Ziekenboeg Tjideng,oktober 1945 [NA]
Dit jaar herneemt de Tjidengkamp Reünie in het voorjaar zijn normale ritme met een bijeenkomst op 22 mei 2022 in de Kumpulan van Bronbeek.
In het programma wordt o.a. aandacht besteed aan het onderzoeksprogramma “Onafhankelijkheid, Dekolonisatie, Geweld en Oorlog in Indonesië 1945-1949”. Een van de onderzoekers, Onno Sinke, zal het Tjidengkamp in een historische context plaatsen.
Frank Vermeulen is gevraagd te vertellen over de documentaire van producent Pieter van Huystee met de werktitel “Leven in Japanse Kampen”, waarin hij de interviews verzorgt. Er wordt een fragment van de film vertoond.
Lisbeth Lips heeft als heel jong kind in Tjideng gezeten en was op die leeftijd niet in staat woorden te geven aan wat haar daar overkwam. In een langdurige therapie bij Centrum ‘45 heeft ze haar handen laten spreken. Dat resulteerde in prachtige beeldjes waarvan een kleine expositie is ingericht. Liesbeth Lips zal er over vertellen.
Op de website www.tjidengkamp.nl staat het volledige programma en is ook het aanmeldformulier te vinden.
Tjidengkamp Reünie op 22 mei 2022 om 10.30 in de Kumpulan van Bronbeek. Kosten, inclusief koffie, spekkoek en een nasi rames € 27,50.
Java Post 
De foto van de drie vrouwen in het tjideng kamp is zeer byzonder: mijn moeder ligt in het middelste bed, spendeerde de laatste anderhalf jaar in Tjideng met haar, Lieuwe de Haas.
Drie vrouwen die hun waardigheid niet hadden verloren.
het is inderdaad onze moeder in het middelste bed op de foto ,foto afkomstig uit het boek Atlas van de Japanse kampen 1942 1945 ziekenhuis laan triveli voormalige school . Fokko de Haas.
Als ik naar de foto kijk zie ik hele sterke vrouwen. Voor de oorlog , waarschijnlijk bedienden in dienst gehad. Helemaal verzorgd van hun natje en droogje en de kinderen kwamen onder de hoede van een kinderjuffrouw. Huisvader regelde alles. Nu , in gevangenschap, moesten de vrouwen zien te overleven en hun leven en die van hun kinderen beschermen. Zonder hulp van hun bedienden. Respect voor deze vrouwen.
Jean-Louis zegt 7 april 2022 om 10:06 am: “Respect voor deze vrouwen”.
Heel terecht, heer JL! Zij hadden het immers veel zwaarder dan hun mannen die in de zelfde periode krijgs- of burgergevangene waren, want dezen hadden niet de dagelijkse zorg van hun (zeer) jonge kinderen aan de broek. Die vrouwen moesten niet alleen vechten voor hun eigen bestaan, maar voor dat van hun kinderen en werden hun zoontjes 10 jaar, dan moesten zij dulden dat die hun werd afgenomen en weggevoerd naar een jongens/mannenkamp, voor onbepaalde tijd.
De bijkomende tragiek was dat, toen de oorlog voorbij was en hun mannen druppelsgewijs uit de kampen, soms van ver overzee, terugkwamen, die mannen weer hun rol als baas van het gezin overnamen en hun ervaringen van de (krijgs)gevangenschap in de verhalen domineerden. Ik heb menig vrouw gekend die met peuters en kleuters het kamp in ging of als “buitenkamper” moest zien te overleven, bescheiden in een hoekje zat wanneer manlief over zijn avonturen “bij de Jap” uitgebreid verhaalde.
Voor díe vrouwen en hun daden mag best een speciaal hoekje worden ingeruimd bij het Indisch Monument, opdat zij niet vergeten worden.
Beste Pierre . Mijn lievelings monument op Bronbeek is die van de vrouwenkampen. Ik kan daar heel lang naar kijken naar de vrouwen die hun hand in de lucht heffen en de andere het kind beschermen. Veiligheidheid bieden aan de ene kant en de wanhoop aan de andere kant. Mijn moeder had een heel andere overlevings traject moeten afleggen. Zij werd gedwongen troostmeisje in het officiers hotel in Soerabaja. Na de oorlog kwam de confrontatie met mijn vader. In Nederland vechten tegen vooroordelen. Ook mijn moeder heeft het gered en ons grootgebracht.
