Het verlies van een kolonie in de troonrede
Het is Prinsjesdag vandaag, zoals steeds het moment waarop het Nederlandse volk mag luisteren naar onze Koningin als zij de door de regering opgestelde troonrede voorleest. Ondanks het feit dat er om politieke redenen veel wordt weggelaten, kan de troonrede toch worden gezien als de jaarlijkse beantwoording van de vraag ´hoe staan we ervoor?´
In aansluiting bij deze actualiteit kijken we nu even terug naar de laatste zinnen die bijna 50 jaar geleden in de troonrede werden gewijd aan onze voormalige kolonie in de Oost, althans dát deel dat ervan was overgebleven: Nederlands Nieuw-Guinea.
x
Voor een goed begrip: Nederland deed in 1949 weliswaar afstand van Indonesië, het wist Nieuw-Guinea nog te behouden. Na aanvankelijke pogingen om er een enigszins functionerend rijksdeel van te maken, moest, onder politieke en militaire druk van Indonesië, de koers worden verlegd naar het streven naar onafhankelijkheid. De Papoea´s zouden op zelfbeschikkingsrecht kunnen rekenen. Echter ook dát streven zou mislukken…
We luisteren naar Koningin Juliana, toen zij de Troonrede las in 1958 (regering Beel):
´Voor de toekomst van Nederlands-Nieuw-Guinea hecht de Regering grote waarde aan de samenwerking met Australië, welke tot uitdrukking is gekomen in de Nederlands-Australische verklaring van november 1957. In gemeenschappelijk overleg gaan beide regeringen thans na welke praktische maatregelen geboden zijn om de doelstellingen van deze verklaring – waaronder het streven naar zelfbeschikking – te verwezenlijken.´
Uit de Troonrede uit 1959 (regering De Quay):
´Met betrekking tot Nederlands Nieuw-Guinea blijft het beleid onveranderd gericht op het doel om de bevolking van dit gebiedsdeel, zodra dit mogelijk zal zijn, over haar eigen politieke status te doen beslissen. DeRegering zal alle praktische mogelijkheden aangrijpen, welke dit doel kunnen bevorderen, evenals die, welke tot ontwikkeling van dit gebied kunnen bijdragen. De goede verstandhouding met Australië zal ongetwijfeld tot die ontwikkeling bijdragen. Een hervorming van het voor Nieuw-Guinea geldende publiek recht zal, met dit doel voor ogen, worden ter hand genomen.´
Uit de Troonrede uit 1960 (regering De Quay):
´Nederlands-Nieuw-Guinea zal het komende jaar een belangrijke nieuwe fase in zijn ontwikkeling naar zelfbeschikking ingaan. Zodra immers de Nieuw-Guinea Raad, die in grote meerderheid uit vertegenwoordigers van de inheemse bevolking zal bestaan, tot stand zal zijn gekomen, zullen bestuur en wetgeving slechts met zijn medewerking mogelijk zijn. Deze medewerking geldt eveneens voor het overleg over de wijze waarop het zelfbeschikkingsrecht kan worden verwezenlijkt. In de organen van de Verenigde Naties en in de Zuid-Pacific Commissie, evenals bij het samenwerken met Australië, zal de Regering de verwezenlijking van haar doelstellingen met betrekking tot Nederlands-Nieuw-Guinea krachtig blijven nastreven.´
Uit de Troonrede uit 1961 (regering De Quay):
´Aan de sociaal-economische en culturele ontwikkeling van Nederiands Nieuw-Guinea wordt bijzondere aandacht geschonken, temeer nu dit gebied een fase van snelle staatkundige ontwikkeling is ingegaan. Naar het oordeel derRegering is reeds gebleken, dat de Nieuw-Guinea-Raad sinds zijn installatie op 5 april jl. aan de staatkundige behoeften van dit gebied beantwoordt.
