Zeeuws meisje hoefde alleen voor het toetje te zorgen. We eten er zeker nog een week van. Maar dat mag Boeroeng eigenlijk niet weten, off topic!!!
“Boeroeng”? Ik word nu echt oud. Buitenzorg! Ondanks die soldaat in Indonesië hoop ik toch ook voor hem en de zijnen een voorspoedig en gezond 2016.
@Surya/Somers; ‘het was een declaratie van vrijheid’ Declaratie=opgave wat men te vorderen heeft. Klopt! Want Nederland ondertekende in Londen , 24 sept.1941 het Atlantisch Handvest; art. 3 elk volk heeft het zelfbeschikkingsrect! Vandaar de ‘proklamasi merdeka op 17 aug.1945′. Een terechte actie/declaratie. En voor Nederland daarna ….(steeds)een stap te laat. – En over het volkenrecht….het volkenrecht van Nederland? Waarin bedisseld is/werd met andere heersen naties, dat Indië een overzee gebiedsdeel is.
Daar hadden andere naties toen al andere gedachten over; Engeland en de USA als initiatiefnemers van het Handvest. En anno heden iedereen, muv.’de koloniale adepten’.
Of daar nu over te glimlachen valt ja/nee, in ieder geval blijkt wel dat ziekelijk georienteerde Indonesiers van na de oorlog het dikwijls mis hebben in hun beoordeling.
Feit is echter wel dat voor vele Indonesiers uit het voormalig Nederlands-Indie de goede vooruitzichten in een/hun nieuwe toekomst teniet werden gedaan door de daden van hun eigen volksgenoten. Duidelijk dat dit gegeven achter de hand wordt gehouden (men wil niet in hun broekie staan van indonesische kant) maar wel een feit om bij stil te staan.
Er zijn hier op het forum een aantal niet beleerbare ‘hardliners’ die eenvoudigweg niet tot een beter begrip omtrent vroegere gebeurtenissen bereid zijn. En dat soort mensen moet je eenvoudigweg bij voortduring postings laten plaatsen zonder verdere notie van te gaan nemen. Een vergelijk tussen degenen die het allemaal hebben moeten/mogen meemaken en het gebrabbel van zich kennelijk ‘beterwetend’ noemende na-oorlogse
spruiten van Indonesische komaf, laat al wel snel zien tot wat voor onzin men bereid is.
“””””””Beseffen ze dan niet dat de “liefde” van beide kanten moet zijn ?.”””””””””
U bedoeld “de Liefde-haat” verhouding, zoals ook door Sukarno in 1945 aan Japan getoond werd.
@ Ron Mertens.
Bij het overlijden van Bang Thamrin waren er vragen gesteld , zo werd hij genoemd in de oude Betawi door de Betawinezen en ook bij onze familie ,hij was vriend/strijdgenoot van de oudste broer van mijn vader.
Waarom hij opgepakt werd?
Terwijl hij tot de zgn cooperatieven beschouwd kan worden .
“Waarom hij opgepakt werd?” In het archief in Jakarta na te lezen! Is wel even zoeken, alles (en dat is veel) is opgeschreven.
@Surya; Thamrin werd opgepakt vanwege zijn vermeende(!) samenwerking/collaboratie(?) met Japan. In Indië van toen werd men zelfs opgepakt als men een voorspelling doet.
Heer S.A. Dezelfde verhaal met de Placaat van Verlatinghe van de Nederlanders(?) toen ze hun soeverein koning Philips (?) niet meer erkenden .
Dat is – volgens mij – toch een ander verhaal.
Het Plakkaat van Verlatinghe is de formele beslissing van de Staten-Generaal om de wettige vorst, Filips II, van zijn rechten vervallen te verklaren, nadat zij een andere vorst, de hertog van Anjou, al de soevereiniteit had gegeven. Het Plakkaat wordt onmiddelijk na het besluit van de Staten-Generaal gedrukt en verspreid, zoals dat hoort. Een plakkaat heeft namelijk kracht van wet.
http://www.gahetna.nl/tijdbalk/445945/518523
De provincies ontdoen zich vervolgens van hun landsheer. In het Plakkaat van Verlatinghe bepalen zij dat het volk er niet is ten behoeve van de vorst, maar dat de vorst de taak heeft zijn onderdanen te beschermen en hun vrijheden te bewaren. Filips II heeft zich niet van deze taak gekweten en hij en zijn erfgenamen worden voor eeuwig afgezworen.
