Dit weekend overleed de historicus en jurist Cees Fasseur, op 77-jarige leeftijd, in een ziekenhuis in Leiden. Eén van zijn vroegere studenten, Rob Kramer, brengt hem een laatste groet.
Door Rob Kramer
Voor de kranten was hij de koningshuisbiograaf, voor mij de Leidse hoogleraar die me als student de complexiteit van de geschiedenis van Nederlands-Indië bijbracht. Hij zocht en vond de nuances, en schreef ingetogen. Grote woorden en makkelijke ééndimensionale verbanden waren hem een gruwel. Dat bracht hem de nodige conflicten, zoals met Jan Breman, cultureel antropoloog aan de Universiteit van Amsterdam. Breman’s grootse deducties en activistische kijk op het verleden, gevat in een verhandeling over Deli, werkten als een rode lap op een stier.
Cees Fasseur (Balikpapan, 1938 – Leiden, 2016)
Fasseur had in 1969 als jonge jurist met een historische belangstelling een groot aandeel in de archiefstudie die ten grondslag lag aan de excessennota. Het gehaaste werken, de door de tijdslimiet onvermijdbare onvolledigheid en onnauwkeurigheid waren hem een doorn in het oog en zijn ongenoegen bleef. Wat een verkennende studie gevolgd door diepgravend onderzoek had moeten zijn, werd de standaard voor het overheidsstandpunt dat Nederland de oorlog op een juiste en acceptabele wijze had gevoerd. Nederland heeft dit standpunt nooit verlaten en heeft volhardt in de weigering tot vervolgonderzoek. Ook toen Fasseur ten tijde van de ophef over de massamoord daar, publiekelijk zei dat er nog tientallen andere Rawagedeh’s waren.
Fasseur was, zoals ik hem meemaakte, geen makkelijke in de omgang. Hij had een pesthekel aan kwakhistorici, een pesthekel aan mensen die de kantjes ervan af liepen. Een keer zag ik hem tieren tegen een medewerkster van het KITLV over enige boeken waar hij op wachtte. Opvliegend en ook arrogant. Hij was overtuigd van zijn eigen gelijk, en maar moeilijk daar van af te brengen, wat je ook tegen zijn conclusies inbracht. Maar hij was ook een rasverteller, vol ironie en humor. Als student kreeg ik er geen genoeg van de historische anekdotes, zoals van de Volksraad die als bijnaam Zwembad kreeg door de betegeling en na wat lange vruchteloze zittingen ook wel aangeduid werd als Zwambad.
Fasseur was een Indische jongen, in de zin dat hij geboren was in de kolonie en gedurende zijn eerste jaren haar teloorgang meemaakte. Zijn manieren, houding en geaffecteerde stem: zo moeten ze hebben rondgelopen in witte toetoepjas een district bestierend. Voor mij was was Fasseur de verpersoonlijking van de Ambtenaar BB in Indië. Dit laatste zou hem, zo stel ik me voor, deugd hebben gedaan.
Goede reis, Toean Fasseur.
Java Post 
Requiescat in pace
Tussen de boortorens op Borneo werd Cees Fasseur geboren, om tijdens de oorlog met zijn moeder en zijn zusje in het jappenkamp terecht te komen. In juni 1946 ging hij op zijn zevende voor het eerst naar Nederland. Na zijn studietijd in Leiden was hij bijna een kwarteeuw werkzaam bij het ministerie van Justitie in Den Haag, waar hij Van Agt ontmoette als kamergenoot en minister. Als raadadviseur voor de wetgeving was hij betrokken bij het abortusvraagstuk, de euthanasie, de politieorganisatie, de excessen-nota en andere politieke kwesties die nog altijd in de belangstelling staan.
ISBN: 9789460031175 (paperback)
Aantal pagina’s: 288
Uitgever: Balans
https://www.uitgeverijbalans.nl/boeken/dubbelspoor/
Fasseur heeft het Indie van na de tweede wereldoorlog op zijn achtste jasr moeten verlaten.
Hij heeft Indonesia dus nooit echt gekend.
August Pijma zegt:
15 maart 2016 om 3:14 am
Hij heeft Indonesia dus nooit echt gekend.
==================================================================
Hij zou ook de oude glorie van de Europese B.B er alleen maar uit tempo doeloe verhalen of boeken moeten halen.
Hij was te laat geboren.
Waar de Kandjeng Toean Resident of de A.R of op zijn minst Toean Besar Kontrolluir ( controleur) het goede leven mogen mee maken.
In 1942 werd de Europese BB door de bezetting van Japanners ontmanteld.
