Mannen met fiets, ca. 1926

In het Nieuws van den Dag voor Nederlands-Indië van 5 oktober 1926 verscheen een opmerkelijk bericht:

`Te Batavia arriveerde de heer Anne Jans Keikes, die ongeveer 2 jaren geleden op 23-jarige leeftijd met twee vrienden (Faber en Landeman) uit Den Haag vertrok, om per rijwiel de wereld door te trekken. “Het doel van de reis”, aldus verklaarde Keikes, “was om later een boek te kunnen samenstellen omtrent de wederwaardigheden op zulk een tocht”.´

Keikes vervolgde:

“Onze fietstocht door Europa leverde geen noemenswaardige moeilijkheden op. Interessant werd het pas na Marokko, toen we ons aan een gedwongen rust moesten onderwerpen door een krijgsgevangenschap van 14 dagen bij de Riffs. Men hield ons voor Franse spionnen. Dank zij onze paspoorten en de bemoeienissen van de Franse Regering mochten we ten slotte doorreizen.
De volgende tien maanden fietsten we via Algiers, Tunis, Tripoli naar Egypte (Alexandrië). De wegen waren vrij goed in Noord-Afrika. Waar ze ontbraken, gingen we te voet. De verschillende stammen waren zeer gastvrij. Slechts enkele malen werden wij door vermoedelijke roverbenden aangehouden. Als ze echter begrepen wat het doel van onze tocht was en besefte, dat van de kikkers geen veren te plukken waren, liet men ons met rust. De door de Consul van Tunis verstrekte aanbevelingsbrieven hebben ons goede diensten bewezen.
Het is jammer dat mijn beide kameraden zich in Egypte door ziekte genoodzaakt zagen terug te keren naar Nederland. Ik heb toen maar besloten in mijn eentje verder te trekken, richting Nubië (Soedan) en Arabië.   

Op bezoek bij Ghandi

De tocht door Egypte, en Nubië naar Khartoem (Soedan) duurde twee volle maanden. Met een Arabische prauw stak ik vervolgens de Rode Zee over naar Dzjedda waar ik veel hulp ondervond van den Consul in deze stad, de heer Van de Pol. De Arabische kust volgende, moest ik wegens het ontoegankelijke terrein en het gemis aan wegen mijn toevlucht nemen tot enkele bootreisjes in de Rode Zee, afgewisseld door landtochten te voet of op een kameel. Zo ging het afwisselend door tot Aden, waar ik mij voor Bombay inscheepte.

Egypte: pyramiden van Gizeh

In Brits-Indië kreeg ik veel sympathie-betuigingen en hulp, niet alleen van het Gouvernement maar ook van vele particulieren, sportverenigingen, enz.
In Calcutta bracht ik eerst een bezoek aan Ghandi. Men had mij dit van verschillende zijden aangeraden. Gandhi, die vroeger in Zuid-Afrika geweest is en wat Hollands spreekt, was heel vriendelijk en gastvrij, evenals de Maharadja van Indore en andere vorsten. Het is wel opmerkelijk hoe welwillend men over het algemeen in Brits-Indië tegenover Nederlanders is. Ik kon de verzoeking evenmin weerstaan om mij in Benares aan Annie Besant (Britse schrijfster en theosofe – JP) te laten presenteren en ook bij Tagore mijn opwachting te maken.

In Colombo scheepte ik mij in voor Singapore om van daar de fietstocht te vervolgen naar Siam. Tussen Singapore en Pulau Pinang werd ik een keer verrast door een reuzepython, maar kon mij nog net op tijd redden. In Indo-China was ik niet alleen verbaasd over de schitterende wegen, maar ook over het feit dat men tientallen kilometers kan afleggen zonder een levend wezen te zien.
Ook in China heb ik getracht de afstanden zoveel mogelijk per rijwiel af te leggen. Een paar keer werd ik er vastgezet, maar wanneer ze merkten dat ik geen Engelsman was, lieten ze me weer gaan. Het was hier overigens wel een tocht met hindernissen. Meermalen heb ik uren terug moeten peddelen, om via een omtrekkende beweging het vuurfront van de vechtende partijen te vermijden. Uiteindelijk bereikte ik Shanghai, waar ik gelegenheid vond naar Japan over te steken.

In Japan heb ik gedurende een maand een fietstocht gemaakt van Zuid naar Noord over een afstand van ongeveer duizend kilometer. Mijn plan om door Siberië te reizen moest ik opgeven, omdat men mij een pas voor Rusland weigerde, terwijl ook de Nederlandse Gezant het niet geraden vond, die tocht te ondernemen. En dus heb ik me toen maar ingescheept voor Batavia.”

Keikes wist nog niet precies wat zijn verdere planning was. Waarschijnlijk zou hij verder fietsen naar Soerabaja. In Buitenzorg hoopte hij de gouverneur-generaal te ontmoeten.

Nederlands-Indië

De verslaggever van het Nieuws van den Dag was onder de indruk van wat hij hoorde.
`Keikes toonde ons een bundel aanbevelingsbrieven, handtekeningen, foto’s, paspoorten en sympathie-betuigingen waaronder enige van vorstelijke personen, ministers en machthebbers van de door hem bezochte landen.
Hoe bent u eigenlijk tijdens uw reis aan de kost gekomen, vroegen wij de ondernemende wereldreiziger, die de indruk maakt van een zeer bescheiden jongeling.

