Dit artikel verscheen eerder in de Volkskrant, 10 mei 2014.
Jan Somers (83) toont zijn portretfoto van toen. Een tengere jongen met een ernstig gezicht. Zijn vader was een blanda totok, een volbloed Nederlander, en was door de Japanners tijdens de Tweede Wereldoorlog krijgsgevangen gemaakt en vastgezet in Singapore. Zijn zus zat opgesloten in een vrouwenkamp op Java. Zijn broer in een mannenkamp op Bandung. Zijn moeder was Indisch en vrijgesteld. Jan zag eruit als een Indische jongen en zorgde dat zijn pasje kwijtraakte. Hij bleef liever thuis bij zijn moeder in Surabaya, wat toen nog Soerabaja heette.
Jan Somers
‘Tijdens de Japanse bezetting ben ik begonnen met een eigen handeltje. We woonden in een huis met nog drie gezinnen. Het geld raakte op en wat doe je dan? Je moest van alles regelen om in leven te blijven. De fabrieken draaiden nog gewoon door. Er werd enorm gestolen, zeep, margarine, schoenen en kleren, en die spullen werden verkocht op de dievenpasar, een soort zwarte markt voor gestolen waar. Ik kocht daar mijn handeltje en dan fietste ik tien kilometer terug op een ouwe rotfiets naar mijn eigen buurt om daar de boel te verkopen.
‘Ik werd opgepakt door de Kenpeitai, de Japanse militaire politie, en in de gevangenis gestopt. Het ging er daar ruig aan toe. Ik zat er een paar maanden, leuk was het niet. Een Belg heeft me vrij gekregen, ik weet nog steeds niet hoe. Hij had een melkerij even buiten Soerabaja, waar ik te werk werd gesteld. Twee keer per week fietste ik met bussen afgeroomde melk naar de Japanse melkcentrale. Met andere jongens laadden we de vrachtauto’s op, Indische vriendjes hielpen aan de andere kant alles afladen. We jatten van alles, bevroren vis, groenten, rijst. We hebben nooit honger geleden.’
‘Na de capitulatie van Japan wist niemand wat er gaande was, wat er stond te gebeuren. Later heb ik geprobeerd de feiten op een rijtje te krijgen, maar dat is de waarheid niet. De chaos, dat is de waarheid. Het was chaos en dan worden er ook foute beslissingen genomen. Nederlandse vliegtuigen vlogen op enig moment heel laag over. Ze strooiden pamfletten met: hou je rustig, blijf waar je bent, doe geen rare dingen. We vielen onder Brits mandaat en de Japanners was opgedragen de rust te bewaren. Ik bleef gewoon werken bij de melkerij, maar je zag in bepaalde delen van de stad, Soerabaja is heel groot, de eerste barricaden al verrijzen.
‘Ik bezorgde ook melk bij het Rode Kruis, waar informatie over vermiste personen binnenkwam. Er werkten veel Indische dames, ze zaten allemaal achter typemachines en stapeltjes carbonpapier. Van hen hoorden we waar onze familieleden waren. Er heerste daar een euforische sfeer van bevrijding. Iedereen was optimistisch. De eerste bevrijders die wij zagen, waren drie Nederlandse en vier Britse militairen van de Recovery of Allied Prisoners of War and Internees. Ze moesten krijgsgevangenen en burgers opsporen en werden op 18 september ondergebracht in het Oranjehotel, recht tegenover het Rode-Kruisgebouw. De dames daar raakten helemaal in een hoerastemming. De militairen hezen de vlag. Het verhaal gaat dat een van die dames een veel grotere vlag haalde en dat die toen werd gehesen.
‘De Indonesiërs vonden dat helemaal niet leuk. Op 17 augustus had Soekarno in Jakarta de onafhankelijke republiek Indonesië uitgeroepen, tot groot enthousiasme van jonge Indonesiërs. Een paar jongeren hebben de vlag neergehaald, de blauwe baan er afgescheurd en de vlag weer gehesen. Op straat braken vechtpartijen uit. Er viel een dode. De Japanners veegden met harde hand de straat schoon, maar het was de lont in het kruitvat. Het heeft misschien een half uur of een uur geduurd, maar op Soerabaja begon hier de opstand van het volk.
‘De Indonesische strijdgroepen organiseerden zich in de buitenwijken, waar de moord- en roofpartijen begonnen. Voor het eerst viel de naam Bersiap: wees paraat. De Indonesiërs leefden bij de dag. Ze waren werkloos, arm, hongerig en ze werden opgezweept door omroepzuilen, met onder anderen de radiojournalist Soetomo, wiens propagandistische teksten erin gingen als Gods woord in een ouderling. Ze opereerden in loslopende groepen, er was totaal geen organisatie, geen gezag.
‘De zaak escaleerde toen de Nederlandse marineofficier Huijer de haven van Soerabaja inspecteerde op last van de Britten. De Japanse legercommandant vroeg of ze zich aan hem mochten overgeven. Huijer vond dat prachtig, maar hij had geen idee van de feitelijke situatie. Hij wist niet dat er geen politie was, geen gezag, niks, maar hij gaf de Japanners wel toestemming zich op te maken voor evacuatie naar Japan. Het gezagsvacuüm was een feit. De pemoeda’s, de jonge Indonesische strijders, waren ver in de meerderheid en lieten zich door niemand weerhouden. Ze veroverden ook Japanse wapendepots, waarna de Japanse commandant zelfmoord pleegde.’
‘De Japanners moeten terug, zei de Britse bevelhebber Lord Mountbatten. Ze kwamen ongewapend en gewapende pemoeda’s stonden ze op te wachten. Er zijn er toen een heleboel vermoord. Na de Japanners kwamen de Indo’s aan de beurt. Bloody Monday, het begin van een bloedige week, is hiernaar genoemd. Jongens en mannen werden naar de Simpang Sociëteit gebracht, inmiddels het hoofdkwartier van de pemoeda’s. Ze stonden in de volle zon, dicht op elkaar gepakt, op de betonnen rolschaatsbaan. Per groepje werden ze naar binnen gehaald en verhoord. Voor velen is dat niet goed afgelopen. Je kunt alleen maar naar het aantal doden gissen. Met stokken en bamboesperen ging het erop los. Het waren bloederige taferelen, waarbij ik een dode heb gezien.
‘Ik werd opgepakt toen ik terugkwam van mijn melkwijk. Het was druk bij de club. Ik zag dat er mensen in vrachtwagens naar de gevangenis in de Werfstraat werden gebracht en daarom ben ik meteen naar die vrachtwagens gelopen. Niemand had dat in de gaten. Vlak bij de gevangenis konden de vrachtwagens niet verder. De straat stond afgestampt vol met opgefokt volk met stokken, messen en bamboesperen. We moesten spitsroeden lopen, een mensenmassa waar je nauwelijks doorheen kon. Ook daar zijn doden gevallen.
‘We werden met meer dan honderd man in kamers gestopt waar normaal twintig man in zaten. Het was donker. Je wist niks, je hoorde niks, je snapte niks, er was alleen maar angst. Later toen het wat rustiger werd, vertelden oude mannen spookverhalen, wat wij jongens spannend vonden. Mijn moeder wist niet dat ik daar zat. Uw zoon is dood, had een Indonesiër gezegd. Zij wist niet beter.
‘De 49’ste Brits-Indische infanteriebrigade kwam naar Soerabaja om de geïnterneerden en burgers te evacueren. Maar afspraken waren niks waard, of ze werden in de chaos verkeerd begrepen. Het Indonesische gemeentebestuur had niks te vertellen over de pemoeda’s. Vrouwen en kinderen waren in kampen bijeengebracht en van daaruit gingen ze naar de haven voor evacuatie naar Singapore. Toen de bewoners van het Goebengkamp naar het Darmokamp werden gebracht, ging het fout. Het transport stond onder leiding van de Zwitserse consul. Er waren twintig vrachtwagens en ongeveer 110 Brits-Indische militairen. De wagens zaten afgeladen vol met, ik denk, tweehonderd vrouwen, kinderen en bagage. Niemand wist dat ze in de smalle straten van Soerabaja werden opgewacht door duizenden Indonesiërs. Alleen de achterste wagens konden nog wegkomen. De andere zaten in de val. Militairen, vrouwen, kinderen, iedereen is afgeslacht.