Meestal moeten de blanke Indologen ook eerst beginnen van “onderaan” .
file:///C:/Users/gastaccount/Downloads/aanspraak_2011_3(3).pdf
Historicus en jurist Cees Fasseur groeide op in het … – SVB
Klik om toegang te krijgen tot aanspraak_2011_3.pdf
1 sep. 2011 – Cees Fasseur kreeg als enige historicus en jurist toegang van Koningin … In Aanspraak vertelt hij over zijn jeugd in Nederlands-Indië. Fasseur.
” Hij heeft Indonesia dus nooit echt gekend.” Nou en? Van Goor heeft JPC nooit gekend, heeft u diens biografie al gelezen? Ik heb de VOC-tijd niet gekend, mijn dissertatie al gelezen? De meest historici (ik ben geen historicus hoor) hebben hun onderwerpen nooit zelf meegemaakt. Gelukkig maar, kun je tenminste afstand van nemen. Maar Indisch eten kent hij wel, uit eigen ervaring! Ook bij de Chinees in de Pieterstraat achter het Rijksmuseum voor Oudheden. Niet echt Indisch, maar er wel dichtbij.
velen hadden een pesthekel aan hem ,
omdat hij zich beperkte tot de feiten.
@jwhoegen. ‘hij zich beperkte tot de feiten’. Zo hoort het ook! Echter velen laten sommige feiten (opzettelijk!) weg. Bv. Het Atlantisch Handvest; art.3 Elk volk heeft het zelfbeschikkingsrecht! Door Nederland te Londen 24/9- 1941(!) ondertekend. Verloochend in de 7 dec,1942 HM rede en te Batavia bij het gesprek vdPlas-Hatta 4/10-1945!
Ik vraag me af of er met onze reacties wordt gesjoemeld/geknoeid. De reactie van jw hoegen lijkt ook onaf en de mijne verdween in het niet! Op die manier hoeft ’t voor mij niet meer. Bedankt!
(Zijn manieren, houding en geaffecteerde stem:) zo moeten ze hebben rondgelopen in witte toetoepjas een district bestierend.
=============================================================================
Een mythe .
Zie de Hormat en Pajong circulaire .
Mischien waren de Indologie studenten in het begin idealisten zijn die hun bruine broeders in den Oosten willen verheffen .
Meestal komen ze vast te zitten in de bestaande koloniale verhoudingen.
Klopt! Die pas afgestudeerde ambtenaren kwamen met Multatuli en de Ethische Politiek in hun rugzak naar Indië. Maar in de daar aanwezige klassenmaatschappij en de ambtelijke hiërarchie moesten ze zich wel staande zien te houden. De beginsalarissen waren laag, en ze wilden ook nog carrière maken. Dus …… Zie ook zijn boek ‘De Indologen’. Bij een conferentie in Utrecht was ook een van de (Leidse) leden van mijn promotiecommissie. Hij fluisterde: Ik mag me hier eigenlijk niet vertonen. Grapje natuurlijk, maar nog steeds welbekend.
@Somers; ‘met Multatuli en de ethische politiek in hun rugzak naar Indië’- Bep Vuyk; De bescheiden man, die zich in Genua heeft ingescheept, is vele graden belangrijker geworden wanneer te Priok aan wal stapt….Op het moment dat hij Europa verliet is hij Europeaan geworden. WF.Wertheim; De racistische indoctrinatie door de ‘oud gasten’, die de gezamenlijke bootreis gebruikten om hun koloniale rasvooroordelen bij de argeloze jonge nieuwkomers en hun vrouwen, de ‘baroes’, stevig in te prenten, had dan haar werk gedaan. Er waren maar weinigen die zich aan deze beïnvloeding wisten te onttrekken.
Ik snap even niet aan welke mythe ik zou hebben gerefereerd. Dat de koloniale praktijk weerbarstig was, ik hoor het Fasseur nog zeggen.
Dat de ambtenaren zich voegdeen naar de in de koloniale mores had trouwens ook als consequentie dat de in Nederland gevoelde tegenstelling tussen Leiden en Utrecht in de kolonie niet meer zo van belang was.
Mas Rob zegt:
15 maart 2016 om 9:33 pm
Ik snap even niet aan welke mythe ik zou hebben gerefereerd. Dat de koloniale praktijk weerbarstig was, ik hoor het Fasseur nog zeggen
================================================================
Je hebt verschillende soorten Europese BB-ers.
De Orang Baroe’s , jonge afgestudeerden met idealen , als voorbeeld nemen we het Lebak verhaal. .
De A.R met idealen , geen koloniaal of uitbuiter soort , kijk koe hij zijn beschaafde toespraak hield..