“Heel eenvoudig”, was het antwoord. “Men heeft mij overal geholpen en vrij logies gegeven in hotels of bij particulieren. Ik voelde ik mij vaak de koning te rijk, na een gehouden inzameling door sportclubs of belangstellenden. Vooral heb ik veel hulp en sympathie ondervonden in de Britse koloniën, waar men mij de gelegenheid bood, om jachtpartijen en feesten bij te wonen. (Keikes liet ons verscheidene interessante foto’s zien). In Japan heb ik op verzoek van de autoriteiten in scholen lezingen over mijn tocht gehouden. Men steunde mij van alle kanten, ik ben zeer dankbaar.”

Op de vraag of hij ook in Batavia een of meer voordrachten dacht te houden, werd ontkennend geantwoord. Keikes vond zichzelf niet welbespraakt genoeg om voor een groot publiek te spreken; wel was hij bereid met behulp van zijn dagboek in kleine kring over zijn reis te spreken.

Chinese jonk

Keikes deelde verder nog mee, dat hij, behalve in China, op zijn reis zelfs in de meest onherbergzame streken met geen noemenswaardige moeilijkheden te kampen heeft gehad. Het grootste probleem was slechts op tijd aan paspoorten te komen. De rest ging van zelf, als men maar zorgde voor goede moed, wat mondvoorraad en een revolver. Het kamperen onder een boom of onder de blote hemel had ook wel zijn bekoring, zo lang je maar rekening hield met wilde dieren.
Ná Nederlands-Indië wilde hij uiteindelijk naar Centraal-Afrika. Wáár precies wist hij nog niet. Over een jaar of twee dacht hij terug te zijn in Den Haag.

De reis door Java

Het bericht in het Nieuws van den Dag was voor enkele andere bladen aanleiding de man korte tijd op zijn reis te gaan volgen. De Indische Courant berichtte een week later dat Keikes in Bandoeng was gearriveerd en gratis onderdak had gekregen in het Preanger Hotel.

“De heer Keikes, die moeilijk loopt als gevolg van een in Holland opgedane beenbreuk bij het voetballen, vertrok drie dagen geleden uit Batavia. Eerst hield hij zich te Buitenzorg op en kreeg daar van de gouverneur-generaal een portret met handtekening. Ook het departement van Landbouw, de burgemeester en resident lieten hun belangstelling blijken.
Hetzelfde deed de resident van Soekaboemi, waar de heer Keikes zaterdag bij een kennis vertoefde. Gisteren reed hij van Soekaboemi naar Bandoeng. Hier zou de taaie wielrijder de waarnemende leger-commandant, de burgemeester en de resident bezoeken. Waarschijnlijk wordt morgen de reis in één dag naar Cheribon voortgezet.”

Naar aanleiding van Keikes´ aankomst in Soerabaja schreef het zelfde blad enkele dagen later gevat: “Keikes….!!! Een mooie naam voor iemand die overal eens een kijkje wil nemen!”
In Nederland had inmiddels ook het Leeuwarder Nieuwsblad een artikeltje aan de reis gewijd, waarschijnlijk ook omdat Keikes´ voorouders uit Friesland kwamen. Ook dit blad doet het af met een grap: “Gelukkige leeftijd, waarop men nog geen echtgenote heeft die zich ongerust kan maken wanneer manlief wat later thuiskomt.” En dát terwijl deze kranten hele serieuze artikelen aan de man hadden kunnen wijden. Over zijn belevenissen in China, zijn ontmoeting met Ghandi, zijn fiets….

Geen bericht…

Bij deze povere verslaggeving zou het blijven. Het werd weer stil rond Anne Jans Keikes. Ook later wijdde geen enkele krant nog een artikel aan hem, zelfs niet bij zijn terugkeer in Nederland. En dát terwijl de man toch een prestatie leverde die weinigen hem ooit nog na zouden doen. We weten dan ook helaas niet hoe het hem verder is vergaan. Zou hij naar Australië zijn gegaan? Naar Amerika? Naar – zoals hij van plan was – Centraal-Afrika? Zou hij ook dáár met de groten der Aarde hebben gesproken, door nét als in Brits-Indië en Nederlands-Indië naar hen toe te gaan en in al zijn onbevangenheid gewoon bij hen aan te bellen?

We weten het helaas niet. Het enige wat we nog hebben kunnen achterhalen, is het feit dat hij later is teruggekeerd naar Nederlands-Indië. Volgens de Sumatra Post werd A.J. Keikes in augustus 1937 benoemd tot opzichter 1e klasse bij het Marine Etablissement in Soerabaja. Weer enkele jaren later, aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog, werd hij in dezelfde plaaats aangesteld als technisch ambtenaar bij de Marine-afdeling ´Verificatie van Zeeinstrumenten´. Verder geen spoor te bekennen. Geen dagboek, geen publicatie en geen achtergelaten kist met portretten en aanbevelingsbrieven van hoogwaardigheidsbekleders. Niets, helemaal niets……

x