De geschiedenis wordt steeds herschreven vanuit de optiek van het heden. Soms op grote lijnen, soms op detail. Bert Immerzeel twijfelt over de haast en intenties.
Een Indonesische Sinterklaas rookt een strootje, Soerabaja, 1938
Door Bert Immerzeel
Het kon hem niet slechter uitkomen. De Canadese premier Trudeau wordt midden in zijn verkiezingscampagne uitgemaakt voor racist omdat hij zich twintig jaar geleden op een schoolfeest heeft uitgedost als Aladin, met een bruin gezicht. Dat mag niet, weten we inmiddels. Het begrip blackface, of brownface in dit geval, staat voor rassenhaat, voor minachting van andere culturen. Als het al geen racisme is, dan is het een misplaatste culturele toeëigening.
Iets wat vroeger heel gewoon was, en zonder enige kwade intenties, wordt nu gezien als de kwaadheid zelve. En dan ook nog met terugwerkende kracht.
Zwarte Piet
Laat ik het maar meteen erkennen: ook ik heb vroeger wel eens, nee, ik gooi nu alles maar op tafel, meerdere keren, voor Zwarte Piet gespeeld. Misschien was ik een jaar of vijftien, zestien, dat ik deze rol met overgave vervulde op de lagere school in het dorp waar ik ben opgegroeid. Ik kan me dus beroepen op jeugdige overmoed, op onvolwassenheid, en is het me daarom niet zo zwaar aan te rekenen. Maar toch, ik weet nog dat ik het leuk vond, en dat niet alleen de Sint en zijn Pieten, maar ook alle kinderen die we zagen, er een geweldig feest van maakten. En dat iedereen het leuk vond.
Maar toch, denk ik nu: ´Iedereen?´ Waren er geen niet-blanke kinderen op die school die het helemaal níet leuk voelden omdat ze zich gestereotypeerd voelden als knechten? Ik weet het niet. Waarschijnlijk niet, maar helemaal zeker daarvan ben ik ook weer niet.
Laten we het erop houden dat ik weldenkend ben, en me in het algemeen kan voorstellen dat raciale karikaturen, van welke aard dan ook, verkeerd begrepen kunnen worden. En dus dat de figuur Zwarte Piet zijn langste tijd heeft gekend. En misschien zou ik me daarom nú, als mij weer gevraagd zou worden of ik deze rol zou willen vervullen, zou bedanken. Omdat ik twijfels heb.
Maar dat neemt niet weg dat ik ook twijfels heb, grote twijfels, over de ommezwaai die we nu maken door – opnieuw: met terugwerkende kracht – alles wat ook maar een zweem van racisme vertoont, ook als racisme te kenmerken. En mijn twijfels groeien alleen maar als ik zie dat die extreme vorm van politieke correctheid, want dat is het, uit de Verenigde Staten is overgewaaid. Waarom moet alles wat in de USA als slecht worden ervaren ook híer worden overgenomen?
Marshallhulp
Toen ik klein was kregen wij thuis ieder jaar met Kerst een grote kartonnen doos van mijn ooms en tantes in Californië. Gedragen kleren, een kerstcake van mijn tante en een envelop met een twintig dollarbiljet voor mijn ouders. Onze eigen Marshallhulp. Ik heb jarenlang in shirtjes gelopen die gemaakt waren van jurken van mijn tantes. Hele hippe Amerikaanse jaren ´50-motiefjes. Ik kan me niet herinneren dat ik daar moeite mee had. Alles wat uit de USA kwam was goed.
Dat laatste, en weinigen zullen me dit tegenspreken, is niet meer zo. In tegendeel. Ergens rond de dood van Kennedy of de Vietnam-oorlog is het fout gegaan, en sindsdien is ons beeld van Amerika drastisch veranderd. Waarom nemen we dan toch zo gemakkelijk die racismekritiek en politieke correctheid van de Amerikanen over? Misschien hebben zij dáár wél reden om de blackface niet te accepteren, maar hoeft dit niet te betekenen dat dat híer op dezelfde reden wordt beleefd. Misschien mogen we de vrijheid hebben hier voorzichtiger te oordelen.