‘Het zijn doden die niet bestaan, ze mogen niet eens worden herdacht. De militairen werden onthoofd en in de kali, de rivier, gegooid. Er zijn 108 vrouwen en kinderen begraven, van wie er 23 met name zijn genoemd. Niemand kent het aantal doden van deze moordpartij precies. In de binnenstad braken enorme gevechten uit. Mountbatten zette de hele 5de Brits-Indische divisie in en op 10 november begon de Slag om Soerabaja. Onze gevangenis werd als eerste bestormd. Het verhaal gaat dat wij werden vergiftigd. Onzin. We aten bijna altijd maïspap. Toen die ochtend om zes uur het Britse ultimatum afliep, stonden wij in de rij voor die pap. Die was gewoon verrot, oneetbaar. Zonder te eten gingen we terug naar onze cellen en in de paniek vergaten de bewakers die af te sluiten. We hebben ’s middags zelf de celdeuren geopend toen we de granaten hoorden overvliegen. Onze eerste bevrijders waren Gurkha’s, Nepalezen in het Brits-Indische leger. Er zijn een hoop Gurkha’s gesneuveld, die mogen ook niet herdacht worden.
‘In de achtermuur van de gevangenis was een gat geschoten en daar zijn we met ongeveer drieduizend mannen en jongens doorheen gekropen. We liepen door straten waar rood-witte vlaggen op de muren waren geschilderd. Een man was op z’n dooie eentje een blauwe baan onder de rood-witte vlag aan het schilderen. Het enige dat je je afvroeg, was: hoe komt zo’n man aan een pot met blauwe verf?’
Het duurde een maand, toen was de opstand neergeslagen. Jan Somers werkte onderwijl op de ambulance van het Rode Kruis. Het gezin werd in juni 1946 verenigd in Batavia, waarna evacuatie per boot volgde. Na zijn pensionering volgde hij een tweede studie, waarna hij promoveerde op de staatkundige ontwikkelingen binnen een koloniale relatie, met extra aandacht voor de Bersiap-periode.
x
Java Post 
Idem dito…..
Dit verhaal samen lezen met “Soerabaja in donkere tinten”, waar Hario Kecik aan het woord is.
De herinneringen van een sinjo versus die van de toenmalige Hoofd van Politie.
‘De Indonesische strijdgroepen organiseerden zich in de buitenwijken, waar de moord- en roofpartijen begonnen. Voor het eerst viel de naam Bersiap: wees paraat. De Indonesiërs leefden bij de dag. Ze waren werkloos, arm, hongerig en ze werden opgezweept door omroepzuilen, met onder anderen de radiojournalist Soetomo, wiens propagandistische teksten erin gingen als Gods woord in een ouderling. Ze opereerden in loslopende groepen, er was totaal geen organisatie, geen gezag.”
Jan, zoals het hier staat zie ik een contradictie. Eerst heb je het over strijdgroepen die zich organiseerden in de buitenwijken, later over het totale gebrek aan organisatie. Hoe zat het eigenlijk met die groepen? Frederick zag wel degelijk organisatie: “The chief question regarding the organization of the killings is similarly more difficult to answer than generally allowed. Some evidence suggests that the assault on the Dutch and Eurasian community in Surabaya began with the PRI leadership, which—after its reasonably successful efforts to boycott food sales to Dutch and Eurasians in the city—attempted to convince BKR leaders to arrest and imprison all ex-internees.When these apparently failed, the PRI then embarked on what appear to have been well-organized efforts of its own, which led to a great deal of violence.” (William H. Frederick (2012): The killing of Dutch and Eurasians in Indonesia’s national revolution (1945–49): a ‘brief genocide’ reconsidered, Journal of Genocide Research, 14:3-4, 359-380, p. 371).
De Japanse troepen waren al uitgedund, en konden niet meer de hele stad bestrijken. Ze concentreerden zich op de hoofdwegen en de binnenstad tot de haven. In de buitenwijken zag je dan ook de eerste barricaden, bemand met enkele oudPETA mensen, aangevuld met ongeregeld volk. Los van elkaar staande plekken en groepen. Mobieltjes waren er nog niet! Die PETAleden waren redelijk gedisciplineerd, en behandelden je fatsoenlijk, op de fiets had je daar geen problemen. Het enige probleem was dat het gemeentebestuur niets deed aan een organisatie van die kleine strijdgroepen tot een gezagsinstrument. In het verloop van de tijd groeide het aantal werklozen, brodelozen, het voormaige stadsproletariaat. Met de groei van die ongeregelde aanhang verloren volgens mij die PETAmensen de leiding over die groepen, het werden vaak zwervende ‘strijd’groepen, meer roof dan strijd, waar de PETA alle grip op verloor. Dat merkte ik in de Simpangclub, het PRI-hoofdkwartier, waar de pemoeda’s de regie volledig kwijt waren. Dat merkte ik bij het transport naar de Werfstraatgevangenis. Dat transport door de pemoeda’s verliep rustig totdat wij bij de ingang van de gevangenis stuitten op een enorme meute die het op ons had voorzien. Wij werden dan ook aan ons lot overgelaten. Dat merkten de Brits-Indiërs die met het gemeentebestuur en de georganiseerde pemoeda’s afspraken maakten voor de transporten van de evacuees, maar die in het honderd liepen door ongeregelde moordpartijen, zoals het Goebengtransport. Ook was er weinig samenhang tussen de verschillende pemoeda-groepen zodat afspraken met de ene groep fout liepen bij de anderen. Er was dus wel een organisatie van afzonderlijk opererende groepen, maar er was geen totale regie.
Ik had vooraf geen inzage in het interview met Hario Kecik, maar ik was verrast door zijn opmerkingen dat de redelijk georganiseerde strijdgroepen inderdaad geen vuist konden maken tegenover de meute. Denk er ook om dat ons gevraagd was te praten over de plaatselijke bersiap. niet over onafhankelijkheidsstrijd. Dat loopt wel in elkaar over, maar hier probeerden wij ons te beperken. Daarbij moet ik opmerken dat ik praat uit mijn geheugen. Er draait een film voor mijn ogen, dat probeer ik na te vertellen. Veel zal niet helemaal kloppen, die film is chaos, dan kan mijn verhaal niet anders zijn!
Bedankt voor de uitleg. “Met de groei van die ongeregelde aanhang verloren volgens mij die PETA mensen de leiding over die groepen, het werden vaak zwervende ‘strijd’groepen, meer roof dan strijd, waar de PETA alle grip op verloor. Dat merkte ik in de Simpangclub, het PRI-hoofdkwartier, waar de pemoeda’s de regie volledig kwijt waren.”
Verhelderend.
Volgens Indonesische bronnen waren er tientallen bekende strijdgroepen laskars die meegevochten hadden in Surabaya .
In feite waren er veel groepen :
de Stadsbestuur met hun eigen officiele strijdkrachten , de Barisan Pemberontak van Bung Tomo , de diverse laskars (er is een lijst met hun namen) , en de toegestroomde Moslims vrijwilligers en de “MOB”, rampokkers en de ex ontslagen laskars mensen, BKR mensen als gevolg van de ReRA(Reorganisasi-Rasionalisasi ) operatie van Jakarta (Hatta en Nasution) .
Een eenheid in verscheidenheid. Het zou mij niks verbazen wanneer elk der strijdgroepen er een eigen agenda op na hield en onderlings slaags raakte ook over het “algemeen’ beleid. en strijdplan.
Ik hoop maar niet dat de Amerikaanse Mister orang pinter niet nieuwe mythes toevoegt
Voordat je het weet zijn er nieuwe mythes erbij gekomen, verspreidt op het internet .
@Pak Surya, als u William H. Frederick bedoelde, dan kan ik u geruststellen hij is in veilige handen van Mas Rob. Bovendien hebben we hier te maken met twee nog levende getuigen, Pak Jan en Hario Kecik. Over de gebeurtenissen in Surabaya willen we nu het naadje van de kous weten.
P. Vermaes zegt:
11 mei 2014 om 5:24 pm
Bovendien hebben we hier te maken met twee nog levende getuigen, Pak Jan en Hario Kecik.
Over de gebeurtenissen in Surabaya willen we nu het naadje van de kous weten.
———————————————-
Dat willen we ook , ik in ieder geval .
Want er zijn te veel kabar angin .