De Regering verwacht, dat in dit zittingsjaar van de Staten-Generaal de raad zijn advies zal uitbrengen over de wijze waarop het zelfbeschikkingsrecht zou kunnen worden verwezenlijkt. Zij is van mening, dat voor een verantwoorde keuze omtrent eigen toekomst de bevolking van Nederlands Nieuw-Guinea zich vrij en onbedreigd moet kunnen oriënteren, overal waar zij dit wenst. Van haar zijde zal de Regering onderzoeken welke wijzigingen in Statuut en Grondwet nodig zijn.
Een gesprek met Indonesië over de toekomst van Nederlands Nieuw-Guinea is helaas niet mogelijk gebleken, omdat Indonesië voor zulk een gesprek voorwaarden stelt, die in strijd zijn met het zelfbeschikkingsrecht. De Regering betreurt het voorts, dat Indonesië zelfs het laatste – zij het nog slechts indirecte – officiële contact met Nederland heeft verbroken.
Op grondslag van het in het Handvest van de Verenigde Naties verankerde beginsel van gelijke rechten en zelfbeschikking der volkeren, heeft deRegering in de afgelopen maanden in vele landen besprekingen doen voeren over de mogelijkheid de Verenigde Naties te betrekken bij ontwikkeling en toekomst van Nederlands Nieuw-Guinea. De conclusies waartoe dit overleg deRegering heeft geleid, zullen zo spoedig mogelijk bekend worden gemaakt.´
Waar Nederland tien jaar eerder het zelfbeschikkingsrecht van de Indonesiërs bestreed, werd dit begrip nu omhelst waar het de Papoea´s betrof. De druk van de kant van Indonesië werd echter zo groot, dat een oorlog dreigde. Interventie van de Verenigde Naties leidde op 15 augustus 1962 tot een verdrag waarin Nederland afstand deed van dit gebied aan Indonesië. De Indonesiërs deden op hun beurt een vage toezegging over een nog te organiseren volksraadpleging.
De nu volgende troonrede (1962, De Quay) leek een beetje op een grafrede:
´Aan het einde van het afgesloten parlementaire jaar zijn met betrekking tot Westelijk Nieuw-Guinea ingrijpende beslissingen genomen; ingrijpend voor ons Koninkrijk, ingrijpend ook voor de Papoea’s, die een eigen plaats in onze belangstelling hebben verworven. In eerbied gedenken wij allen, die in de vervulling van hun plicht het offer van hun leven brachten. Met erkentelijkheid maakt de Regering melding van de plichtsbetrachting en toewijding van hen, die in Nieuw-Guinea onder moeilijke omstandigheden hun taak verricht hebben.
De Regering hoopt, dat de toekomst der Papoea’s, waarvoor de Verenigde Naties verantwoordelijkheid hebben aanvaard, voorspoedig zal zijn. Niet naar het verleden maar naar de toekomst moet onze blik gericht zijn.´
Het jaar daarop werd nog slechts een enkele zin gewijd aan dit koloniale verleden. Uit de Troonrede van 1963 (regering Marijnen):
´Het verheugt de Regering, dat de betrekkingen tot Indonesië belangrijk zijn verbeterd. Nu de eerste stappen zijn gezet naar normalisering van het handelsverkeer, heeft zij goede hoop, dat dit zich geleidelijk zal ontplooien.´
Er klinkt een zekere opluchting in deze woorden. Het was voorbij….
x
Java Post 
Beste Bert,
Fijn dat je zo goed op de actualiteit van nu inspeelt! Bedankt voor het speurwerk. En…ja zeker! Jouw opmerking “Waar Nederland tien jaar eerder het zelfbeschikkingsrecht van de Indonesiërs bestreed, werd dit begrip nu omhelst waar het de Papoea´s betrof”. Helemaal to the point.