Het is inderdaad een ander verhaal. Het begon met de Apologie van Willem van Oranje, gevolgd door het Placaat van Verlatinghe van 26-07-1581. Maar daarmee waren ze nog niet onafhankelijk, en hadden ze nog geen soevereiniteit! Daartoe hadden ze in die tijd nog een soeverein vorst nodig. Die hertog van Anjou werd een mislukking, katholiek en onbekwaam. Daarna geprobeerd bij Willem van Oranje, maar die werd voortijdig vermoord. Daarna geprobeerd bij de Engelse koningin Victoria I, maar die hield niet van rebellen en wilde geen gelazer met Spanje. Toen besloten de Staten-Generaal zelf maar dat zij de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden waren. Maar die is nooit als zodanig uitgeroepen, en kon dus ook door niemand worden erkend. Ze bleven de opstandige provincie, maar daar hebben ze nooit last van gehad. Pas bij de vrede van Münster (april 1648?) zou je theoretisch kunnen spreken van soevereiniteit, maar dat is nakaarten voor de rechtsgeschiedenis. Theoretisch zou je beter kunnen spreken van zeven soevereine gewesten, geen eenheidsstaat. Ik heb me laten vertellen dat het soevereine Zeeland die vrede nooit heeft ondertekend. Er werd genoeg verdiend aan de oorlog! Dat waren nog eens tijden.
Als Indonesiërs van mening zijn dat zij vanaf 17 augustus 1945 een onafhankelijke soevereine staat zijn, dan is dat hun mening die we moeten respecteren. Indonesië is tenslotte een soevereine staat. Daar hebben wij in Nederland ons niet mee te bemoeien. Dat doen we ook niet, op 17 augustus bezoeken Nederlandse diplomaten en anderen zowel in Jakarta als in Den Haag gewoon de receptie en happen we daar een lempertje weg. Best gezellig. Dat wij in Nederland over die 17 augustus een andere mening hebben mag ook, dat is onze (gegronde) mening in een soeverein land. Daar hoeft Indonesië zich niet mee te bemoeien. Dat doen ze dan ook niet. Ze komen in Jakarta en Den Haag gewoon een harinkje mee prikken. Over soevereiniteit praten ze dan maar niet, dat is hier onbekend terrein. In Nederland kennen we eigenlijk geen onafhankelijkheidsviering met de vestiging van soevereiniteit. Dat is bij heel veel landen het geval. Niks mis mee, dat is onze (gebrek aan) mening over onafhankelijkheid. Dat mag ook in een soeverein land. Dat wordt ook gewoon gerespecteerd door de Indonesiërs, die komen dat genoemde harinkje meeprikken op Koningsdag. Gelukkig voor hen hoeven ze niet mee te doen met zaklopen en een oranje fluitje. Gelukkig praten ze dan niet over soevereiniteit enzo, dat is hier veel te moeilijk, daar houden we ons niet mee bezig.
Tot slot, gezien dit tijdstip: niet teveel oliebollen eten (of een extra cholesterolpil) en oppassen met die mertjon.
Allereerst Selamat Tahun Baroe 2016.
Als Nederland ( of eigenlijk sommige Nederlanders) blijven vasthouden aan hun eigen perspectief en de Indonesiers ook dat doen , hoe kan de Nederlanders hun eigen onafgewerkte onvoltooid verleden tijd kunnen afsluiten ?Volgens verhalen in andere site/artikelen zijn de Indonesiers al gedekoloniseerd, de Nederlanders nog niet .
Keer op keer werd de samenwerking van de Indonesiers gevraagd, en verteld dat ze niet mee willen werken om bepaalde gemeenschappelijke overeenkomsten in beide geschiedenissen te bespreken cq beschrijven of herschrijven.
Hele horde jonge kritische Nederlandse wetenschappers staan te trappelen, ook omdat de oudjes die het nog kunnen vertellen nu een zeldzaamheid zijn geworden .