Dat Ploegman de zondebok werd is te wijten aan het verslag van de Resident van Surabaya .( Sudirman ?) . Zijn discussie met Ploegman en de daar op volgende ruzie/schermutseling.
Trouwens las ik dit :
“Wie de vlag heeft gehesen, is nog steeds onderwerp van discussie. Nederlandse bronnen noemen niet Ploegman maar een vaandrig, J. Lansdorp. Over wat er daarna gebeurt, bestaat ook onenigheid.”
Is die Landsdorp iemand van RAPWI ?
Hoe dan ook zie je de hand van een Nederlander .
Dat Nederlanders de vlag hijsen op een vestiging op Nederlands-Indisch grondgebied is toch normaal? In de kazerne was dat elke ochtend met een vals grammofoonplaatje met het Wilhelmus. Als officier van de week knikte ik daarvoor naar de wachtcommandant die DJ was. Dat gebeurt ook in het buitenland, militaire missies, ambassades enz. Zie ook het rood/wit op de Indonesische ambassade in Den Haag. Ik kan mij voorstellen dat de Indonesiërs dat niet leuk vonden. Na een verloren voetbalwedstrijd gaan de supporters er ook vol in. Gelukkig is er dan de ME. En in Soerabaja de Japanners, die hadden de zaak binnen een uur onder controle. Ik verwacht wel de reactie dat het onverstandig zou zijn geweest. Maar ja, dat is kennis van nu! Toen was het de euforie van de komende bevrijding. Dat was de werkelijkheid van toen.
De benaming genocide is al gevallen. Dit is koren op de molen van degenen – een invloedrijke handjevol – die het graag wi hebben over 1 volk (ras) met een eigen (meng)cultuur zoals de Joden, waarbij men het beste uit twee werelden met elkaar verenigt. Bahasa indonesia hoort daar dus niet bij, noch de Islam.
Met het nodige gevoel voor dramatiek werd bijvoorbeeld al verkondig dat Nieuw-Guinea betekende voor de Indo-Europeanen wat Palestina betekende voor de joden. Dat Nederland Nieuw-Guinea nog niet had overgedragen, zo stelt historicus Hans Meijer, was dan ook ‘in belangrijke mate te danken aan de druk die uit koloniaal-conservatieve (Indo-Europese) hoek was uitgeoefend op de Nederlandse politiek om het gebied te bestemmen tot nieuw Indo-Europees stamland.’ Veel Indo-Europeanen bleken echter weinig te voelen voor een vertrek naar Nieuw-Guinea. De meesten zouden uiteindelijk naar Nederland komen.
Dat genocide verhaal geldt dat ook voor de Zuid-Molukkers de Chinezen?
Tijdens een discussie vandaag werd verbaasd gereageerd op het verhaal dat een gedeelte van Westerlings APRA , de “Zuid-Molukkers” zonder veel problemen overgingen naar de TNI, terwijl toch gevreesd werd voor hun leven. Als er toch problemen waren, dan kwam het slechts uit de hoek van Nederland die hun “overgang” bemoeilijkte. Voorts heb in mij afgevraagd waarom andere indo’s ontkwamen aan de moordpartijen : of men droeg een rood-wit speldje of zij werden door hun buren beschermd, of zij bevonden zich op het eilandje Bali of Lombok.
Daar komt nog bij dat mij vader KNIL’er na zijn Gadja Merah tijd, doodleuk en zonder problemen voor de RI kon werken.
De term genocide is toch gevallen,die zal nog jaren doorklinken, maar men denkt maar wat men denken wil. Ik heb het liever over amok.
Het woord amok (Indonesisch/Maleisisch: amuk) is de Maleise naam van de moorddadige aanvallen waar Maleisiërs soms onder lijden. Het maleise mengamuk betekent amok maken. De term amok wordt in het algemeen ook gebruikt voor anderen die zonder provocatie een groep mensen aanvallen met het doel dezen te doden.
Een Maleisiër die amok maakt, rent de straat op met een kris of een ander wapen en begint daarmee iedereen te raken tot hij zelf gedood wordt
Overigens beteken ngamuk woedend zijn!.
Amok een bekend verschijnsle in de archipel.
Dat komt ervan wanneer je alles slikt van de tegenpartij, eens komt het tot een uitbarsting.
Ik reageerde op Surya Atmadja:
11 mei 2014 om 12:38 pm
Ik hoop maar niet dat de Amerikaanse Mister orang pinter niet nieuwe mythes toevoegt
Voordat je het weet zijn er nieuwe mythes erbij gekomen, verspreidt op het internet .
@Ed Vos en Surya Atmadja: Ik behoor zeker niet bij Indo’s die ons willen vergelijken met het Uitverkoren Volk van God. In Gods naam niet, ik wil niet zo’n dramatisch geschiedenis hebben. Liever de Indo-proletariër zijn, die niets anders heeft dan zijn vrouw en kinderen en inmiddels ook kleinkinderen.
Ik vind dat in alle reacties die ik op I4E en Javapost in een jaar dat ik met genoemde blogs kennis heb gemaakt, de rol van de Indonesische POPDA te weinig aan bod kwam. In elk geval de “buitenkampers” werden juist door de Indonesiërs tegen de rampokkers beschermd en voor hun veiligheid in beschermingskampen geplaatst. Kampen die door de Indonesische Politie werden bewaakt tegen heethoofden. Van Britse kant was er de RAPWI (met enkele N.I. militairen in hun gelederen), maar die hadden niet de daadkracht van de POPDA. De POPDA regelde ook de evacuatie van de beschermingskampen naar de safe haven Batavia. De Indonesische officieren die zo’n evacuatietrein begeleidden waren zeer voorkomend en spraken perfect Nederlands.
“Amok een bekend verschijnsel in de archipel.
Dat komt ervan wanneer je alles slikt van de tegenpartij, eens komt het tot een uitbarsting.”
Dat is waar, maar er kan meer aan de hand zijn. Een woedende menigte op Java is onvoorspelbaar en kan de gekste dingen doen, maar het is maar de vraag of er altijd sprake is van spontane woede.
Op 6 januari 2011 werd een Ahmadiyya bijeenkomst in Cikeusik, West-Java aangevallen door een menigte. Het huis waar de bijeenkomst werd gehouden werd vernield, een auto en een motorfiets in brandgestoken en een aantal Ahmadi’s gelynched. De aanwezige politie stond machteloos. Vrijwel direct werd er in de Indonesische media geopperd dat het spontane woede betrof van een dorpsgemeenschap die werd geprovoceerd door een bijeenkomst van wat door de omwonenden werd beschouwd als “kafir” en vijanden van de islam. Enkele weken na de aanval bleek dat het niet zo eenvoudig lag: Komnas HAM, de Indonesische mensenrechtencommissie, maakte bekend dat na onderzoek was gebleken dat het een geplande aanval betrof van een georganiseerde groep radicale moslims onder leiding van een plaatselijke radicale islamitische voorman. Met andere woorden, wat eerst leek op een menigte die spontaan werd meegesleept door heftige emoties, bleek in werkelijkheid een georganiseerde bende die een vooropgezet plan uitvoerde.
Terug naar de bersiap in Surabaya. Frederick stelt dat milities, en dan met name de PRI, georganiseerd te werk gingen. Soms in samenwerking met elementen binnen het Indonesische leger in opbouw, de TKR, maar andere keren probeerde de TKR juist het moorden te stoppen. Over het Goebeng transport schrijft Frederick: “There is much that is uncertain about the precise roles of TKR and PRI troops in the event, but the last of three convoys was attacked by well-armed, uniformed Indonesian forces, and then also by armed ordinary Indonesians from a nearby kampung (urban off-street neighborhood). It seems very likely that the kampung inhabitants had been armed by PRI members, and that at some point during the fighting over the convoy and its human prize, TKR troops ended up battling against their own countrymen: PRI youth and local residents whom they had helped to organize.”
Betekent dit nu dat, net zoals bij het incident in West-Java, wat lijkt op spontane volkswoede eigenlijk een georganiseerde moordpartij was? Het schijnt mij zo toe dat de waarheid er ergens tussen in ligt. Zit ik er ver naast, als ik stel dat de radicale nationalistische groepen als tovenaarsleerlingen de massa eerst bespeelden, maar daarna vaker dan niet de geest niet meer terug in de fles kregen? Dat elke planning en regie van gebeurtenissen in de ontstane chaos maar beperkte zin en effect had en dat strijdgroepen zich in plaats hiervan lieten meeslepen door de elkaar snel opvolgende gebeurtenissen binnen hun beperkte gezichtsveld?
