Op de valreep dient Egypte zich aan als redder van vrijwel de gehele overgebleven bibliotheekcollectie van het Tropeninstituut, die in de vuilcontainer dreigt te verdwijnen. De wereldvermaarde Bibliotheca Alexandrina in Alexandrië zegt zeven kilometer aan boeken en andere documenten te willen overnemen.
De bibliotheek van Alexandrië
De Egyptische bibliotheekdirecteur Ismail Serageldin, voormalig vicepresident van de Wereldbank, is in Amsterdam om de laatste onderhandelingen af te ronden en mogelijk vandaag al de overeenkomst te ondertekenen.
Dat bevestigt Hans van Hartevelt, hoofd van de Tropenbibliotheek, die al maanden probeert de collectie onder te brengen en van een ‘bizarre maar geweldige wending’ spreekt. De Egyptenaren willen 400 duizend boeken overnemen en 20 duizend tijdschriften; zij betalen de kosten voor het inpakken en de verscheping. Serageldin wil de collectie toegankelijk houden voor onderzoek; daarom heeft hij ook interesse in gedigitaliseerde bestanden, een elektronisch archief en de websites die de collectie ontsluiten.
Het zag er zwart uit voor de bibliotheek van het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT), dat grotendeels wordt opgeheven omdat de Nederlandse regering geen subsidie meer geeft. Het KIT houdt alleen mogelijk rendabele onderdelen van de organisatie overeind, en daar valt de in 230 jaar opgebouwde bibliotheek niet onder.
Directeur Van Hartevelt en zijn collega Tilly Minnée probeerden de afgelopen tijd delen van de collectie te slijten. Dat lukte mondjesmaat. Het meest historische deel, tot 1950, gaat naar de Leidse universiteit. Kleine delen gaan onder andere naar het Vredespaleis, het Rijksmuseum, het Maritiem Museum in Rotterdam en naar een medisch archief in Urk.
Vernietigd
Desalniettemin bleven er honderdduizenden boeken en documenten over die dit jaar vernietigd moesten worden. In een laatste poging nog iets te redden, stuurde Van Hartevelt een noodkreet naar zijn contacten in Noord-Afrika en het Midden-Oosten, en daar kwam per kerende post een bericht uit Egypte op terug. ‘Ik kan de gedachte niet verdragen dat materiaal als dit eindigt in de papierversnipperaar’, schreef directeur Serageldin van de Bibliotheca Alexandrina in een e-mail. Hij ziet de collectie als waardevol, omdat deze alles bevat op het gebied van ontwikkelingssamenwerking.
Serageldin arriveerde woensdag in Amsterdam, en de ondertekening van het contract is voor vanmiddag voorzien. De Egyptenaar kent de KIT-collectie onder meer van zijn werk als hoogleraar aan de universiteit in Wageningen. Hij heeft 33 eredoctoraten, en was acht jaar (tot 2000) vicepresident van de Wereldbank. Ook zat hij ruim vijftien jaar samen met toen nog prins Willem-Alexander in diverse internationale waterfora; samen organiseerden ze in 2000 in Den Haag het Wereld Water Forum.
De Bibliotheca Alexandrina herrees tien jaar geleden in een hypermodern gebouw, vlakbij de plek waar deze in de oudheid zou zijn gesticht. Er is ruimte voor acht miljoen boeken maar die is nog lang niet gevuld. ‘Dit is de best denkbare optie’, zegt Van Hartevelt. ‘Alexandrië is de bakermat van de boekenbeschaving. Zij zien het als een eer om te collectie te mogen huisvesten. Die eer is geheel wederzijds.’
Alleen voor boeken en tijdschriften in de Nederlandse taal heeft de Egyptische bibliotheek geen belangstelling. Daarom blijft de Tropenbibliotheek zitten met twintigduizend boeken en enkele honderden tijdschriften, drie procent van het totaal.
Dit artikel verscheen eerder in De Volkskrant, 30 oktober 2013.
Java Post 
Vroeger kochten we in Port Said en Suez van de Egyptenaren, nu andersom. Met als verschil dat het vroeger troep was (m.u.v. Turkish Delight) en nu uiterst waardevol.