Zo zie je maar weer hoe vaag en loos al die fraaie beloftes in Troonrede’s zijn geweest.
groet van Humphry Goes
Heel interessant. De eerste keer dat ik eindelijk lees hoe de zaken in elkaar pasten voor de overgang van Nieuw Guinea naar Indonesië. Door deze omstandigheden moesten we allemaal tegelijk Indonesië verlaten. Waar kan ik meer details hiervan vinden? Alvast bedankt.
Terry,
Op Wikipedia vind je een goed overzicht van de geschiedenis van Nieuw-Guinea:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlands-Nieuw-Guinea
Zoals zo vaak zijn dit soort artikelen erg taalafhankelijk. De Engelstalige versie (te bereiken via linkerkolom) is veel korter.
Om nog maar niet te spreken van de Indonesische versie….
Ook reagerend op Terry Lim Diefenbach: Wijlen Lionel Sluiter heeft op zijn blog http://www.Londoh.com veel over Nieuw-Guinea geschreven. Meerdere afleveringen over de DETA-jongens en wat Londoh omschrijft als De Indo-kolonisatie op Nieuw-Guinee.
Zelf heb ik vandaag in de webshop van de krant van wakker Nederland de 2 DVD Box Nieuw-Guinea1949 – 1962 voor 14,95 euro besteld. De aansporing géén verzendkosten trok me over de streep. Kan het geïntegreerder!?
Kwam onlangs hetzij bij het netsurfen, hetzij al boeken doorbladerend (bron kwijt) aan de weet dat Nieuw-Guinea de letterlijke vertaling is van het Portugese Nova Guiné, omdat het aanschouwen van Papua Country geleek op de kust van het West-Afrikaanse land Guinee.
Een heel verlate reactie: nog bedankt voor de inlichtingen!
U vergist zich; namelijk helemaal niet te laat! Want volgens mij had u ergens anders op dit blog al uw dank laten blijken. Op 29 oktober 2011 om 8:31 pm. Niettemin, tot uw dienst en graag gedaan!
e.m.
Ik heb dit topic gemist. Valt mij overigens op dat hier geen discussie is geweest gezien de betrokkenheid die ik her en der bespeur mbt de leefsituatie van de papoea’s. Met die DVD box heb ik ook in mijn handen gestaan, maar heb het (voorlopig) laten staan.
Ja wat die indo-kolonisatie van NNG betreft, ergens op dit blog heb ik reeds geschreven over de plannen van een aantal Nederlanders van NG een blank NG te maken.
Ik citeer maar even:
“Mijn vraag was: waarop baseerde Nederland haar soevereiniteit over Nieuw Guinea? Maar goed er gingen veel Indische Nederlanders naar Nieuwg Guinea toe, en ook ene P.R. Winkler die het frisse idee opvatte om de op Nieuw Guinea levende papoea’s in reservaten te stoppen en op deze wijze kon er een door blanken bewoonde subcontint ontstaan,. Zijn geschift ” Blank Nieuw Guinea ” uit 1935 uitgever NENASU kun je via een googlesearch aantreffen op papua.web.org
——————————
2. Wat die indo-kolonisatie betrof. Waar Wim Kan van zeer grote invloed was op de houding van oud indie-gangers tov van japan, was het idee van de kolonisatie van NG zeer van invloed op het zogenaamde dDIASPORA denken van veel indo’s
Met het nodige gevoel voor dramatiek werd verkondigd dat Nieuw-Guinea betekende voor de Indo-Europeanen wat Palestina betekende voor de joden. Dat Nederland Nieuw-Guinea nog niet had overgedragen, zo stelt historicus Hans Meijer, was dan ook ‘in belangrijke mate te danken aan de druk die uit koloniaal-conservatieve (Indo-Europese) hoek was uitgeoefend op de Nederlandse politiek om het gebied te bestemmen tot nieuw Indo-Europees stamland.’ Veel Indo-Europeanen bleken echter weinig te voelen voor een vertrek naar Nieuw-Guinea. De meesten zouden uiteindelijk naar Nederland komen.
citaat: ““Mijn vraag was: waarop baseerde Nederland haar soevereiniteit over Nieuw Guinea?” ” Heel simpel, die soevereiniteit berustte bij Nederland en die was op 29 december 1949 niet overgedragen. Maar zoals veel simpele zaken, toch niet zo erg simpel. Ik heb wel eens gelezen: “dralen bij de uitgang”.