Kolonialisme
In het verlengde hiervan ligt natuurlijk het kolonialisme-debat. De laatste tijd wordt steeds meer, en steeds heftiger geroepen dat Nederland een koloniale staat was en daarmee per definitie ´fout´. En dus lijkt de hele geschiedenis te moeten worden herschreven vanuit díe optiek. En vergeten we – bijvoorbeeld – dat de redenen van (vooroorlogse) emigratie naar Indië nét zo begrijpelijk en legitiem waren als die voor een emigratie naar de US, Canada of Australië. Om maar wat te noemen. Dat het voor de eerste anders is afgelopen dan voor de laatste ligt aan de wereldgeschiedenis, maar niet aan de betrokken individuen.
Het is makkelijk oordelen achteraf. Te gemakkelijk. Ik hoor mezelf als kind nog zingen op Koninginnedag: ´Waar de blanke top der duinen Neerlands smalle kust begroet´. Als ik dat lied nu opzoek op het internet, verschijnt bovenaan een Youtube-versie van een NSB-jeugdkoor met een lachende Mussert. Mijn God, denk ik dan: ´Was ik zó fout?´
En ja, met Trudeau heb ik een beetje te doen.
x
Java Post 
Goed stukje, het motief maakt een daad goed of slecht. Er zat geen greintje kwaad in jouw zwarte Piet zoals je zo mooi schetst.
‘zwarte Piet etc.’- Al in Indië zongen wij op de hoge daken etc. In de jr.’50 in Holland moesten wij, voor het naar bed gaan, onze schoen gevuld met wortelen/sla bij de schoorsteen neer leggen. Want Piet komt via de schoorsteen het cadeau brengen. Na de jaren ’50 begon Piet zwarter te worden, gelijk Sjimmy van Sjors uit de tekenscript.(ook verboden?) Voorzien van dikke rode lippen, oorbellen etc. en krom Nederlands praten.
Ooit een neger gekend die Piet heet?
1. Dat we na verloop van tijd anders aankijken tegen dingen (denk bijv. aan mode, aan koken, maar ook aan normen en waarden) lijkt mij normaal. Om dan, jaren later, daarover een mening uit te spreken ( ‘die wijde spijkerbroek/minirok was niet om aan te zien’) ligt ook voor de hand – liefst met een lach erbij; je wist immers niet beter. Maar een veroordeling (‘foei!’) vanuit het heden over iets dat vroeger algemeen aanvaard was, getuigt niet van veel inzicht. Ik denk dat we het daar wel over eens kunnen zijn. Dus: waar het in 1990 normaal was om op een verkleedpartijtje als de populaire Michael Jackson te verschijnen (‘Thriller!’) met een bruin gemaakt gezicht en pruik met kroeshaar, doet het wonderlijk aan om met terugwerkende kracht in 2019 daar schande van te spreken. (Overigens werd deze Michael Jackson door de jaren heen steeds witter in zijn gezicht, als ik de documentaire over hem mag geloven).
2. Hetzelfde geldt voor geschiedenis, waar het ook vaak gaat over de toenmalige waarden en normen. Vanaf de 17e tot begin 20e eeuw was het bijvoorbeeld nog goed gebruik (‘normaal’) in de wereld om land te bezetten (koloniseren). Kijk maar naar het lange rijtje kolonisatoren inclusief Denemarken, Turkije, de VS en Japan. Pas begin 20e eeuw ontstond er (langzaam) het idee dat dat toch eigenlijk niet zo netjes was, en dat de wereld van dat ‘gebruik’ af moest. Hetzelfde geldt voor de ongelijkwaardigheid tussen mensen, die vroeger normaal was. Denk bijvoorbeeld aan vrouwen die anno 1910 in dit land nog geen stemrecht hadden. Gaan we anno 2019 met terugwerkende kracht dan heel erg boos worden (‘vrouwenhaat!’) op de Nederlandse samenleving van 1910? Zo ja, dan kan je in blijvende boosheid een geschiedenisboek doorlezen: het Romeinse rijk, de Vikingen, de Middeleeuwen etc.