Hoewel in de laatste jaren veel nieuwe bronnen boven water komen drijven, foto’s.dagboeken, brieven en de zgn “untold stories”.
Er kwam een hosanna stemming bij sommige Nederlanders toen er een verdwaalde Indonesische zwaluw (de eerste ?) die als bruggenbouwer werd gezien , toevallig een universitair docent die ook historicus is.
Mooier kan het niet , hij werd doctor in Holland voor zijn werk over een belastingsysteem op Java ( tenminste als ik goed gelezen heb.)
Jammer dat hij in een kranteartikel vreemde uitspraken deed.
Terug naar het verschil tussen declaratie en proclamatie .
Volgens de Indonesiers (de orang pinter dan ) werd hun proklamasi of declaratie van 17-08-1845, bekrachtigd op 18-08-1945 .
Door de oud leden van BUPPKI en leden PPKI (zie wikipedia), die de Indonesische volk vertegenwoordigden .
Ook het instellen van de grondwet, regering conform de 2de zin van de declaratie
“”””””””””Als Nederland ( of eigenlijk sommige Nederlanders) blijven vasthouden aan hun eigen perspectief en de Indonesiers ook dat doen , hoe kan de Nederlanders hun eigen onafgewerkte onvoltooid verleden tijd kunnen afsluiten ?”””””””””””
Of u bent naief of u schrijft tegen beter weten in. Geen een land zal willens en wetens toegeven en aan de wereld op een eerlijke manier laten weten wat er gebeurd is. Politiek is dat ongezond en kan ook vele gevolgen hebben.
“Als Nederland ( of eigenlijk sommige Nederlanders) blijven vasthouden aan hun eigen perspectief en de Indonesiers ook dat doen” Dat is toch de gewoonste zaak van de wereld? Zelfs als met die ‘sommige’ mijn persoon wordt bedoeld. Wij (ik) in Nederland hebben de geschiedenis die wij hebben. En de mening die wij hebben. De Indonesische sedjara kunnen wij niet lezen, dat geloven we dan wel. Binnen Nederland verschillen we uiteraard van mening, dat mag in een democratische rechtsstaat. Binnen een soevereine staat, daar hebben mensen van buiten Nederland niets mee te maken. Natuurlijk mogen zij een mening over onze mening hebben, maar daar hoeven wij echt niets mee te doen. Zo respecteer ik ook de Indonesische geschiedschrijving, al heb ik daar misschien wel mijn bedenkingen bij. Waarvoor ze in Indonesië best wel hun schouders mogen optrekken. In de Indonesische/Nederlandse kwestie heb ik eigenlijk alleen een mening over geschillen van staatsrechtelijke/volkenrechtelijke aard. Natuurlijk heb ik daar een eigen mening over. Maar ik geef voorrang aan gebeurtenissen waar bestuurders beslissingen over moesten nemen. Die bestuurders zijn gebonden aan de Nederlandse wet- en regelgeving en het volkenrecht van dat moment. Niet zielig of akelig of leuk, gewoon staatsrechtelijk/juridisch correct, meestal heel saai dus. Zal wel afwijken van het zogenaamde Indonesisch perspectief. Nou en? Daar hebben de Indonesiërs toch recht op dat te vinden? Net als de Nederlanders recht hebben op hun perspectief, wat dat ook moge zijn? Dat heeft voor beide partijen toch niets te maken met het zogenaamde onafgewerkte onvoltooid verleden tijd kunnen afsluiten? Ik heb veel zaken in mijn leven niet kunnen voltooien, maar geschiedenis ligt achter mij. Ik leef nu. Ja, soms komt er iemand langs die mij op een andere mening kan brengen. Maar dat is gewoon een wending in mijn mening, niks onvoltooid verleden tijd. En dat geldt toch ook voor de Indonesiërs? Als die in alle oprechtheid een goede verleden tijd hebben, dan is dat toch ook prachtig? Ik lig in ieder geval niet wakker van een al dan niet voltooide geschiedenis. Maar sommigen reageerders wel, heb ik begrepen. Niet doen, zou ik zeggen. Van wakker liggen word je zo moe! We zijn toch bevriende naties?