Goed nieuws. Nog suggesties voor de rest van de boeken?
Belangrijk erfgoed zomaar (gedeeltelijk) verkwanseld omdat deze regering uitermate stom is. Weg met dit uitzuig, afbraak, moordenaarskabinet. en zo snel mogelijk. Jammer dat het niet naar Indonesie gaat. Ook voor hen zal het zeer waardevol zijn.
Maak het beschikbaar aan het Indische publiek. Ik ben verbaast dat handelaars het niet willen opkopen.
Gekocht door een land waar de islam de staatsgodsdienst is ook nog 😉
Van Wilders moet je het zeker niet hebben.
Het is diep treurig! Beschamend op de koop toe!
Voor mij ( ik woon in Canada) was Amsterdam makkelijker te berijken dan Alexandrie. Voor andere onderzoekers is het waarschijinlijk evenmin het geval. Vroeger ( 2000 jaar geleden ) stond de zaak misschien anders maar tegenwoordig is Alexandrie niet bepaald een knooppunt van wetenschappelijk vervoer.
Nog altijd beter dan de papier versnipperaar, zo blijft het toch ergens behouden, wel minder toegankelijk en jammer dat we erfgoed uit handen moeten geven.
Waar ik me wel een beetje over verbaas, is het feit dat slechts 3% van het totaal Nederlandse boeken en tijdschriften betreft. Misschien is Alexandrië nog niet zo´n slechte plek om de rest onder te brengen.
Wat die 3 procent betreft: 20 duizend Nederlandse boeken en wat tijdschriften is volgens mij het zelfde als max. 1000 strekkende meter. Relatief zó weinig, dat dat eenvoudig ergens in een kelder van het Nationaal Archief, het KB of overtollige kantoorruimte van een afslankend ministerie moet zijn te stallen.
Zelf heb ik thuis zo´n 30 meter boeken. Een echte boekengek heeft misschien wel 100 meter.
Het lijkt me dat een klein groepje `vrienden van het tropenmuseum´ ook nog wel een privé-oplossing kunnen bieden.
Ik wil ook 1000 leuke boeken over nemen tegen een vrienden prijs .
1 pop per boek , graag op afbetaling ( heb alleen een AOWtje) .
Heb een grote zolder in Amsterdam .
Geachte redactie,
Het doet mij, als egyptoloog, goed dat de Bibliotheca Alexandrina deze geste doet. Hiermee is de Bibliothecana een waardig opvolger van de oorspronkelijke bibliotheek, gesticht door Ptolemeùs II aan wie we ook een vertaling van de Bijbel te danken hebben. De naam van deze vertaling ontgaat me op dit moment. <
Jan Brakenhoff.
SEPTUAGINTA (LXX)
De Septuaginta is een Griekse vertaling van het Oude Testament, ontstaan in de joodse gemeenschap van Alexandrie. De Septuaginta bepaalt de lijst van boeken van het Oude Testament die nog altijd door de katholieke Kerk wordt gehanteerd.
http://www.rkk.nl/katholicisme/encyclopedie/o/oude_testament
e.m.
Alleen voor boeken en tijdschriften in de Nederlandse taal heeft de Egyptische bibliotheek geen belangstelling.
——————————————————————————-
Ha ha ha ha .
Indonesische studenten komen in Nederland Oud-Hollands studeren om zodoende hun eigen Indonesische VOC-archieven te kunnen begrijpen en daarmee een deel van de Indonesische geschiedenis voor het nageslacht veilig te stellen en 4ever vast te leggen.
Anderen moeten er misschien om lachen, maar ik vind dat juist een heel goede zaak, dat Oud-Hollands leren lezen!
e.m.