Jean-Louis zegt 7 april 2022 om 10:49 am: “…..”.
Ook voor uw moeder petje af, heer JL!
Ik bezocht vaker Bronbeek, maar wist niet dat daar een hoekje was ingeruimd voor de vrouwenkampen. Als er voor mij een volgende keer is, dan zal ik daar zeker hormat betuigen.
Afgelopen week las ik het boek ‘Over de grens’ van het Onderzoeksprogramma 45-49, geschreven o.l.v de Nederlandse instituten NIOD, KITLV en NIMH.
Op blz. 43-46 gaat het over ‘De Japanse Tijd’, en beschrijft daar (terecht) de rampspoed die dat bracht voor de Indonesische bevolking. De ellende die de Europese bevolking toen trof laten NIOD c.s. echter onbenoemd.
De Japanse politiek van ‘Azië voor de Aziaten’ (die noemt het boek wél) kende als meest opvallende én ingrijpende maatregel het ‘wegzuiveren’ van ‘Westerse’ bewoners uit de Indonesische samenleving naar de ‘Jappenkampen’, en de krijgsgevangenen naar werkkampen. Daarnaast was er nog de categorie van de Buitenkampers. Wat maakt dat NIOD c.s. voorbij gaat aan het lot van de (Indische) Nederlanders? Het haalt het zelfs niet tot een voetnoot.
Ik zie dat op de Tjideng reünie aandacht wordt besteed aan het Onderzoeksprogramma. Misschien is het bovenstaande nog iets voor de rondvraag.
Benedict Janssen zegt 8 april 2022 om 9:16 am: “….”.
Tja …. het NIOD is sinds de begindagen onder Lou de Jong een links georiënteerd anti koloniaal bolwerk gebleken. Ook De Jong kreeg kritiek omdat hij in zijn standaardwerk over Nederland in WO II t.a.v. NOI niet objectief kon blijven.
Misschien dat in deze zaak een duidelijk protest past, maar “onze” officiële vertegenwoordiging, het Indisch Platform, zal ook in deze wel luidruchtig zwijgen. Dan de club van Peggie Stein of de FIN? Jammer dat Indo’s nooit een weerbare eenheid hebben kunnen vormen.
Misschien dat u de zaak op de Tjideng Reünie niet moet bewaren tot de rondvraag, maar als nomor satoe op de agenda krijgen.
Precisiering:
1) De ellende die de “Europese” bevolking toen trof… is een wel heel eenzijdig perspectief en heeft de geur van post-koloniaal racisme. Weer wordt voorbijgegaan aan een deel van de (Indo-)Europese bevolking, die direct door het Japanse fascistisch bewind werd getroffen, althans mijn familie van moeders kant, Indo-Europese vader en inlandse moeder en hun 4 kinderen, belandden in interneringskampen op Sumatra. Mijn opa is daarin gebleven. Het monopoliseren van het leed in de Jappenkampen door Nederlanders van kleur is gênant en mag eindelijk eens afgelopen zijn.
2) Niet alle ” Westerse bewoners” werden weggezuiverd uit de “Indonesische” (sic) samenleving, is wel heel slordig geformuleerd (is Westers=Europees) en doet geweld aan de toenmalige realiteit, zie 1.
3) Trouwens het begrip “Indische Nederlanders” was toen nog niet in zwang, er werd zonder omwegen gesproken over “Indo-Europeanen”, weliswaar geen juridisch begrip, maar voor iedereen in de koloniale samenleving was heel duidelijk wat daaronder werd verstaan.
Afgezien van dat, “Over de grens” heeft als onderwerp “Nederlands extreem geweld in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949…dwz na de Japanse capitulatie. Vòòr de Japanse capitulatie heeft L. de Jong van hetzelfde NIOD al in zijn “Het koninkrijk der Nederlanden in WO2” uitvoerig maar niet uitputtend verhaald. Laten we ons wel tot de juiste periode richten.
@VandenBroek: misschien dat u mijn bericht eens eerst beter moet lezen, voordat u een dergelijke rare reactie verstuurt. En verdiep u eens in de materie svp.