@Somers; ‘als sommige Nederlanders blijven vasthouden aan hun eigen perspectief= vergezicht/vooruitzicht’ ? Het is mi. eerder achterom kijken/ vasthouden aan onze Indië, vooral politiek(!) geschiedenis van ’45-’49, die nu aan de orde is. En door/met al die openbaringen het gestelde van toen; ‘politionele acties voor orde en rust’ zeker logenstraft. Sommigen liggen er nu juist wakker van. ( na al die tijd rustig geslapen te hebben) Dat nu een jonge generatie historici/journalisten ‘aan de bel trekken’
Jan A. Somers. “Soms word ik er een beetje moe van.”
Niet doen, heer Somers. U kunt de complexe geschiedenis van Nederlands-Indie ook zo goed uitleggen. Bijzaken scheiden van hoofdzaken, verbanden leggen, kritische noten plaatsen etc. Zie ook het commentaar van heer E.M. Ik sluit mij hierbij aan. En wens de lezers en schrijvers van de Indische websites een voorspoedig, gezond, creatief, en vooral leerzaam 2016 toe.
The one duty we owe to history is to rewrite it.
With history one can never be certain, but I think I can safely say that Aristotle Onassis would not have married Mrs. Khrushchev. See Gore Vidal in the Sunday times, June 4th, 1989.
It’s a joke with many fathers, George!
The Kennedy/Khrushchev conversation has been variously sourced to Vyacheslav Molotov, Richard Nixon, Robert Maxwell, Leonid Brezhnev, Mikhail Gorbachev and, of course, Gough Whitlam in the ABC’s very own “definitive” documentary as well. No wonder Phil Craig the ABC (= American Broadcasting Company in Manhattan) Head of Factual, maintains that these days history on the ABC is, “lyrical”.
Hoor je de lier op de achtergrond spelen?
De eerste reacties zijn kenmerkend voor de gehele discussie over de koloniale oorlog. Het boek van Prof . van OostIndie wordt afgedaan als oud vuil voordat dit boek ook maar gelezen is, denkend dat men, de overlevingsdeskundige, het antwoord in zijn bezit heeft voordat met zich met het onderwerp, dwz de ooggetuigenverslagen van de militairen , heeft beziggehouden.
Men, dwz de ervaringsdeskundigen denkt dat dit de juiste methode is om zich met het onderwerp bezig te houden, dit vooral in samenspraak (sic!!!) danwel discussie meestal monoloog) met andere generaties. De wetenschap en ook Prof van Oostindie, geeft aan dat het hoogstwaarschijnlijk is, dat in een Indische discussie men uitgaat van een verkeerd idee, cq de mondelinge overlevering als waarheid.
Deze waarheid houdt in dat de wereld, de Indische werkelijkheid zich gedraagt zoals ze zich gedraagt onafhankelijk van de wijze waarop wij denken, hoe wij menen de dingen herinneren, danwel onze vooroordelen bevestigen. Er is dus wel een objectieve realtiteit , die wij alleen maar kunnen benaderen. Dit is beter dan van te voren te capituleren en het idee omarmen dat wij niets kunnen weten (dooddoener: het is maar een mening) in de zin van vergaren van kennis om de Indische werkelijkheid te begrijpen en in zijn samenhang te kunnen beoordelen.
De Indische materie is complex, deze dient danook benaderd te worden, wetende dat we ons in het begin kunnen vergissen, maar we kunnen door het voortschrijdend inzicht (kan dat bij indischen??) ons verbeteren. Het gaat erom verklaringen te vinden , te kijken of deze evident zijn, bevestigd of tegengesproken worden, corrigeren om zodoende tot een betere verklaring te komen.
De steriele ook academische discussie over Indie, de koloniale oorlog wordt vnl gevoerd over de militaire acties m.n. de Excessen. Eén professor wil zelfs de troepenbewegingen n.a.v. de Excessen volgen!!!
Ik denk niet dat op deze manier enig verklaring danwel inzicht in de gebeurtenissen op militair danwel politiek niveau wordt verkregen, maar dat heb je wel vaker bij een onverwerkt historisch verleden. Misschien willen we dat helemaal niet zoals de datum van 17 Augustus wel bewijst. Maar toch zijn er mensen ik denk hierbij ook aan de inspanningen van dhr Bo Keller, die tegen de stroom ingaat , onvermoeibaar dingen in herinnering brengt, dus Indische gebeurtenissen die zich gedragen zoals zij zich gedragen waaraan het Indisch Herinneringscentrum niet aan herinnerd wil worden omdat het niet past in hun Vooroordeel.