Het is nog moeilijker dan u waarschijnlijk denkt. Het gaat niet alleen om drukwerk lezen, maar ook om handgeschreven teksten. Afschriften van afschriften van afschriften enz. (er waren nog geen kopieermachines!) Soms geschreven door mensen die nauwelijks kunnen lezen/schrijven. Het lijkt soms meer op het tekenen van de afzonderlijke letters. Ik woonde tot zo’n tien jaar geleden tegenover de Sociale Werkplaats waar o.a.monsterrollen van de VOC werden gedigitaliseerd. Dat waren tamelijk netjes ingevulde tabellen met redelijk leesbare namen. Daar hadden ze ook cursus voor gelopen. Voor die studenten is het niet alleen lezen, maar ook begrijpend lezen en overzetten naar BI.
@Dhr.Jan A. Somers zegt: 1 november 2013 om 4:31 pm Het is nog moeilijker dan u waarschijnlijk denkt. Het gaat niet alleen om drukwerk lezen, maar ook om handgeschreven teksten. /…/ Voor die studenten is het niet alleen lezen, maar ook begrijpend lezen en overzetten naar BI.@
— Nou … wh meneer Somers, dan wens ik onze Pak Surya Atmadja heel veel sterkte toe en succes uiteraard, want die wil dit na zijn aanstaande pensionering ook gaan doen. Wel wat anders dan een nederlandstalig inburgeringscursusje. Zo wil het mij althans voorkomen na uw, zoals te doen gebruikelijk, verhelderend exposé.
Goed weekend.
e.m.
Vergeten: Het gaat niet om Indonesische VOC-archieven, die bestaan niet. Het gaat om de normale VOC-archieven voor zover die in Jakarta te vinden zijn. Waarschijnlijk net zo groot, en gelijk oplopend met de archieven in Nederland. Er moest van alles worden overgeschreven om een exemplaar naar Nederland te kunnen sturen. Er werd wat afgeschreven in die tijd! Ik dacht dat er ook zulke contacten zijn met Sri Lanka. De VOC-archieven daar zijn ook zeer groot. Net als in andere vroegere kantoren in Afrika/Azië. Indonesië was maar een van de vele delen van het VOC-gebied!
De VOC archieven in Jakarta zijn wel degelijk het eigendom van de R.I. geworden.
Zoals jullie weten, ben ik al jaren verbonden met de VOC Historical Society in Perth, Western Australia http://www.vochistory.org.au
Sinds verleden week ben ik al in Jakarta om research te doen op VOC schipbreuken aan de West Australische kust, maar het is nu heel moeilijk om toegang te verkrijgen naar het Arsip National Republik Indonesia, waar deze gegevens bewaard liggen.
Van de registers kunnen wij wel zien dat heel veel gedupliceerd is, maar niet alles.
Waar wij naar aan het zoeken zijn, is zeer belangrijk voor de Australische historie.
Maar het is toch goed om weer thuis te zijn in de Jakarta atmosphere. Jammer genoeg gaan we Donderdag weer naar huis, maar eind Januarie zijn we hier weer terug.
citaat: “De VOC archieven in Jakarta zijn wel degelijk het eigendom van de R.I. geworden.” Dat heb ik nooit ontkend. Het blijven natuurlijk VOC-archieven, maar het Landsarchief in Batavia, waar ze lagen, is Arsip Nasional geworden. Van alle stukken waarvan men ook in Holland/Zeeland kennis moest hebben zijn of de originelen opgestuurd, na overschrijven, of afschriften opgestuurd waarbij de originelen in Batavia bleven. Dat gebeurde bij alle VOC-kantoren in Afrika en Azië, niet alleen in Batavia. Denk er ook om dat nogal wat stukken verloren zijn geraakt bij schipbreuken. De verdragen zijn al gebundeld en uitgegeven in het Corpus Diplomaticum Neerlando-Indicum. Ook het dagregister van Batavia (en ik dacht ook van Ambon) zijn al lang geleden gebundeld en uitgegeven. Heel lezenswaardig, het dagelijks leven op een VOC-kantoor. De missiven zijn een paar jaar geleden verzameld en gebundeld door Jurrien Van Goor (de titel weet ik niet) die dit soort werk ook heeft verricht voor de VOC-archieven in Sri Lanka. Colombo was na Batavia een heel belangrijk kantoor, er bestond ook grote rivaliteit met Batavia.
Wat een cultuurbarbarij!