@Mas Rob, Hoe zou de “amok” van 6 januari 2011 tegen de Ahmadiyya-bijeenkomst in Cikeusik straks de Indonesische historie ingaan? Zou men zich baseren op de bevindingen van Komnas HAM of op de verslagen van een parlementair onderzoek over dit incident?
“de rol van de Indonesische POPDA” Ik heb in de Simpangclub en de Werfstraatgevangenis nooit van de POPDA gehoord. Ons beschermen was heel gemakkelijk, de Brits-Indische troepen lagen op een uur gaans. Maar twee delegaties zijn in de gevangenis vermoord. Door de POPDA? Mijn moeder en zus hebben bij hun ontvoering ook niet gehoord van de POPDA. Ook voor hun bescherming waren de Brits-Indiërs dichtbij. Na hun afvoer uit Soerabaja in november 1945 zijn ze na verslepen van hot naar her pas in juni 1946 in Midden-Java bevrijd dank zij bemiddeling van het Rode Kruis. Niks POPDA.
Mas Rob zegt:
12 mei 2014 om 10:23 am
Terug naar de bersiap in Surabaya. Frederick stelt dat milities, en dan met name de PRI, georganiseerd te werk gingen. Soms in samenwerking met elementen binnen het Indonesische leger in opbouw, de TKR, maar andere keren probeerde de TKR juist het moorden te stoppen.
—————————————————————————————————
De TKR waren al goed georganiseerd , ze kwamen meestal uit de PETA ( in Augustus 1945 ontbonden door Japan) hoek en erkende laskars .
Luit.Generaal Raden Oerip Soemohardjo ( ex Majoor KNIL) was de Stafchef , zie de rol van KMA Bandung /Breda -CORO officieren) .
Als de Panglima werd Generaal Sudirman gekozen ( ex Kolonel, met PETA achtergrond) .
Dat er zaken bedisseld worden en men (de “bad guys “) min of meer georganiseerd opereren met rampokken etc zal niet vreemd zijn , het is zelfs logisch, daar hoef men geen doctor(andus) of professor te zijn om tot de conclusie te komen.
Ik kan me niet voorstellen dat de TKR in Surabaya willen en wetens aan het rampokken , en andere gekke dingen doen.
Dit in het licht dat er artikelen zijn die de TNI de schuld geven , uiteraard ben ik van bewust dat er vaak rotte appels zijn in de grote keranjang(mand).
Ik heb een paar ooms die toen officieren waren bij de TNI , PolRi (Staatspolitie) , die hebben ook hun oude Belanda vriendjes( ex klas of schoolgenoten) . Zoals Hario Kecik .
Mijn ouders , oudere ooms/tantes hadden nog nooit iets negatief gezegd over de Nederlanders .
Over de daden van Moslim extremisten/fundamentalisten in de huidige Indonesia ( bijna 60-70 jaren later dan de Surabaya verhaal ) , daar hoeven we niet te discussieren.
Bijna iedereen die de ontwikkelingen in Indonesia volgt kan het vertellen.
Zie de rol van J.I , Laskar Jihad, FPI etc die de zaken op scherp stelden in de huidige Indonesia.
Maar dat is weer een andere verhaal die niks mee te maken met de eerste bersiap tijd na Indonesia Merdeka t/m de slag van Surabaya.
Historisch gezien heb je al een bijna soortgelijke situatie , zie de PADRI oorlog , toen terug gekeerde Hadjigangers de boel in West Sumatra op de kop zet .
“Dat er zaken bedisseld worden en men (de “bad guys “) min of meer georganiseerd opereren met rampokken etc zal niet vreemd zijn , het is zelfs logisch, daar hoef men geen doctor(andus) of professor te zijn om tot de conclusie te komen. Ik kan me niet voorstellen dat de TKR in Surabaya willen en wetens aan het rampokken , en andere gekke dingen doen.”
Het gaat om fact-finding, niet om speculatie. Wat “logisch” lijkt of wat we ons al dan niet kunnen voorstellen, hoeft nog niet de waarheid te zijn.
“Maar dat is weer een andere verhaal die niks mee te maken met de eerste bersiap tijd na Indonesia Merdeka t/m de slag van Surabaya.”
Het gaat niet om het conflict, het gaat om de vraag in hoeverre massageweld in Indonesië een uitvloeisel is van volkswoede of (en zo ja, in hoeverre) juist is georkestreerd.
Antwoord is redelijk kort:
Gedeeltelijk volkswoede ( jaren lang sluimerend) en gedeeltelijk van “boven” of “van buiten” ingefluisterd.
Dat weet iedereen , toch ?
En zeker in Indonesia.
De “rode draad” , de “dalangs” kan men alleen blootleggen als ze opgepakt worden en voor gerecht worden gesleept.
Of het binnenkort gebeurt, of later of mss ook nooit, dat zal de geschiedenis onze nakomelingen vertellen.
“Gedeeltelijk volkswoede ( jaren lang sluimerend) en gedeeltelijk van “boven” of “van buiten” ingefluisterd.
Dat weet iedereen , toch ?”
Nogmaals, wat “iedereen weet” hoeft gelijk te zijn aan de werkelijkheid. Gedeeltelijk dit, gedeeltelijk dat… akkoord, maar dat roept wél de vraag op IN HOEVERRE er sprake was van volkswoede en manipulatie. Dit is niet louter theoretisch getiktak, het bepaalt ook het antwoord op de vragen wie verantwoordelijk was voor de moorden en waarom ze niet konden worden voorkomen.
Tja, Mas Rob …
e.m.
@ Pak Vermaes .
Het is mij opgevallen dat in diverse discussies n.a.v een topic over vroeger (N.O.I) vaak zaken worden erbij gesleept , die pas tig jaren later gebeurden in de huidige Indonesia.
Om de huidige situatie in Indonesia een beetje te begrijpen moet men de Geschiedenis van Indonesia na lezen
Aanbevolen Sejarah Indonesia Modern 1200-2008 Prof M.C Ricklefs-Monash University ( ik heb de Indonesische uitgave).
De oude Standaardwerk Sejarah Nasional Indonesia (Indonesisch, 6 delen-1974) en diverse Sejarah Daerah(o.a West Java) heb ik toevallig op mijn boekenplank.
Meestal leg ik Indonesische en buitenlandse bronnen naast elkaar .
In West Java zijn de oude resten van de DARUL ISLAM ( van S.M Kartosuwirjo) Islam latent aanwezig, af en toe komen er oprispingen , zelfs aanvallen op de moderate Moslims.
De Ahmadiyah beweging zit in een kwetsbare positie, en de overheid heeft min of meer gefaald om hun te beschermen.
Er zijn honderden artikelen geschreven.
Sommige internationale Moslim teroristen opereren ook in West Java .
Daar heeft de DenSus 88 een bijna volledige dagtaak van om het te bestrijden.
Nogmaals, het gaat niet om de conflicten te vergelijken, maar om mijn vragen te verduidelijken rond massa-geweld in Indonesië. Er zijn onderzoekers die uitgaan van de Javaanse samenleving als een die een groot reservoir van geweld heeft. Dat roept natuurlijk de vraag op of amok van de massa (en niet van het individu) een cultureel bepaalde spontane volkswoede is, of dat het plaatsvindt na manipulatie en organisatie. Daar ligt de verbinding tussen twee gebeurtenissen die ik aanhaalde.
Volkswoede , al dan niet spontaan of ingefluisterd (vooral de kabar angin of SasSus=desas desus) is naar mijn bescheiden mening universeel.
En zeker als delen van het “volk” ontevreden is over bepaalde situatie , dat zie ik ook in Nederland .
De frustraties over werkloosheidarmoede etc kan men d.m.v van “ludieke”acties uiten , en kan soms ook leiden tot openbare geweldpleging.
In Surabaya gebeurde ten tijde van chaos / oorlogssituatie .
Zie ook de “tawuran”verschijnsel , soms werd de hegemonie van een bepaalde wijk / streek bevochten worden tussen verschillende belangengroepen(soms de zgn “premans”)
“Dat Nederlanders de vlag hijsen op een vestiging op Nederlands-Indisch grondgebied is toch normaal?”