1. Volgens de Wet op het Nederlanderschap van 1892 vielen de Indische Nederlanders onder de Nederlandse nationaliteit, en zij worden (inderdaad) ook wel aangeduid onder de noemer van ‘Indo-Europeanen’. Vandaar dat ik het heb over de Europese bevolking, en ook ‘Westerse’ bewoners met geplaatste aanhalingstekens, want veel van deze Europeanen waren nog nooit in het Westen geweest. Zie trouwens ook in ‘Over de grens’ blz. 388 de heren Brocades Zaalberg en Luttikhuis, die daar spreken van ‘300.000 Europeanen, van wie een ruime meerderheid Indo-Europeaan’. Uw zinnetje over ‘het monopoliseren van het leed in de Jappenkampen door Nederlanders van kleur’ is onbegrijpelijk: wie zou dat monopoliseren?
Ik stel dus vast dat heer VdBroek de plank geheel misslaat, en wacht zijn excuses graag af m.b.t zijn merkwaardige zinnetje over ‘geur van post-koloniaal racisme’.
2. Niet alle…inderdaad, zie de Buitenkampers, die ik ook noem.
3. Over de grens behandelt in blz. 43-46 De Japanse Tijd, en daar gaat mijn bericht over (ik herhaal: eerst lezen, Heer vd B, dan pas reageren). En u gaat eigenlijk niet in op wat ik schrijf, namelijk dat het wonderlijk aandoet dat – waar het boek ingaat op de Japanse bezetting – wél het leed wordt genoemd van de Indonesiërs, en niet dat van de 300.000 Europeanen: de burgerkampen, de krijgsgevangenkampen, de Buitenkampers.
Benedict Janssen zegt 8 april 2022 om 2:39 pm: “….. “.
Ach heer Janssen, wie de heer Van den Broek al jaren op open fora volgt weet dat hij alleen luistert naar eigen tamboer, vindt dat hij altijd gelijk heeft en dus ook niet begrijpt waarom een ander zich door zijn pedante schrijfsels gegriefd kan voelen. Excuses aan hem vragen is dus pertjoema, verspilling van tijd en energie.
@Pierre de la Croix: dank voor uw advies! In mijn boek over de Japanse bezetting heb ik aandacht gegeven aan het vele leed dat de bevolking werd aangedaan, zowel de Indonesiërs als de (Indische) Nederlanders. Vandaar dat de aantijging van de heer vdB slecht bij mij viel.
Ach geachte heer Benedict Janssen ,volg nou maar het advies van Dhr de la Croix ,ik ken de bewuste heer v/d B ook ,laat hem maar uitrazen ,blaffende honden bijten niet ,hij is op zich geen kwade kerel maar totaal en dan ook totaal alleen op zich zelf gericht ,nou ook goed laat hem maar !
Bert Siap zegt 9 april 2022 om 1:00 am: “……”.
Nu hoort (leest) u het eens van een ander, heer Benedict. Behoudens “…. op zich geen kwade kerel ….” ben ik het met de persoonsbeschrijving van heer Siap wel eens. Er zit een woede in de heer Van den Broek waarvan ik de oorzaak slechts kan vermoeden, niet verklaren.
Dit kan best een vermakelijke discussie worden.
Ik heb al aangegeven dat het juridisch begrip “Indo-Europeaan” maar ook “Indische Nederlander” niet in de wetgeving in Nederland, laat staan in Nederlands-Indie was verankerd. Dhr Benedict Jansen beweert dat onder de Wet op het Nederlanderschap van 1892 vielen “Indische Nederlanders” onder het Nederlandse nationaliteit, maar dat is van twijfelachtige juridisch herkomst en voor discussie vatbaar. . Als een “Indische Nederlander”of “Indo-Europeaan” juridisch niet bestond, hoe kon deze niet-bestaande persoon vallen onder de Nederlandse nationaliteit. Hij moet dat maar eens fijntjes met de wet in de hand uitleggen, zoal dat in dit verband uit te leggen valt.
Bronvermelding: Staatsblad 1892 Nederlanderschap.
Met deze wet werd het Nederlanderschap primair verkregen door afstamming. Voortaan kregen alleen kinderen van Nederlandse vaders en natuurlijke kinderen van Nederlandse moeders de Nederlandse nationaliteit.