Zijn “alle” Resident en A.R zo ?
Of gaan ze ge vee dee of hotperdom schreeuwen tegen die domme inlanders ?
Als ik Cees Fasseur ziet , wil ik wel geloven dat hij als een echte heer zal gedragen , hij is niet de prototype van een koloniaal .
Trouwens hij is te jong voor( te laat geboren).
“in de kolonie niet meer zo van belang was” Er bleef toch nog verschil tussen de ambtenaren uit het ‘linkse’ Leiden en de Utrechtse ‘petroleumfaculteit’. Denk bijvoorbeeld aan Van Mook. Eerst in het ‘linkse’ Amsterdam gestudeerd, daarna Indologie in Leiden. Sterk beïnvloed door de progressieve Leidse richting van de hoogleraren Snouck Hurgronje en Van Vollenhoven. Afgedankt na overeenstemming met Sjahrir.
Jan A. Somers zegt:
16 maart 2016 om 11:05 am
“in de kolonie niet meer zo van belang was” Er bleef toch nog verschil tussen de ambtenaren uit het ‘linkse’ Leiden en de Utrechtse ‘petroleumfaculteit’.
========================================================================
Verschil ?
Tierlek wel !!! ister verschil.
Toen ik in 1968 ( samen met mijn ouweheer plus aanbevelingsbrieven van Culturele atache ) melde bij de studentendecaan in Delft ( ja, toen heb ik nog dromen) voor studie werd ons verteld om naar de T.H Eindhoven te gaan , voor een nieuwe studie richting Bedrijfskunde.
Eigenlijk was het een terechte advies , want bij de FT-UI (Fakultas Teknik) en ITB Bandung kom ik niet eens langs de toelatingsexamen. De laatste 1 jaar of 11/2 jaar sta ik vaker op straat tijdens de omwenteling van 1965/1966 , ook de 1ste jaar Fakultas Teknik UKI ( Universitas Kristen Indonesia Jakarta) .
Nou , weg is mijn droom om in Delft te studeren, zelfs in Eindhoven had ik NIET kunnen redden .
Terwijl een paar kenissen/vrienden/neven/nichten wel goede opleidingen hadden gevolgd , zelfs Leiden, Amsterdam etc en een aangetrouwde oom docent bij ITB was en bij M.I.T(USA) had gestudeerd ( waarschijnlijk voor zijn S2) .
In mijn tijd was de “concurrentiedrang” tussen buitenlandse ( Duitsland,Belgie, Frankrijk, USA,U.K ) alumni behoorlijk aanwezig.
Zie de Berkeley Mafia , de Hollandse afgestudeerden, Universitas Indonesia, Gajah Mada etc.
Als je in Nederland studeert moet lid worden van de Corps ballen club , heb ook gedaan .
Dus de 1ste jaar is al lang verknald, ik kende een 5de jaars corpsbal ( met een toean uiterlijk/kleding) die nog steeds bezig is met zijn “prop”
Werd namelijk vaak uitgenodigd om in een jaar-dispuut clubjes (apa itu? ) te komen orienteren.
Toen kan het nog , geen stufi-verplichting laat staan binnen 4 jaar afstuderen.
https://en.wikipedia.org/wiki/Berkeley_Mafia
In de jaren vijftig was er in Delft een studentendecaan met een Utrechtse dissertatie: Coen op Banda. De conqueste getoetst aan het recht van den tijd.
Jan A. Somers zegt:
16 maart 2016 om 12:08 pm
In de jaren vijftig was er in Delft een studentendecaan met een Utrechtse dissertatie: Coen op Banda. De conqueste getoetst aan het recht van den tijd.
===========================================================
Getoetst aan het recht van den tijd.
Dus kon Coen alles doen (carte blanche ) , desnoods mensen uitroeien.
Zelf Engelsen , een geduchte concurrent werd ook vermoord ?
U heeft mijn opmerking helemaal niet begrepen. Het ging mij om ambtenaren die gestudeerd hebben in Utrecht vs Leiden. De titel van de dissertatie die voor zichzelf spreekt, niet de inhoud. Dat dat verschil nog steeds voortleeft. Overigens: Welke mensen heeft Coen uitgeroeid? Waar? Waarom? Aantallen? (met bronvermelding) Eigenhandig? (met bronvermelding). Opdracht? (met bronvermelding) Welke Engelsen? (met bronvermelding). Bij bronvermelding hoeft u de ‘Bescheiden’ uit 1919-1953 (7 delen) niet te gebruiken hoor, veel te veel werk, paginanummers uit zijn laatste biografie zijn ook goed.