Voor de Japanse bezetting zeker, maar ik vraag me werkelijk af of de Nederlanders in Surabaya niet wisten hoe veel weerstand het hijsen van de Nederlandse vlag zou oproepen in een tijd dat het Rood-Wit van overheidsgebouwen hét symbool was van de uitgeroepen onafhankelijkheid. Het kan natuurlijk ook zo zijn dat Nederlanders willens en wetens provoceerden, zich geen rekenschap gevend van hoe intens de Republiek leefde onder de bevolking.
@Mas Rob, ter ondersteuning, geciteerd uit “De Laatste Landvoogd” blz 192:
Van der Plas zag het allemaal niet meer zitten, want hij had indertijd aan zijn chef in Brisbane geschreven: ‘Er is zo’n algemene, eenstemmige haat tegen Nederland, zo’n vrijheidsbegeren, dat de enige kans om bloedvergieten te voorkomen is dadelijk Sukarno en Hatta onafhankelijkheid te beloven. De vlag dient dadelijk erkend te worden en geallieerde, vooral Nederlandse vlaggen dienen achterwege te blijven.”
Ik geloof niet in Nederlandse provocaties. De in Soerabaja levende (tienduizenden) Nederlanders leefden in afwachting van bevrijding in een groeiende jubelstemming na de bezetting. Nederlandse vliegtuigen vlogen laag over, niet beschoten! Het zien van de eerste geallieerden was als een doelpunt in een belangrijke wedstrijd. Zij werden door de Japanners met een ere-escorte naar het Oranjehotel gebracht. De bevrijding was een feit! Dat was de werkelijkheid van toen. De bersiap kwam daarna.
De Nederlanders provoceerden niet. Zij geloofden in de bevrijding die er aan stond te komen. Nederlandse vliegtuigen die laag overkwamen, niet beschoten. De eerste geallieerden werden met een Japans ere-escorte naar het Oranjehotel gebracht. Vergelijk het met het winnende doelpunt in een wedstrijd. De bevrijding was een feit (!?!?). Tienduizenden Nederlanders in een feeststemming!
Bussemaker vindt ook dat het niet als provocatie bedoeld was, maar noemt wél een alternatieve versie van het vlagincident waarin de schuld wordt gelegd bij Indo-jongeren die gewapend met fietskettingen en fietspompen provocerend zouden zijn opgetreden. (Zie Opstand in het paradijs, p.200). Bussemaker schrijft ook hoe begin september ’45 knokploegen ontstaan van Indische Nederlanders, soms samen met Molukkers, die het opnamen tegen Indonesische strijdgroepen. Daarbij merkt hij op dat de vele wapperende Indonesische vlaggen de Nederlanders irriteerden (Opstand in het paradijs, p.198). Nederlanders waren al geïrriteerd over het Japanse verbod op Nederlands vlagvertoon ter viering van de verjaardag van de koningin (31 augustus).
Vlagvertoon was dus al voor de negentiende oktober beladen. Hadden Nederlanders dan geen enkel benul van hoe het hijsen van de Nederlandse vlag zou worden opgevat? Al eerder was er Indonesisch wantrouwen ten aanzien van de Nederlandse bedoelingen. Een feeststemming over de komst van het RAPWI-team kan dit wantrouwen toch alleen maar hebben aangewakkerd?
Werd dit dan niet beseft in Nederlandse kring?
Ik denk dat er niet veel te beseffen was over die vlag. Die wapperde al een paar eeuwen op Java. Het is niet die vlag zelf. Het is de revolutionaire mood die groeiende was.
Die maakte die vlag tot symbool van terugkerende Nederlandse dictatuur en dat wilde men niet. Symboolpolitiek, is het moderne woord.
Het oploopje voor het hotel was niet spontaan van allemaal individuen die toevallig voorbij liepen. Groepen revolutionaire jongeren zijn bewust naar het hotel gegaan.
Hoeveel Indonesiërs hadden vooraf bedacht dat die vlag ergens een reden voor een grote rel zou worden ?
Achteraf, met onze kennis van nu kunnen we zeggen: beter was die vlag niet op te hangen.
Apart daarvan kun je zeker zeggen dat Nederland en Nederlanders niet wisten wat er gegroeid was in die oorlogsjaren en dat men het ook niet wilde weten.
Ook de buitenkampers wisten veel niet en wilde ook niet weten dat een restauratie niet meer mogelijk was. Lijkt mij, dus… zoveel jaren later.
Mas Rob zegt:
12 mei 2014 om 7:01 pm
Werd dit dan niet beseft in Nederlandse kring?
——————————————–
Tya , die vraag kan men terecht stellen .
En de Nederlanders weten of willen niet weten dat de tijden veranderde .
Ter aanvulling op het verhaal van Pak Jan, geciteerd uit “De Laatste Landvoogd” van J.C. Bijkerk blz.188:
De landing op 26 oktober van de 41e Brits-Indische infantrie brigade te Surabyja ging gepaard met de grootste en zwaarste slag ooit door Indonesiërs gevoerd. De werkelijke strijd begon op 30 oktober, toen de Pemuda’s merkten dat zesduizend Nederlanders geëvacueerd waren (maar een deel was door de Indonesiërs naar Malang teruggebracht en opnieuw geïnterneerd) en de Britse landing zonder weerstand was verlopen.
Mag ik de voorzichtige conclusie trekken, dat de Nederlanders door de strijdende partijen uit het aankomende strijdgewoel werden veiliggesteld? Toch aardig van de Pemuda’s om ons te sparen voor de strijd aanving!
De gevechten met militairen van de 41e brigade waren echt niet de heftigste (afgezien van de vele gesneuvelden). De landing was op 25 oktober 1945, waarna met instemming van de Indonesische autoriteiten direct door hen werd begonnen met concentratie van vrouwen en kinderen in beschermde wijken, en evacuatie naar de haven > Singapore. Enkele transporten werden al aangevallen, maar de grootste moordpartij was op 28 oktober, het transport van Goebeng naar Darmo. Daarna volgden nog gevechten waarbij o.a. generaal Mallaby omkwam. Daarna trokken de Brits-Indiërs zich terug in het havengebied. Er waren toen ca, 6000 vrouwen en kinderen door hun in veiligheid gebracht. Het aantal toen gesneuvelde militairen ken ik niet, er zwerven aantallen van 220 tot 600. Wel veel, bijvoorbeeld bij het Goebengtransport hebben zij zich doodgevochten, maar op de 4000 kan je toch niet spreken van in de pan gehakt. De landing van de 5th Indian Division was op 10 november 1945. Wij waren in de Werfstraatgevangenis het eerste doelwit voor bevrijding, diezelfde dag nog. De vrouwen en kinderen in het Darmokamp konden niet zo snel worden bereikt om te worden bevrijd, die zijn door de Indonesiërs afgevoerd en kwamen pas in juni 1946 in Midden-Java vrij na bemiddeling van het Rode Kruis. Die slag die op 10 november begon en zo’n drie weken duurde was misschien de grootste slag die door de Indonesiërs was gevoerd.
Ik weet niet waar uw verhaal vandaan komt dat de Indonesiërs Nederlanders hebben gespaard voordat de slag begon. Het zou ook voor hun veel handiger zijn geweest als die vrouwen en kinderen waren overgedragen aan de 41e brigade en naderhand de 5e divisie die toch in de buurt was. Er waren wel verhalen dat wij in de Werfstraatgevangenis zouden worden vergiftigd en levend verbrand, maar ja, in zulke situaties stikt het van de wilde verhalen. Dat is altijd zo na een scheiding van de mensheid in good and bad guys.
Frederick schrijft over de bersiap in Pacet, tussen Surabaya en Malang iets opvallends:
“Pacet became a kind of magnet for murder, attracting unusual figures such as KP, a blond-haired Eurasian who went by the Indonesian name of Benu and was involved in a number of killings of Dutch and Indonesians; HB, the Indonesian son of the chauffeur of a Dutch family who used that family’s name and was said to have been responsible for killings; or LCE, who used the name Usman, a Eurasian who was imprisoned by the PRI in the Simpang Club but later served as Sabarudin’s chauffeur.” William H. Frederick (2012): The killing of Dutch and Eurasians in Indonesia’s national revolution (1945–49): a ‘brief genocide’ reconsidered, Journal of Genocide Research, 14:3-4, 359-380, p. 367.