Maar kinderen in Nederlands-indie, uit een verbintenis tussen een Europese i.c .Nederlandse vader en inlandse moeder, die niet door de vader erkend waren werden uitgesloten van het Nederlanderschap, zij werden in wezen als inlander beschouwd. De erkende kinderen uit zo’n verbintenis kregen de Nederlandse nationaliteit van de vader. De inheemse bevolking van Nederlands-Indië werd uitgesloten van het Nederlanderschap.
Ik weet niet waar dhr Benedict Jansen geboren is of wat hij gestudeerd heeft maar de Rechtspositie van de inwoners van Nederlands-Indie werd al vanaf 1854 op een ander manier geregeld dan in Nederland. Nederlands-Indie was juridisch een beetje raar land. De rechtspositie van de inwoners werd van 1854 tot 1920 via het Regeringsregelement (RR) geregeld, althans dit is mijn stand van zaken.
Bronvermelding: 1854 Regeringsreglement waarin de bewoners van Nederlands-Indië werden ingedeeld in twee juridische categorieën:
1. Europeanen en met hen gelijkgestelden o.a. sommige Indo-Europeanen, Ambonezen, Menadonezen, Timorezen en Japanners na de Russisch-Japanse oorlog.
2. Inlanders en met hen gelijkgestelden (vreemde oosterlingen)
“HTK 1853-1854, XXXVIII, 11, Vaststelling van het Reglement op het beleid der regering van Nederlandsch Indië.
Zij die in Indië geboren waren uit niet-Nederlandse ouders waren in de ‘politischen zin’ geen Nederlanders. ‘Dit beginsel is aangenomen na eene zeer opzettelijke gedachtenwisseling tusschen de Regering en de Tweede Kamer, bij de behandeling der wet van 28 Julij 1850 (…).’ Als dit daadwerkelijk tot onwenselijkheden leidde, kon dit voor de regering een overweging zijn deze wet te wijzigen.
Rekening houden met het boek van Arthur de Gobineau “Essai sur l’inégalité des races humaines” (1853 ), grondlegger van het biologisch racisme uitlopend op het Nationaal Socialisme en de Endloesung, krijgt e.e.a. beschaafd gezegd een sterke racistische lading.
Voor de geïnteresseerden en in het bijzonder dhr Benedict Jansen verwijs ik naar een zeer lezenswaardig artikel van de hand van Bart Verheijen: “Staatsburgerschap en Nederlanderschap in Nederlands-Indië in de negentiende eeuw” welke een duidelijk beeld geven van de poilitieke gedachtenvorming v.a. Thorbecke aangaande de Wet op het Nederlanderschap van 1892. Een helder stuk politische geschiedenis van de 19de eeuw.
Vanaf 1920 werd in het gewijzigde art 109 RR vastgesteld dat de bevolking van Nederlands¬Indië in drie groepen was verdeeld: groepen die onderworpen waren aan de wettelijke bepalingen die respectievelijk golden voor 1)Europeanen, 2) voor Inlanders 3) voor Vreemde Oosterlingen, afgezien van de regelingen aangaande gelijkgestelden. Art 109 RR, vanaf 1926 art 163 Indische Staatsregeling, gold tot het einde van de koloniale periode.
Uit dossier: positie van de Indo-Europeanen in Nederlands-Indie 1800-1949 Peter van den Broek
@vandenBroek;’en natuurlijke kinderen van Nederlandse moeders etc.’- Natuurlijke (!) kinderen?
vandenbroek@libero.it 1953 zegt 8 april 2022 om 9:59 pm: “Uit dossier: positie van de Indo-Europeanen in Nederlands-Indie 1800-1949 Peter van den Broek”.
Tja ….. de heer Van den Broek zou als bron ook best mogen verwijzen naar de dissertatie en het daaruit voortvloeiende boek van wijlen de weledelgeleerde heer Mr. Dr. Ir. J.A. Somers met wie hij jarenlang over het thema “Nederlands Indië” de degens heeft gekruist en van wie hij veel informatie op een presenteerblaadje uitgereikt heeft gekregen.
De goedaardige erudiet Somers had in zijn bereidwilligheid om kennis te delen met anderen misschien niet in de gaten dat hij door zijn geachte opponent Van den Broek op uitdagende wijze werd uitgezogen, maar het lag er volgens andere meelezertjes en ik wel duimendik boven op.
Goedendag, heel graag was ik gekomen maar zijn 1 weekje weg.
Ben blij met de Java post.🙋♀️