3. Dan de ‘misplaatste culturele toeëigening’ – of een Canadees zich mag verkleden als Aladin… Het lijken mij inderdaad Noord-Amerikaanse gevoeligheden, die we beter buiten de grens kunnen houden. Want stel dat die naar Nederland overwaaien, waar zou dit dan eindigen? Een oude foto van Paul Rosenmuller, Ed Nijpels of Wouter Bos als zwarte Piet of als indiaan (met carnaval) – zou dat zo erg zijn? Ik mag hopen dat we als samenleving daar op een minder krampachtige manier mee omgaan dan in de VS.
4. Toch kan het snel gaan: zie de merkwaardige discussie over het gebruik van de term Gouden Eeuw (alsof Willem de Zwijger altijd zijn mond heeft gehouden).
@@Het lijken mij inderdaad Noord-Amerikaanse gevoeligheden, die we beter buiten de grens kunnen houden. @@
Het lijkt mij dat wij in SoCal de Nederlandse gevoeligheden buiten onze grens houden. Want bijna alles wordt tegenwoordig in die postzegel aan de noordzee als haat en haat zaaien beschouwd.
Mijn dank voor het genuanceerde verhaal van Bert zelf en van Benedict Janssen. Het adopteren in Nederland van Angel-Saksische methoden om de geschiedenis trachten te herschrijven, helaas nu ook inclusief woordenboeken, zie de petitie in Engeland om woorden te schrappen in het equivalent van Van Dale, begint langzamerhand erg benauwend te worden. Identiteitspolitiek is zo ongelofelijk link…
Men kan over kolonialisme nog steeds niet in de verleden tijd praten als men ziet hoe Papoea`s op Java worden behandeld. In West Papoea en Papoea wordt door de Staat Indonesië deze gebieden bestuurt als waren het koloniën die zij ruecksichtloss kunnen plunderen met hun Amerikaanse kompanen (Freeport Mining). Het leefgebied wordt vernietigt door houtkap voor palmolie en mijnbouw. Autochtonen staan onderaan de pikorde. Dit is nog een beperkte opsomming.
Als mensen het niet leuk vinden dat ze worden geïmiteerd bijv op raseigenschappen dan is die imitatie niet leuk meer.
Is toch simpel?
Het is altijd al politiek correct geweest te verwaarlozen wat sommige donkere mensen vinden van zwarte piet-theater .
Het idee is….. er zijn maar een paar donkere mensen die het niet leuk vinden en dat zijn zeurpieten.
Want het is leuk en onschuldig.
in 1945 klaagden Amerikaanse soldaten die mede Nederland bevrijdden al
en in 1987 ( 32 jaar terug) was er een item in Sesamstraat..
Massaal is er niks mee gedaan.
Men leze het boek van de Ethiopische schrijver : Al-Djahiz ” verhandeling over de superioriteit van zwarten over witten . “
Migratie naar de VS, Australie etc. vergelijken met kolonialisme, dan heb je weinig van de geschiedenis begrepen. Zo is het fascisme van Nazi Duitsland ook te verdedigen. Gewoon een voorbeeld: Nederland heeft erkend en wordt bevestigd door de rechtbank dat de volgende executies in Zuid-Sulawesi hebben plaatsgevonden.
14 januari 1947 in het dorp Paré-Paré 22 mannen;
28 januari 1947 in het dorp Suppa ruim 200 mannen;
1 februari 1947 in of bij het dorp Galung Lombok 364 mannen;
7 februari 1947 in of bij het dorp Salomoni 9 mannen;
12 februari 1947 in of bij het dorp Salomoni ongeveer 20 mannen ;
in de periode van december 1946 t/m april 1947 in of bij dorpen in de regio Bulukumba ongeveer 250 mannen.
Dit is nog maar een topje van de ijsberg.
Hebben de emigranten soort gelijke acties ook in Australie Canada en de VS uitgevoerd.
Hebben de emigranten soort gelijke acties ook in Australie Canada en de VS uitgevoerd. schrijf Sam Pormes.