Indo’s die meededen aan het beriap geweld?
Indo’s die moordend nationalist waren. Tjaaa…
Kén, …..meegesleurd door de opgehitste stemming. Zichzelf als good guy, goeie Indonesiër willen bewijzen ? Als inlander opgegroeid.
Er waren ook joden die als nazi meemarcheerden, damals.
Laten we blij zijn met de gematigheid van onze eigen Geert Wilders, als (!) hij ook in de categorie past van overgeassimileerdheid en persé zich als goed vaderlander willen bewijzen..
Geen idee, misschien. Ik heb geen verklaring voorhanden, ik verwonder me slechts.
@Boeroeng en Mas Rob, Het zou toch kunnen dat een onechte relatie van een bulik Belanda Totok met een Inlandse vrouw een blond kind geeft? Normaliter zal de katholieke missie zo’n kind willen opnemen in een weeshuis en de moeder overreden het kind een katholieke opvoeding te laten geven. In het geval van de fair-haired Eurasian heeft de moeder het kind zelf opgevoed, bij uitzondering.
Ook hier: zou kunnen. Ik waag me niet aan een verklaring.
Gewoon ippassen met wilde verhalen. Ik was ook dood verklaard, mijn moeder moest voor die boodschap zelfs betalen, zo waar was dat.
Sorry, oppassen.
Ja, inderdaad. Frederick noemt geen directe bron voor het geciteerde, maar noemt voor de gehele paragraaf een aantal bronnen, voornamelijk NEFIS/CMI rapporten.
In koloniale oorlogen/dekolonisatie processen heb je altijd mensen die “door omstandigheden” en bewuste keuze in verschillende kampen terechtkwamen.
Zie het verhaal van de Zuid Molukkers , de inzet van Javaanse/Sundanese KNIL-ers .
Ik weet nog de ontmoeting van een Indonesische “expat”/ “semiambtenaar” en zijn familie met zijn oude vriend met zijn familie in Amsterdam (45 jr geleden ?) die de zijde van Nederland had gekozen .
Ik dacht van de NICA of NEFIS, in ieder geval geen gewone KNIL , want hij was echt wanted .
Interessant om het boek The British Occupation of Java van Richard Mc Millan te lezen.
Hier een deel er van : blz 40 (internet uitgave)
The Battle of Surabaja.
http://books.google.nl/books?id=EGauHja3KBAC&pg=PA32&lpg=PA32&dq=british+occupation+of+java,+surabaya&source=bl&ots=_Cm5NaGt9R&sig=dvakEpXiMVc-mjqt11xuSX8uDvI&hl=nl&sa=X&ei=3_dwU8KvLcm7PcesgagK&ved=0CEEQ6AEwADgK#v=onepage&q=british%20occupation%20of%20java%2C%20surabaya&f=false
@Pak Surya, dank voor de link naar het boek van Richard Mc Millan.
Mas Rob schrijft “Ja, inderdaad. Frederick noemt geen directe bron voor het geciteerde, maar noemt voor de gehele paragraaf een aantal bronnen, voornamelijk NEFIS/CMI rapporten.” en dat brengt mij op een nieuw licht in de zaak want dat interpreteer ik als dat deze Nederlandse bronnen spreken wel degelijk over moorden door Nationalisten en anderen in de Bersiaptijd.
Wanneer ik DOORREDENEER (c.p.) betekent het dat de Nederlandse ook hoogste autoriteiten wel degelijk op de hoogte waren van deze moorden. Wat mij DAN verbaast dat dat voor hen blijkbaar geen thema was dat duizenden (tenminste 3.500) Nederlanders afgeslacht werden zonder dat de Nederlandse Staat protest aantekende. Heeft van Mook als Lt-GG ooit daarover gerept? E.e.a. komt wel in een vreemd daglicht staan. Is dit onze Indische doofpot, een Nasi Goreng die zwaar op de maag licht?. Iemand heeft gezegd oid dat door die chaotische tijd de waarheid of de geschiedenis niet aan het licht kan komen. Dus wij komen er nooit achter of is dit ook een soort doofpot. Wie dient duidelijkheid in de chaos te brengen, als je dan a priori er vanuit gaat dat dat niet mogelijk is , wie loopt er dan met vooroordelen?
Ik vind zelf dat wij verplicht zijn tegenover die doden dat de Geschiedenis tenminste beschreven wordt, anders krijgen we altijd van die vragen zoals of die moorden geregiseerd, georkestreerd of georganiseerd worden, de daarachterliggende vraag/antwoord is NATUURLIJK of de Republik Indonesia verantwoordelijk gesteld moet worden voor deze moorden (is al op een ander topic behandeld maar ook hier l’histoire se répète) wel interessant maar niet relevant voor de geschiedenis, we zijn hier niet bezig met moraalfilosofie.
Of laat ik hier een What-If op los dan komen we erachter wie en waar vermoord zijn en misschien zijn hun stoffelijke resten nog terug te vinden, die kunnen een laatste rustplaats vinden En tevens een verzoeningscommissie instellen om te vermijden dat er meer dan 65 jaar na dato naar schuldigen, zoals boven gezocht worden , in Zuid-Afrika heeft dat gefunctioneerd, waarom zal dat in Nederland niet functioneren, hoewel als er nog steeds over 17 Augustus 1945 wordt gezeurd . In Nederland is al zoveel niet verwerkt uit deze periode en niet begrepen, kijk maar naar die discussie in de Balie of Bali.
Misschien is er geen tijdlijn nodig maar een grote lijn of rode draad door de geschiedenis!!! Het gaat tenslotte om mensen dan louter en alleen om de continuiteit van jaartallen.
Peter van den Broek zegt:
13 mei 2014 om 8:10 am
Misschien is er geen tijdlijn nodig maar een grote lijn of rode draad door de geschiedenis!!! Het gaat tenslotte om mensen dan louter en alleen om de continuiteit van jaartallen.
—————————————————————
Tijdlijn heb je wel nodig , en zeker als veel Nederlanders diverse gebeurtenissen door elkaar halen( 2014 !!).
In diverse artikelen, boeken en verhalen van ooggetuigen/ervaringsdeskundigen staan duidelijk beschreven wanneer de vijandelijkheden gebeurden , dat in het begin minimaal 1 maand na 17-08-1945 het betrekkelijk rustig is.
En in vele artikelen mis ik de “rode draad” ook , te fragmentarisch .
De term rekonsiliasi kennen de Indonesiers ook , kwestie willen met elkaar praten , de gebeurtenissen reconstrueren en de bereidheid om verder te gaan.
Maar alsmen al begint met die beroemde vingers en verwijtingen , dan kan het moeilijk worden.
“dat in het begin minimaal 1 maand na 17-08-1945 het betrekkelijk rustig is.” Dat klopt, de Japanners deden in Soerabaja de hun opgedragen taken redelijk goed. In de buitenwijken traden enkele PETA-groepen redelijk gedisciplineerd op. Zelfs het vlagincident op 19 september was in een uur voorbij. Toen ik daar aankwam was zelfs de straat (Toendjoengan), schoon. Het tweede RAPWI-team kwam op 21 september aan, ook door de Japanners in het Oranjehotel gehuisvest. Geen problemen. De bersiap begon pas goed nadat een groot continent Japanners was vertrokken, met toestemming van Huyer: gezagsvacuüm dat niet werd opgevuld door de politie.
“dat in het begin minimaal 1 maand na 17-08-1945 het betrekkelijk rustig is.” Dat klopt, in Soerabaja voerden de Japanners de hun opgedragen taken redelijk goed uit. In de buitenwijken traden daar opererende PETA-groepen redelijk gedisciplineerd op. Ik kon mij op de fiets vrijelijk bewegen. Het vlagincident op 19 september 1945 was in een uur voorbij. Toen ik daar die dag later kwam was zelfs de straat, Toendjoengan, weer schoon. Terugdenkend zie ik dat incident als een begrensde gebeurtenis. De bersiap kwam pas goed tot ontwikkeling nadat met toestemming van Huyer een groot continent Japanners was vertrokken naar hun concentratiepunt in Poedjon. Er ontstond een gezagsvacuüm dat niet werd opgevuld door de politie. De laatste maanden van de bezetting, en na de capitulatie, slonk de werkgelegenheid enorm, je zag bij de Indonesische bevolking de armoede en honger toenemen. Een prima voedingsbodem voor propaganda en agitatie.