Mijn vraag was verkeerd gesteld. Ik had moeten vragen op basis waarvan kon Nederland aanspraak maken op NG. Indonesie kon van de andere kant even veel aanspraak maken op NG.
Indonesië ziet zichzelf als van Sabang tot Merauke. (een tijdje zelfs inclusief Maleisië) Dat mag natuurlijk. En als je het binnen het volkenrecht kan bereiken is dat mooi. Nederland hoefde geen aanspraak te maken, NG hoorde ‘gewoon’ binnen het Koninkrijk. Was inclusief onderhandelingen afgesproken bij de soevereiniteitsoverdracht in artikel 2 van het Charter. Alleen kon Nederland dat binnen het volkenrecht niet rondbreien. Pech gehad voor Nederland.
Een volgende vraag, toevallig kwam ik na enige tijd weer op dit topic, waarom Nederland zich opeens ging interesseren in een land van elkaar bevechtende varkensvererende menseneters waar economisch niets te halen viel en waar in Nederland lacherig over werd gedaan.
Het overzicht (DVD/CD) ‘koloniaal’ van eerder genoemd webshop:
http://webshop.telegraaf.nl/dvd-blu-ray/koloniaal?cid=nb-ws-20130529-2&tsi=shopa1017394
e.m.
Nieuw Guinea.
.
Interessant om het boek te lezen geschreven door I.F.M.Salim:
“Vijftien jaar Boven Digoel”.
Cocentratiekamp in Nieuw Guinea.
Bakermat van de Indonesische onafhankelijkheid.
Jan A. Somers zegt:
28 mei 2013 om 4:01 pm
——————————-
Bedankt Pak Jan. Dat klopt wel wat u daar schrijft.
Nu Pak Jan, na zoveel forum bezoek, kom ik tot de simpele conclusie dat de verhouding Nederland-Indie hetzelfde was als de verhouding ‘totok”- njai; een njai die opeens eisen ging stellen. Nederland was slechts geinteresseerd in de aantrekkelijke delen van de njai, maar voor het overige, wilde zij helemaal geen standvastig huwelijk/langdurige relatie
Nadat de naji opeens eisen ging stellen, zich onafhankelijk verklaarde, restte Nederland- zoals het mannen vergaat wier ego gekwetst is graakt -slechts het pesten pesten en treiteren (Soekarno-NG).
Pijnlijk voor de kinderen – de indo’s die voortdurend om erkenning vragen, de kinderen van de rekening om het zo maar uit te drukken, maar zo ligggen de zaken nu eenmaal. Ik zit er niet zo mee, want dat “Indisch” wayangspel had ik al een decade geleden, toen ik vragen ging stellen, al doorzien.
Tijd voor opgewektere zaken ;-).
.
.
De Linggadjati overeenkomst werd al tijdens en na, door Ned.bewindslieden; oa Gerbrandy.Romme- het comité Rijkseenheid fel bekritiseerd. Romme (kvp), die van een Imperium droomde-het behoud van Rijkseenheid!- instrueerde Van der Poll (kvp)-van de commissie Generaal;+ Schermerhorn(pvda) en F.de Boer- oud voorzitter van de Vaderlandse club (hallo Hankypanky!) , die de onderhandelingen voerde, zijn veto recht te gebruiken. Men wilde eigelijk helemaal geen overeenkomst. Romme; ‘laat ons, als de Engelsen weg zijn, gerust doorstoten!’ Aankleedpunten van Ned.; 1- De Ned.-Indische staatschuld (incl.salarissen uit de Jappentijd!) door Indonesië over te nemen. 2- Nw.Guinea uit de overdracht.