Nu even een open deur intrappen, het betekent niks en ik citeer mijn app The Economist:
Be at war with your vices
At peace with your neighbours
And let every New Year find you a better man
(spreuk van Benjamin Franklin)
“wordt afgedaan als oud vuil ” Ik niet hoor. Ik had alleen maar een reactie op de titel. En schreef mijn mening, dat in 1945-1949 Nederlandse militairen alleen konden worden uitgezonden binnen de toen vigerende wet- en regelgeving. Dat was de grondwet van 1922. Zij zijn dus uitgezonden naar een gebiedsdeel van het koninkrijk. Met de naam Nederlandsch-Indië, en pas vanaf 1948 naar Indonesië. Onze bestuurders die dit soort beslissingen nemen moeten zich houden aan de wet. Daar hebben ze een eed voor afgelegd. Ik weet wel dat een halve wereld over mij heen valt, maar daar heb ik geen last van. Ik kan het alleen niet leuker maken dan de titel van dat boek. En een reactie geven is toch niet afdoen als oud vuil? Ik heb dat boek nog niet gelezen, maar ik acht de auteur hoog! Dat er los van die uitzending heel veel is gebeurd, waarvan we de bronnen nog niet allemaal hebben gelezen, is een heel ander verhaal.
@Somers. Wel of niet soldaat Indië/Indonesië geeft toch al aan dat dat verleden(nog steeds voor velen) een open zenuw is. Vooral voor de soldaten die daar naar toe werden gestuurd met allerlei voorwendsels/propaganda; Indië bevrijden etc. en …uiteindelijk met een (verborgen) kater thuis kwamen. Ze waren geen bevrijders geworden maar onderdrukkers van een onafhankelijkheids streven. Stil zochten ze nadien hun weg in de maatschappij. Indië/Indonesië werd vooral in de media gemeden. De politiek bleef angstvallig stil. Wel roerde het (als afleiding), vanwege Korea/ (Nw.Guinea), om de communisten tegen te gaan. Diverse Indië gangers/ ex.Knil’ers gaven voor de strijd in Korea op. Een van de interviews met een officier Korea ganger werd afgedrukt als inleiding in het boek van Ton Schilling- ex.Ovw.; Spoor, onze generaal, 1953; ‘ik ben in Indië geweest, waar ik drie jaar gesleten heb, eigenlijk zonder enig resultaat. Toen ik terug kwam was ik woedend. Ik begreep dat mijn tijd in Indië te vergeefs was geweest. Dat ik verschillende van mijn jongens had zien sneuvelen om een hopeloos ideaal, in een strijd die al beslecht was, toen wij nog door peloppers werden beschoten, sneuvelden of ondergingen aan malaria. Ik bezocht later de families van mijn gesneuvelde mannen en de vaders, moeders en echtgenoten, die mij een vraag stelden, die ik nooit beantwoorden kon; Waarom is onze jongen, of waarom is mijn man gesneuveld? Ik stond met mijn mond vol tanden en tenslotte kwam ik nergens meer. Ik kon niet meer wennen in mijn land, waarschijnlijk omdat ik het diep in mijn binnenste niet vergeven kon, wat het met ons en met Indië had gedaan’.
“dat verleden(nog steeds voor velen) een open zenuw is.” Of dat geldt voor velen waag ik te betwijfelen. Ja, er zijn nog zat mensen die niet los kunnen/willen komen van hun emotionele ervaringen. Ja, die blijven dat meetorsen. Daar mag je ze ook niet over aanspreken, zij hebben het moeilijk genoeg. En eigenlijk hebben ze er ook ‘recht’ op, zij hebben wel wat meegemaakt. Ik ben blij dat ik er los van ben, heb ze eigenlijk nooit gehad. Bij de Kenpeitai wisten ze al je gevoel voor emoties weg te rammelen. Als je binnen kwam in dat kamertje, met twee stoelen achter een tafeltje met twee karwatsen er op. Dan ging vanzelf je verstand op nul. Na het ruimen van lijken in de bersiap naar Nederland gegaan, een nieuw avontuur tegemoet. Best spannend. In mijn werk zelfs nog lijken in allerlei staten tegengekomen. En in mijn vrijwilligerswerk doden in kisten. Na pensionering via studie alles op een rijtje keurig achter elkaar kunnen zetten. Wel last van zenuwen, maar dan in een zenuw/spieraandoening. Kunnen ze niets aan doen, OK! Rustig laten zitten. Gaat vanzelf (nooit) over.