.Indisch4ever zegt:
12 mei 2014 om 8:45 pm
Ik denk dat er niet veel te beseffen was over die vlag. Die wapperde al een paar eeuwen op Java. Het is niet die vlag zelf. Het is de revolutionaire mood die groeiende was.
Die maakte die vlag tot symbool van terugkerende Nederlandse dictatuur en dat wilde men niet. Symboolpolitiek, is het moderne woord.
Het oploopje voor het hotel was niet spontaan van allemaal individuen die toevallig voorbij liepen. Groepen revolutionaire jongeren zijn bewust naar het hotel gegaan.
—————————————————————————————————————
Hotel Oranje/Yamato is CENTRAAL gelegen , in Tunjungan .
Hario Kecik sprak over “tukang Becak” en samen gekomen mensen( uit de omgeving ?).
Het is dezelfde effect als iemand een Duitse vlag bij de Hotel Krasnapolsky Amsterdam laat wapperen, binnen de korste keren komen passanten, wijkbewoners bij elkaar.
Toen er geruzied werd (Residen Soedirman vs Ploegman en zijn groep ?) met de daarop volgende schietpartij , zal het als lopend vuurtje door de “hele stad” verspreiden.
Ik denk aan de schietincident bij de Dam , in de nadagen van Nazi Duitsland.
De vergelijking met het schietincident op de Dam loopt stuk. Niet in de roos,
http://nl.wikipedia.org/wiki/Schietpartij_op_de_Dam_van_7_mei_1945
Ik schreef , het doet me denken aan …..
Omdat de Duitsers ( de bezetters) ging alsnog optreden tegen de Nederlanders .
Dat was ook min of meer “spontaan”gebeurd .
In Surabaya ging Rapwi mensen ( in dit geval Nederlanders ) de Nederlandse vlag hijsen .
En daar heeft Redsident Soedirman van de stadsbestuur bezwaar gemaakt, persoonlijk gekomen, en kreeg ruzie met Ploegman.Ploegman weigerde om het vlag te strijken.
Ploegman was van mening dat de geallieerden door de overwinning op Japan nu voor het zeggen hadden, uiteraard had Engeland/ Nederland (?) als geallieerde ook bepaalde rechten.
Dat was de VERSIE van de Resident , of hij staat te liegen dat hij barst dat kan men na bijna 70 jaren moeilijk zeggen.
Wel was er een gedode Indonesier( gevolg van de Resident) en dat daarna Ploegman werd aangevallen of gemollesteerd of gedood .
Wat wel waar is dat Soekarno had bevolen om overal Rood Wit vlag te hijsen, ook in Surabaya.
Het “verhaal ” van Dam incident hoorde ik van mijn schoonvader , weet niet of hij betrokken (actief) of toeschouwer was.
Voor zijn inzet ( welke ? weet ik niet meer) kreeg hij een verzetsherdenkingskruis .
Volgens de Nederlandse versie was het niet Ploegman die de vlag hees.
Volgens Eddy Samson ( leeft nog en geinterviewd door Adriaan van Dis) zag hij Ploegman op de binnenplaats van een gebouw schuin tegenover het oranjehotel.
Meelhujsen ( in zijn boek revolutie in soerabaya. pag 76 ) noemt de versie van Broeshart. kennelijk in die dagen genoteerd in een dagboek . Broeshart bevestigt dat Ploegman in het gebouw aan de overkant was.
Er zijn geen foto’s of film over de incident.
Tegenwoordig heb je HP/BB of Ipad etc, en binnen een paar minuten staat het op You Tube.
Wel zijn er ooggetuigen/ verslagen van betrokkenen uit die tijd .
Zie ook http://id.wikipedia.org/wiki/Insiden_Hotel_Yamato
Het is van WIKI, maar men kan het vertalen en als uitgangspunt gebruiken ( nachecken) .
Sekelompok orang Belanda di bawah pimpinan Mr. W.V.Ch Ploegman pada sore hari tanggal 19 September 1945, tepatnya pukul 21.00, mengibarkan bendera Belanda (Merah-Putih-Biru), tanpa persetujuan Pemerintah RI Daerah Surabaya, di tiang pada tingkat teratas Hotel Yamato etc
Een groep Nederlanders onder leiding(!) van Ploegman gingen op 19 sept 1945 , om 21.000 de 3 kleur hijsen.
Dat ging als lopende vuurtje , de Arek Suroboyo komen toestromen.
Sudirman kwam met Sidik en Harijono om Ploegman te bewegen de 3 kleur te strijken.
Die bevoegdheid had Sudirman als vertegenwoordiger van de Republik .
Na ruzie ging volgens verhaal Ploegman een pistool trekken ,
Zou het de reden zijn waarom HK over die domme Ploegman had ???
Kwam vechtpartij waar Ploegman door Sidik werd aangevallen en op zijn beurt werd Sidik doodgeschoten door Nederlandse soldaten (RAPWI mensen ?).
Sudirman en Harijanto ontsnapte .
19 sept 9 uur in de avond de vlag hijsen ?
Je bedoelt 18 sept?
In Nederlandse versies:
* heeft Ploegman niet die vlag gehesen
* Ploegman is niet aangesproken door Sudirman
* Ploegman heeft niet op hem geschoten
@Buitenzorg en Boeroeng, Mensen hebben niet de lering getrokken uit het vlagincident bij het Oranje c.q. Yamato Hotel. In elk geval de Molukkers niet, getuige drama’s bij het hijsen van de RMS-vlag.
@ Paul
Ik vraag me af waarom ze dat deden en zeker bij de HarGaNas XIV .
Zoiets zoals de Nationale Familie Dag ten overstaan van de President en Firstlady, burgemeesters en Bupati(regenten) van heel Indonesia .
Het was een blamage geweest voor de Zd Molukse autoriteit , niet alleen voor SBY, gasten etc .
De impact is zeer groot .
Weet men niet (??) dat het voeren van Cakalele dans en zwaaien met een verboden vlag bepaalde consequenties zal geven ?
Weet men in Nederland wel wat de betekenis/symbool van de Cakalele dans ?
Heb nooit de “zaak”gevolgd tot dat er aandacht werd gegeven in een Indische site .
Heb iets gevonden in het Indonesisch ( bron Antara) wat er toen in 2007 gebeurde.
Even laten vertalen:
http://www.antaranews.com/berita/68991/melacak-jejak-oknum-intelektual-rms-dalam-kekacuan-harganas-ambon.
Oknum intelectual: men vermoede dat er dalangs zijn .
@Pak Surya, dank voor de link naar antaranews.com m.b.t. Johan Teterisa en de cakalele-dans. Eigenlijk zou Pak Pierre betreffende link moeten aanklikken.
Het was 19 september hoor. Voor mij was dat vlagincident niet zo baanbrekend. Er gebeurde wat, er kwam een vechtpartij van, de Japanners grepen in, klaar. Alles bij elkaar ruim een uur. Daarna was het enige tijd weer rustig. De bersiap begon pas goed te rollen toen de Japanse troepen mochten vertrekken. Totaal los van het vlagincident.
Er zijn verschillende versies, 1 er van is van de Resident Sudirman, plus zijn 2 begeleiders.
Wanneer ze dat vertellen of op schrift zetten is niet bekend.
En hoe zit het met de betrouwbaarheid van Nederlandse bronnen.?
Wie heeft dat verteld, zijn ze zelf betrokken of aanwezig zijn (oog getuige van dichtbij ?).
Of via kabar angin gehoord.?
Het is ook bijna 70 jr geleden, ondanks er “kleine” verschillen zal men toch moeten erkennen dat in grote lijnen over bepaalde zaken werd verteld.
En vergeet niet de chaos zoals onze Pak Jan vertelde.
Ik heb het boek van Bussemaker en Meelhuijzen ( nog) niet gelezen , mss kan ik tijdens vrijmarkt op koningsdag op de kop tikken.
Bijna twee jaren geleden stond dit in een plaatselijke krant nadat een toko overvallen werd.