Jawel, denk alleen maar even door: het moedwillig doden en ziek maken van, het leegroven van jaag- , vis- en landbouwgebieden van native Americans, native Australians, native NewZealanders…..
Dat de Nederlanders over de schreef zijn gegaan tijdens 1946-1949 staat buiten kijf.
“wordt nu gezien als de kwaadheid zelve.” Niet door mij hoor. “Was ik zó fout?” Waarom was ik zo fout? Ik, mijn Zeeuws meisje, (en mijn ouders) hebben geleefd naar de normen van die tijd. Netjes. En als ik nu kijk naar mijn kinderen en kleinkinderen? Ja, die leven anders. Maar ook weer niet zo bijzonder, volgens de normen van deze tijd, die zijn veranderd. En waarom ook niet? De samenleving is niet onveranderlijk tot in de eeuwen der eeuwen amen! En je hoeft dan ook niet zielig terug te kijken. Je zou er een trauma van overhouden, alleen goed voor het pensioenfonds van de psychiaters.
Als je normaal met je kleinkinderen praat, komen ze er ook achter dat er voor hun kinderen (mijn achterkleinkinderen) wel even terug gekeken moet worden naar het verleden. De juristerij loopt altijd een beetje achter bij de normveranderingen in de samenleving. En als moderne mensen lopen ze wel eens erg veel vóór de fanfare uit. Met als leuk resultaat, dat ze beseffen dat wij het toch wel goed hebben gedaan. En straks gaan ze kijken naar de (echte) zwarte pieten in Delft. In Delft staan nogal wat kindertjes, goed zwart, Sinterklaas toe te juichen! Leuk dat deze stad een beetje achter loopt.
@JASomers; ‘normveranderingen in de samenleving etc.’- Echter gepleegde misdaden uit het verleden in de doofpot stoppen cq.ontkennen heeft mi. niets met normveranderingen te maken! Is geschiedvervalsing! En dat met onze Indische geschiedenis aan de hand.
In het verleden waren er de Watergeuzen. Rovers, plunderaars, moordenaars. Denk bijvoorbeeld aan de martelaren van Gorkum. Maar nu op 1 april gevierd als onze bevrijders. Er was eens in Indonesië ene president Soeharto. Ik zal maar niets over die meneer zeggen. Doen ze in Indonesië ook niet. In Indië hebben Nederlanders (uw en mijn ouders ook) hard gewerkt aan het goed draaien van de samenleving. Op de manier die toen de norm was. Maar volgens de huidige norm zouden het hardvochtige bezetters zijn geweest.
@JASomers; ‘goed draaiende samenleving etc.’- Klopt voor de Europeanen eaw. Waar de Inheemse als 3e rangs burger aan mee (moest doen) deed. Voor ons Europeanen was het weldaad in die samenleving van heersers en dienaren.Van toeans/njonja’s besar en baboes/djongossen. Da wast toen de norm. Wettelijk(!) vastgesteld; Europeanen- Inlanders (+ vreemde Oosterlingen)
“Wettelijk(!) vastgesteld; Europeanen- Inlanders (+ vreemde Oosterlingen)” Probeer dat wetsartikel eens goed te begrijpen. Waar kan ik “die samenleving van heersers en dienaren.” in dat artikel terug vinden? Maar u heeft wel gelijk hoor! Het zijn vooral de Indo’s (uw/mijn bevolkingsgroep) die er een discriminerend zooitje van hebben gemaakt en de wet voor hun karretje gespannen. Voelde zich gepiepeld tussen totok en inlander. Als je trapt naar beneden kom je vanzelf boven drijven.
@JASomers; ‘naar beneden trappen etc.’- Dat is toch het gevolg van zo’n grondwet; Europeanen- Inlanders. Wie wil nou toen Inlander zijn? Zelfs de Vreemde Oosterlingen; niet. Toen Japan er was……?