En Indonesië;die 100% merdeka eiste, moest de achterban ( de TNI; strijd!) gerust stellen/ in bedwang houden.
Tenslotte werd op 15 nov.1946 de ‘naakte’ overeenkomst door beide partijen getekend.
art.3; De RIS(ver.staten van Indon.) zullen omvatten het gehele grondgebied van Nederlands Indië!! met dien verstande , dat indien de bevolking van enig grondgebiedsdeel, ook na overleg met overige gebiedsdelen, langs democratische weg te kennen geeft niet tot de RIS te willen toetreden, een bizondere verhouding tot deze staten in het Koninkrijk der Nederlanden in het leven kan worden geroepen. art.17-2 De Nederlandse regering en de Republike zullen alle geschillen, welke naar aanleiding van deze overeenkomst mochtern rijzen……voorleggen voor arbritage bij het Interrnationale Hof van Justitie!-
ad. art3-Alsof de bewoners van Nw.Guinea, nog levend in het stenen tijdperk, toen al door Ned.geacht werden, na een Nederlandse begeleiding, zich op ‘democratische wijze’ te kunnen uitspreken! Bij de overdracht dec.1949 werd het dus Nederlands Nw.Guinea. Tot 1962 (met alle ellende in de afgelopen periode van confrontatie etc., vooral voor hen -Indo’s- die WN werden) kozen de bewoners, rijp gestoomd om te stemmen, toch…. voor de Republiek!
ad.art 17-2 Geen arbritage maar ‘1e politonele actie!’ Min.Drees sr.; ‘onze jongens zijn toch niet voor niets naar Indië gekomen!’ Het einde van Nederlands Indië werd ingeluid.
En de achterstallige salarissen van Nederlandse kampbewoners-anno 2013- …..?
Pelan,pelan sadja?
“Tenslotte werd op 15 nov.1946 de ‘naakte’ overeenkomst door beide partijen getekend.” Klopt (niet meer in Linggadjati, maar in Batavia), maar het was nog slechts de ontwerpovereenkomst die nog moest worden goedgekeurd door wederzijdse regeringen/parlementen. Gelukkig sluiten onderhandelingsdelegaties nog steeds geen definitieve akkoorden. Zowel het aankleden door Nederland als het uitkleden door Indonesië (door regeringen/parlementen) hebben uiteindelijk geen effect gehad. Linggadjati is praktisch ongewijzigd op de Rondetafelconferentie terecht gekomen. Hulde aan Sjahrir/Van Mook! Maar beiden waren al persona non grata. Van Mook heeft volgens mij zelfs geen lintje gehad, van Sjahrir weet ik het niet. Politiek kan wreed zijn.
Sjahrir behoorde eigenlijk tot de “harde”groep , ondanks dat hij door Nederland en Nederlanders als een aanvaardbare gepreskpartner werd gezien.
Tegenwoordig zou men hem een knuffel allochtoon noemen.
En toch weten de kritische oudere generatie Indonesiers hoe het vroeger ongeveer ging. Veel nieuwe publicaties van generatiegenoten , ooggetuigen zoals de zgn “Untold stories”publicaties.
( Moet ik weer nieuwe boeken kopen, gelukkig Indonesisch dus niet zo duur.)
Soekarno had hem als Nationale Held( Pahlawan Nasional) geeerd.
En terecht !!