Kort na de overval werd een Burgernet-alert gestuurd: Breda/Oosterh.weg: pog. overval. Man, Sign: indo-uiterlijk, ong 25 jr, dof lichtgrijze broek, grijs jack met grijsgeruite capuchon.
Man, signalement: INDO-uiterlijk. Hoe ziet een Indo- uiterlijk eruit?
Wie wil hierop reageren? De dader zelf of zijn aanverwanten?
Stichting Herdenking 15 Augustus 1945
Op 15 augustus herdenkt Nederland de capitulatie van Japan, waarmee in 1945 de Tweede Wereldoorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden definitief ten einde kwam. Bij de plechtigheid worden alle slachtoffers herdacht van de Japanse onderdrukking in Zuid Oost Azië gedurende de Tweede Wereldoorlog.
Programma Herdenking 15 augustus 2014
Ochtendprogramma in het World Forum (tegen betaling)
10.30 – 11.30 uur
Opening door de heer J.G.C. Wiebenga, voorzitter van de Stichting Herdenking 15 Augustus 1945
Voordracht door de heer Reggie Baay – schrijver en onderzoeker. Thema: “Het besef uit Indië te komen”.
Vanaf 11.30 uur: Vervoer per pendelbussen of te voet naar het Indisch Monument
Herdenkingsplechtigheid bij het Indisch Monument
Vanaf 12.30 uur
Voordracht door mevrouw Gerdi Verbeet
Toespraak door Arnout Jan de Beaufort, leerling van het Vrijzinnig Christelijk Lyceum te Den Haag, adoptieschool van het Indisch Monument.
De muzikale omlijsting in 2014 wordt verzorgd door de Residentie Bach Ensembles en de Koninklijke Militaire Kapel ‘Johan Willem Friso’, o.l.v. majoor Tijmen Botma.
Kransleggingen
De ceremonie wordt afgesloten met een defilé langs het Indisch Monument.
Bedoel je de Herdenking in Den Haag?
Maar in veel plaatsen in Nederland wordt 15 Augustus herdacht, Je hoeft niet speciaal naar Den Haag te gaan.
Ik woon in Eindhoven en ga al vele jaren naar het nabij gelegen Geldrop waar het Gemeentebestuur van Geldrop-Mierlo de gevallenen in het voormalig Nederlands Indië op 15 augustus herdenkt en waar je in de gelegenheid wordt gesteld een bloemetje te leggen.
Er is altijd veel belangstelling voor deze plechtige herdenking.
In Den Haag, bij het Indisch Monument, is het de Nationale Herdenking met een goede TV/reportage. Maar denk er wel om, uit de website van de organisatie: “Bij de plechtigheid worden alle slachtoffers herdacht van de Japanse onderdrukking in Zuid Oost Azië gedurende de Tweede Wereldoorlog.” Dat houdt dus op 15 augustus 1945 op, toen was het vrede. Al die anderen zijn van na 15 augustus, die hebben gewoon pech gehad. Dat geldt niet alleen voor de bersiapslachtoffers. In de kampen bleven ze na 15 augustus ook gewoon dood gaan! Doen dus ook niet meer mee. Maar je kunt op eigen initiatief natuurlijk een beetje langer stil zijn. En luisteren naar de stemmen in de wind. Ik kom daar al een paar jaar niet meer op 15 augustus. Een paar dagen later is ook goed. Dan weet je waaraan je moet denken.
Herdenking 15 augustus Gemeente Geldrop-Mierlo.
Herdenking gevallenen in voormalig Nederlands-Indië in de periode 1941-1949.
Tav de heer ANTHONIJSZ:
Op vrijdag 15 augustus 2014 is de jaarlijkse herdenking van de gevallenen in voormalig Nederlands-Indië. Bij het gedenkteken, bij de ingang van de algemene begraafplaats ’t Zand, worden burgers en militairen herdacht die gevallen zijn in de periode 1941-1949. De plechtigheid begint om 18.30 uur en duurt tot ongeveer 19.30 uur.
Programma:
• Openingswoord door loco-burgemeester M. Jeucken
• Muzikaal optreden door Muziekkorps Euphonia
• Gedicht door de heer P. Brouwers
• Muzikaal optreden door Muziekkorps Euphonia
• Toespraak door pastoor Van der Maazen
• Muzikaal optreden door Muziekkorps Euphonia
• Toespraak door mevrouw T. van der Woude
• Kranslegging door de loco-burgemeester en overige aanwezigen
• Last Post door M. Snijkers, trompettist Muziekkorps Euphonia
• Verzoek om 2 minuten stilte – Loh, twee minuten?!
• Wilhelmus
• Woord van dank door de loco-burgemeester, gevolgd door een slotdefilé
Na afloop van het officiële gedeelte is er een informele bijeenkomst in gemeenschapshuis Zesgehuchten aan de Papenvoort in Geldrop. Met een drankje kan er over de herdenking worden nagepraat over de herdenking. Bovendien kunt u hier, op eigen kosten, een Indische maaltijd (Rijsttafel?) krijgen.
De herdenking in Geldrop op 15 augustus.
Georganiseerd door het gemeentebestuur van de gemeente Geldrop-Mierlo.
“Herdenking gevallenen in voormalig Nederlands-Indië in de periode:1941-1949”
Dus niet alleen degenen die tijdens de Japanse bezetting zijn heengegaan maar ook zij die het leven lieten tijdens de bersiap en de politionele acties.
Het gedenksteen is onthuld in mei 1999, In augustus van datzelfde jaar is de eerste herdenking geweest. Het gedenksteen is er gekomen op initiatief van drie Geldropse oud-militairen. Zij wilden in eerste instantie een herdenkingspunt voor drie gesneuvelde soldaten die op de begraafplaats liggen. Nadat de familie van de gevallenen accoord waren is de steen gemaakt. Er is direct gekozen voor een herdenkingsbijeenkomst voor de regio. Het is dit jaar dus voor de 16e keer dat dat er een herdenking wordt gehouden.
De Indische gemeenschap is er sterk vertegenwoordigd.
Zonet op TV gekeken. Ik kan niet meer live er naar toe, duurt te lang. Volgende week, als het heel goed weer is, ga ik er even heen. Voor de onbekende slachtoffers, die krijgen nooit bezoek.
… voor de meest verlaten zieltjes en de zieltjes die op het punt staan de hemel in te gaan…
Ik probeer serieus te herdenken. Heb teveel slachtoffers in de familie. Waaronder familieleden die nooit zijn gevonden. Weet u waar mijn Oma ligt? En er is nog een neef zoek en nog een oude tante.
O, dank U wel, heer ANTHONIJSZ.
Mijn zusje dat nu dit jaar eerst belangstelling toont, zou er heen willen gaan met een nicht die elk jaar een uitnodiging ontvangt omdat ze bij Buza werkt, maar ik weet niet echt specifiek waarom. De enige keer dat ik zo’n officiële herdenking heb bijgewoond was vorig jaar in Bronbeek op uitnodiging van de kinderen van een hoogbejaarde veteraan. Dan is er nog een herdenking in een bejaardenhuis voor Indo’s, Molukkers, Surinamers en Antillianen in Breda waar nu familie woont, waar ik ooit ben geweest, toen er een monument in de tuin, werd geplaatst. Verder weet ik ’t niet, omdat onze ouders nooit naar een herdenking gingen, want het zou teveel herinneringen bovenhalen. Té pijnlijke herinneringen die ze voor ons altijd hadden verborgen gehouden.
Via de Javapost ben ik inmiddels wijzer geworden en Bert Immerzeel erkentelijk, evenals alle lezers en schrijvers die hun steentje hebben bijgedragen. Terima kasih banyak.
http://www.npo.nl/2doc-buitenkampers/12-08-2014/VPWON_1221667
De film Buitenkampers werd vanavond op Nederland2 uitgezonden.
Misschien interessant voor degenen die beter BI verstaan dan ik is dit een amper 10 minuten durende video Merdeka ataoe (atau) mati 2.
Waar is deel 1?
Vooraf reclame van Kikkoman, Japanse ketjap. De slogan/slagzin is ‘seasoning your life’ net als het Nederlandse “met melk meer mans”.
https://www.msn.com/id-id/berita/pemilu/spesial-hari-pahlawan-merdeka-ataoe-mati-2/vp-BBPyAtx
Timothy Marbun is uw gastheer