@Somers. ‘Indië/Indonesië een open zenuw?’- Ach, als men de waarheid= het goede en het kwade, wat hen aangedaan is aanvaardt (!) dan is er niets aan de hand. Dan levert een bezoek aan ons geboorteland zoveel vreugde/herkenning/waardering ( over het goede) op, dat het vanzelfsprekend is dat men naar de volgende reis kijkt. Doen!
“dat het vanzelfsprekend is dat men naar de volgende reis kijkt. Doen!” Die tijd is voor ons jammer genoeg voorbij. Maar de keren dat ik er was, ik was thuis. En mijn Zeeuws meisje liep daar rond net of ze er altijd had gewoond. Op de plekken van mijn geschiedenis hartelijk ontvangen. Moest meteen meekomen, zien hoe of het er nu uitzag.
Ik heb niet voor niks de datum van 17 Augustus genoemd. Cruciale datum, internationale wetgeving volgt de feiten, ondanks de grondwet van 1922 en dat gebeurde ook toen, dat had ook Prof. Oostindie begrepen.Indonesiers waren voor die grondwet toch maat onderdanen. Formeel juist maar de feiten achterhalen de wet die toch alleen voor d kolonialen geldt. Wij zijn op 17 Augustus vreemdelingen geworden in Indie/Indonesie en daarom de titel van dit boek Soldaat in Indonesië 1945-1950. Des te pijnlijker voor de indische Nederlanders , die geen partij kozen maar weg werden gestuurd uit hun Moederland. Indonesië viert 17 Augustus en wij die soevereiniteitsoverdrach van 1949, nou jou vieren, misschien herdenken maar wel vol wroeging en spijt. Dat is de voor mij de overbrugbare tegenstelling, dat zijn wij de lotsgemeenschap van de Indische generatie. Daar heeft Nederland eigenlijk weinig mee te maken, Indische nederlanders des te meer.
Het is een voorrecht om op latere leeftijd nog gelegenheid te krijgen om de in het leven vergaarde mondelinge Indische geschiedenis (veelal met De Preanger Bode en De Nieuwsgier als bronnen) tegen het licht te houden en daarbij toegang te hebben tot een rijke ruif van kennis en opinies die de Java Post ons bij wijze van open universiteit biedt.
Zo was het verhelderend te lezen dat wij feitelijk op 17 augustus 1945 vreemdelingen zijn geworden in ons eigen moederland. Dat zou het gevolg zijn geweest van de handtekeningen die Sukarno en Hatta die dag in Batavia onder hun Proklamasi hadden gezet. Dat verklaart misschien waarom wij nooit het gevoel hebben gehad bevrijd te zijn geworden na de capitulatie van Japan op 15 augustus 1945. Wij kwamen zodoende dus automatisch terecht in de bevolkingsgroep “Vreemde Westerlingen”, zoiets als de vroeger bestaande groep “Vreemde Oosterlingen”.
Als eigenwijze student van deze open universiteit veroorloof ik mij nog wel twee opmerkingen. Ten eerste zijn wij in Indië – de redenering van de hoogweledelgeleerde heren volgend – feitelijk reeds op 8 maart 1942 vreemdeling geworden in ons moederland en wel als gevolg van de handtekening waarmee generaal ter Poorten op 8 maart in
Kali(d)jati de capitulatie van het Knil bezegelde en wij feitelijk onderdanen van Hirohito werden. Ten tweede zou aan de troepenmacht die na 17 augustus 1945 werd uitgezonden het predikaat “Vreemdelingenlegioen” kunnen worden toebedeeld.
Noemt men dit nu “ontwikkeld nader historisch inzicht”? Er valt nog veel te leren…..