Eigenlijk merkwaardig, want na vele ‘gesteggel’ (echter Indonesie kleedde niets aan), aan beide kanten werd de overeenkomst toch getekend. In Batavia werd het zelfs gevierd( Van Mook met vrienden aten soto babat, van horen zeggen) Een getekende overeenkomst, die geen overeenkomst was, aangezien Nederland er alles aan deed om tot een treffen te komen. Romme; ‘Wat verwachten de heren van de Republiek van hun houding? Over 6 maanden zijn zij, als wij willen, dood en begraven’.(Ondertekening betekend dat Indonesië ‘de jure’ werd erkend!). Gen.Spoor en aanhang had toen al ‘geen enkele vertrouwen in de commissie;’niet bij mij, niet bij mijn staf, niet bij mijn troepen!’ Rehabilitatie voor het geschonden emago, na de smadelijk nederlaag tegen Japan in 1942. en daarna volgende vernedering ten overstaande van de Inlandse bevolking! Frustaies ten top.Dus strijd! Pacificatie(hallo Hankyspanky) als van ouds; Atjeh,Bali etc. En wat Nw.Guinea betreft tenslotte, het moest; Het laatste Nederlands bastion zijn in de Oost! Inderdaad het laatste tot 1962.
Indonesië heeft inderdaad niets aangekleed, maar wel uitgekleed: pèndèk. Het was Nederland die het had aangekleed: winterjas. Leuk om allerlei Nederlandse namen te zien die nare dingen hebben gezegd, waar zijn de nare opmerkingen van Indonesiërs? Allemaal zichzelf profileren, maar dat doet er niet toe. Maar dat gebeurde allemaal na het tekenen van de overeenkomst op 15 november 1946, die na het tekenen door de delegaties naar de regeringen/parlementen was gestuurd ter vaststelling. Toen pas kwamen die bovenstaande nare opmerkingen beiderzijds. Daar kwam van beide kanten geen vaststelling/goedkeuring op en was het woord aan de kanonnen. Pas na twee keer kanongebulder kwam op 7 mei 1949 het VanRoijen/Roem-akkoord tot stand (Van Roijen beroemd, Roem berooid). Beel was het er niet mee eens, en werd vervangen door Lovink. Het VanRoijen/Roem-akkoord, de praktisch oorspronkelijke Linggadjati-overeenkomst (zonder aan/uitkleden) werd de agenda van de Rondetafelconferentie die op 23 augustus in Den Haag werd aangevangen. Dit was een conferentie van regeringsleiders die tot de definitieve besluiten moest komen.
RLMertens zegt:
29 mei 2013 om 12:33 am
ad. art3-Alsof de bewoners van Nw.Guinea, nog levend in het stenen tijdperk, toen al door Ned.geacht werden, na een Nederlandse begeleiding, zich op ‘democratische wijze’ te kunnen uitspreken! Bij de overdracht dec.1949 werd het dus Nederlands Nw.Guinea. Tot 1962 (met alle ellende in de afgelopen periode van confrontatie etc., vooral voor hen -Indo’s- die WN werden) kozen de bewoners, rijp gestoomd om te stemmen, toch…. voor de Republiek!
————————————————————————
Irian Barat werd verwaarloosd tot dat Nld een uitwijkplaats nodig had voor de Indische Nederlands .
En vlak voor de overdracht ging men snel een Papua Raad en Papua strijdmacht etc in elkaar knutselen.
Bij de overdracht wilde Nederland het volk(???) samengesteld uit elkaar beconcurrerende stammen die oorlog voeren om ruzie over gekidnapte vrouw of gestolen big met honderden stammen en talen plotseling naar de 20ste eeuw met Westerse democratische principes opzadelen .
Het verhaal van One man One vote was een dijenkletser verhaal van de Nederlanders .
De Indonesiers hadden de stamoudsten of stamhoofden “geconsulteerd” , en hun medewerking kunnen krijgen.
Een oud studiegenoot van mij vertelde hoe het geregeld was (weet niet of het waar was).
Hij zat bij een soort “task force”
Gaf je een stamhoofd van een kleine stam (soms van af tientallen mensen) bijl of mes of iets mooi en vraag of zijn stam voor R.I stemt .
In Nederland doet men dat ook wel eens , veel belofte doen , kleine geschenken geven( vlag, buttons , ballpoint , rode rozen etc ).
Ik weet niet of ze dat in Irian Barat ook deden , wel zag ik ooit een foto van een orang asli Papua met een leuke Bic(?) ballpoint dwars door zijn neus.