“gevolg van zo’n grondwet” Welke grondwet? Welk artikel? Welke discriminatie? “Japan”? Ooit art. 131, (4) gelezen? Inlanders en Vreemde Oosterlingen zijn bevoegd om, voor zooverre zij niet reeds met de Europeanen aan gemeenschappelijke voorschriften zijn onderworpen, zich in het algemeen of voor eene bepaalde rechtshandeling te onderwerpen aan niet op hen toepasselijke voorschriften van het burgerlijk en handelsrecht der Europeanen. (…). Waarom noemt u steeds alleen maar Japan? Om nog een paar meer te noemen: Ook Siamezen, Filippino’s, Turken en Egyptenaren vielen onder Nederlands recht.
In het Zeehospitium ‘Zonneveld’ te Oost Kapelle hadden alle patiëntjes hun schoentjes mogen zetten. Midden in de nacht werd ik (why me?) wakker. Waarvan, waardoor? Misschien wel vanwege al die geruisloze Zusters die door de slaapzaal slopen. Maar wat deden ze? Ze haalden de schoentjes leeg! Ik hield me slapende terwijl de Witte Zusters voor Zwarte Piet speelden, die sinds die nacht als realiteit voor mij in rook is opgegaan. Ik was een jaar of vijf en niet eens teleurgesteld, want ik voelde dat ik een geheim met me droeg. “Sinterklaas, hij bestaat echt!” probeerde voormalig VVD-voorman Hans Wiegel jaren later.
Er moet nog een foto van zijn, dat ik als tiener ben gevraagd om ongeschminkt tijdens een bruiloftsfeest voor Zwarte Piet te spelen. En leuk dat het was, een en al vrolijkheid. Maar tieners groeien naar volwassenheid. In zijn geboorteland zou deze tiener als Alfoer evenals zijn Timorese buur op de een na laagste trede van de etnische pikorde hebben gestaan. Nog net boven de Papoea.
Terug in de tijd zou men om in de context te blijven die donkere Alfoerse en Timorese KNIL-ers als de hulpjes, de knechten kunnen beschouwen van de witte officier en de licht getinte onder-officier.
Als Alfoer (Alifuru) lukt het mij daarom misschien makkelijker om op natuurlijke wijze begrip op te kunnen brengen voor de moderne visie van nazaten van tot slaaf gemaakten op het beeld van Zwarte Piet. Ik heb dan ook geen moeite met Roetveeg Pieten. Sterker, ik vind Roetveeg Piet zelfs beter bij de Nederlands Joods-Christelijke cultuur passen, waar de PVV van Geert Wilders en de FVD van Tierry Baudet zo prat op gaan, inclusief hun behoud van de Zwarte Piet traditie.
Praise for the land of the Papoea’s. May peace be with them!
e.m.
” op de een na laagste trede van de etnische pikorde hebben gestaan” Klopt. De Molukkers zijn pas op het schild gehesen toen ze na de oorlog zichtbaar werden als sympathisant en beschermer van de zich bedreigd voelende (indo)Europese bevolking. Maar na aankomst in Nederland was dat over. Zelfs in de Indische pikorde hadden ze hier geen plek. Ze waren er alleen maar, in een kamp, uit het zicht.. Dat ik me van hun aanwezigheid in Indië bewust was komt alleen maar via mijn vader, die Ambon beschouwde als de prettigste stationering.
In 1984 van George Orwell wordt ook druk de geschiedenis aangepast aan nieuwe, politiek correcte, ideeën. En ongewenste personen verdwijnen uit de geschiedenis.
Ik heb er sjeitan 🙂
@leogerritsen; ‘sjeitan etc.’- Sétan?
In Amerika zijn massaal Indianen vermoord .
In Australie zijn massaal Aboriginals veemoord .
De Indianen zijn niet massaal vermoord tenzij men van mening is dat epidemics moord is.
25 september 2019 om 1:19 pm
Hebben de emigranten soort gelijke acties ook in Australie Canada en de VS uitgevoerd. schrijf Sam Pormes.
Jawel, denk alleen maar even door: het moedwillig doden en ziek maken van, het leegroven van jaag- , vis- en landbouwgebieden van native Americans, native Australians, native NewZealanders…..
Dat de Nederlanders over de schreef zijn gegaan tijdens 1946-1949 staat buiten kijf.