Historian Bart Luttikhuis examines the origins of the widely-used estimate of 100,000 Indonesian victims of the Dutch-Indonesian War of Decolonization (1945-1950), and calls into question its accuracy. Ultimately, he wonders, does the number really matter?
Red Cross Oedjoengbroeng
Door Bart Luttikhuis
Why is it that humanitarian tragedies seem more tragic if we can quantify them?
Unsolved questions surround the number of victims in the Dutch-Indonesian War of Decolonization. Dutch military casualties have been meticulously registered and come to either just under 5000 or around 6000 (including victims of accidents and illness), depending on how you count. (Indo-)European civilian victims of Indonesian violence number either between 5000 and 10,000 or between 20,000 and 40,000, depending on who you ask. But the most uncertainty remains around the number of Indonesian victims, both of Dutch military violence and of internal Indonesian conflicts.
Somehow, that uncertainty seems morally unacceptable to many. Therefore, in recent years, the number of 100.000 Indonesian victims has gradually taken hold among historians. As compelling as this number may be, it is entirely unfounded in archival research. The military reporting in the Dutch archives sometimes (but not always) includes statistics on ‘enemy victims’. These are incomplete and highly unreliable (they might be both underestimations or exaggerations) but they are the only extensive data that we have. If these numbers are to be believed, 100,000 would be a gross underestimation.
Casualties Marine Brigade 21 July – 1 November 1947 (Dutch National Archive)
For example, Petra Groen in her book Marsroutes en Dwaalsporen (1992) calculated that just in the first half of 1949 no fewer than 50,000 Indonesian victims were registered. And as my colleague Christiaan Harinck and I found (see photo), the Marine Brigade alone claimed to have killed (“neergelegd”) 5621 Indonesians, in a period of just over three months in 1947, in East Java alone.
Where did the 100,000 number come from? It all started with Loe de Jong, who in a footnote to his Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog claimed that 100,000 was the generally accepted number used ‘in Indonesia’. De Jong cited no sources, and merely claimed: ‘Dutch military historians’ – no names are provided – ‘regard this as a reliable number’. The career of ‘100.000’ really took off when, several years ago, it was included in a webpage of the NIOD Institute for War, Holocaust and Genocide Studies. Many authors looking to quickly put a number on the Indonesian death toll ended up here (in all honesty: myself included).
One has the strong suspicion that De Jong simply pulled the number out of a hat. ‘100,000’ turned out to be a good number for his magic trick: it was a nice round figure, it was large enough to signal that we’re dealing with a ‘serious’ war, but it was also small enough that no one asked to see the statistics. As De Jong’s number found its way into the works of others, his claim that ‘historians’ regard it as ‘reliable’ gradually became a self-fulfilling prophecy.
When writing about a war, we seem to find it unacceptable to be unable to quantify the victims. But in the case of Indonesian victims of the decolonization war, the simple fact of the matter is that the surviving documentation makes that impossible. The number might be lower than De Jong’s 100,000, or (quite likely) it might be several times as high. Does that make the war any more or less tragic?
x
x
Bart Luttikhuis is a researcher at KITLV in late colonial history and the history of decolonization, with a particular empirical focus on early twentieth century Indonesia. He is affiliated with the project ‘Dutch military operations in Indonesia, 1945-1950’, which explores the forms and functions of violence and atrocities during the Indonesian war of independence.
Dit artikel verscheen eerder, op 26 mei 2016, op het blog van het KITLV.
Java Post 
Als het grote geschiedenis wiel draait en draait vragen wij ons af wat het doel is om getallen of cijfers te blijven nahouden want er is toch altijd weer iemand die dat wil gebruiken om ons hartzeer aan te doen, in het Engels, case in point, ik verloor de helft van mijn familie in de tijd van Japanse en naderhand so called “bersiap” periode en wil des al niet te min niet overdonderd worden met het bijhouden wie er in die jaren het bijltje er bij moest neerleggen. Op mijn 80ste jaar blijf ik altijd zeggen “Carpe Diem” mijn broeders en zusters.
U heeft helemaal gelijk, wat zeggen cijfers nou eigenlijk? het verlies van familieleden des tijds is waar het om gaat.
Ik snap dat de Indonesiërs hun vrijheid wilden hebben, maar onschuldige burgers afslachten gaat mij te ver.
meneer Robert Fermin; Ik wens u een fijne dag toe, en geniet van uw leven!
“wat zeggen cijfers nou eigenlijk” Vind ik ook! Met wel als probleem dat het getal zo’n mooi rond getal is. Heeft een schijn van werkelijkheid. En al die nullen nodigen uit tot misbruik. (Veel) hoger, of (veel) lager, net met welk been ik uit bed ben gestapt. Met dan een nieuwe werkelijkheid. Waar je vanachter de computer gezellig al die andere reageerders mee om de oren kunt slaan. En voor die dode Indonesiërs mag je dan kiezen tussen stout of zielig. Jammer!
When writing about a war, we seem to find it unacceptable to be unable to quantify the victims. But in the case of Indonesian victims of the decolonization war, the simple fact of the matter is that the surviving documentation makes that impossible. The number might be lower than De Jong’s 100,000, or (quite likely) it might be several times as high. Does that make the war any more or less tragic?
Bovenstaande conclusie van B. Luttikhuis is toch door vele andere onderzoekers voor hem al geconcludeerd!. Nieuw is het dus niet. Bovendien iedere oorlog is tragisch.
Erger is het, dat slechts enkele maanden na een wereldoorlog/bezetting Nederland er toe over ging om met valse voorwendsels/ volksmisleiding in Indië een oorlog te ontketenen. En uiteindelijk een breuk veroorzaakte met land en volk dat historisch met ons verbonden was.
Wat duiden cijfers eigenlijk aan? De naam Bart Luttikhuis komt me bekend voor, wel interessant dat hij over die 100.000 doden schrijft!
Ik herinner me ook nog enige discussies over cijfers op dit blog. Dan praat ik niet over de laten we zeggen 3.500 herkenbare doden van de Bersiap maar nog meer over de vele vermisten aan Nederlandse kant in die tijd . Zou niet alleen Bart Luttikhuis eens wat aandacht kunnen schenken aan onze eigen doden, voordat we ons o zo druk gaan maken over de doden van de andere kant, dat is toch hun probleem? De nabestaanden willen wel eens weten na meer dan 70 dwz zeventig jaar wat er met hun vermiste geliefden in die tijd is gebeurd. Is dat niet een belediging dat er nog steeds geen antwoord is op hun rechtvaardige vraag? is dat niet schandelijk?
Cijfers zeggen veel als je de betekenis van de cijfers ken.Ik ben me daarvan wel bewust.
“Zou niet alleen Bart Luttikhuis eens wat aandacht kunnen schenken aan onze eigen doden” Dat schijnt niet te mogen. Zelfs het nationaal herdenken niet. En niet te vergeten onze bevrijders op het Britse ereveld in Jakarta. En de Indische gemeenschap in Nederland zwijgt mee. Hoevelen van ons hebben op de Indonesische erevelden even het hoofd gebogen? En in Nederland zie je op 15 augustus alleen het vaste volk. Ik ga daar al lang niet meer naar toe. Liever op een mooie dag erna even op mijn bankje zitten.
Ik heb in 1985 in Indonesië voor het graf van Pieter Mulder gestaan, mijn Indische grootvader, KNIL-sergeant, die in het kamp tijdens WOII is gestorven. Een bloemetje gelegd en mijn ogen gesloten, even aan het Niets of even niet denken.
Ik denk dat ik voor het eerst in mijn leven op 15 Augustus samen met moeder (kampkind en buitenkamper, we zijn van alle markten thuis) naar die herdenking ga. Niet alleen om 15 Augustus 1945te herdenken en gedenken, maar ook de doden en vermisten van de Bersiap, eigenlijk alle slachtoffers van de gehele koloniale oorlog. Voor sommige wereldvreemden is 15 Augustus het eind van een oorlog , deze Nederlanders hebben echt een mythe als geestelijk houvast nodig. Mythe als plaatsvervanger van godsdienst, wie zei ook alweer dat godsdienst is opium voor het volk? mag nu veranderd worden in mythe is opium voor het volk.
Dan neem ik voor mijn moeder een klapstoeltje mee, hoef ze niet bij die meute te zitten, ik doe het vooral om Staatssecretaris Martin van Rijn niet tegen te komen . Anders moet ik de Staatsecretaris backpayen. Dhr. Van Rijn gaat de Geschiedenis wel in als DE STAATSman, soms ook politicus, die de backpayers ruimhartig heeft uitbetaalt . Loopt af op een tragedie zoals ook die Backpay-periode , precies 71 jaar. Cijfers zeggen veel als je de betekenis van de cijfers ken.Ik ben me daarvan wel bewust.
Soms, schaam ik me wel om Nederlander te zijn, die spreekwoordelijke en wereldbefaamde gierigheid cq horkerigheid, U weet wel.
“U weet wel” Natuurlijk weet ik dat wel, dat is de helft van ons Indisch zijn!!! De helft van onze genen!!! En vergeet niet de verzuring die sommige Indische mensen tentoonstellen. Maar alles bij elkaar toch wel leuk die Indische wereld.
Have the people of Indonesia forgotten what they fought their war of freedom for? Freedom from COLONIALISM! They saw the splinter in the eyes of the Dutch colonials but are too blind to see the the 2×4 in their own eyes. What is good for the goose is good for the gander! Today the Indonesian people are the biggest colonial power in South East Asia, if not in the world. They are Malay(si)ans, of Malay and Asian descent. The aborigines of all of Papua, the Moluccas, the Eastern Lesser Sundae Islands, Micronesia and Australia are of the Negroid race, they are not Indonesian. Just like Jan Pietersz Co(h)en and the VOC , the Indonesian colonials are placing themselves on a higher pedestal than the peoples they are oppressing and colonizing, and yet they are denying it. For control and profit. Just like JPC and the VOC, the Indonesians are suppressing any revolt for independence with mass murder, military force and superiority in weapons with the support of the “UN”ited Nations. And everything is quiet on the “Western Front”.
Speaking about “the 2 x4’s in their own eyes”.While reading Susans Sands, summer 1991 article on http://www.culturalsurvival.org “West Papua; forgotten war,unwanted people”.
We-especially who lived in the former :Dutch New Guinea”,or served in the military since 1945-are able to pick up some of the gruesome historic facts since the Dutch “Colonial rulers” left late ’60’s.We are made aware (per early 1990,some 25 years ago)100.000 (?) Papua refugees are now seeking shelter in (eastern)West Papua,that 600.000 hecaters of forest in the Mamberamo river area is being cleared (logging),that huge numbers( “Trans Migration Plan” speaks of between 5 and 8 million) of (mainly muslim)Indonesians from Sulawesi,Java are to be moved to Papua New Guinea (“Irian Jaya”).But business goes on (” Free Port Mining Company”
)and the original Papuas are, in the end,being replaced by foreign people.Money rules!
History never looks like history when you are living through it. It always looks confusing and messy, and it always feels uncomfortable. It is indeed little more than the register of the crimes, follies and misfortunes of mankind. A historian is a prophet in reverse.