Onder aansprekende titels als ´Een droom achterna´ of ´Overleden echtgenoot gezocht´ bracht de internationale pers in 1939 het bericht van de 63-jarige Britse mevrouw Olive Bransen die – daartoe aangespoord door haar dromen – op het punt stond in te schepen voor een reis richting Nederlands-Indië om haar reeds lang doodgewaande echtgenoot te kunnen ontmoeten.

Banda Eilanden

Tien jaar eerder was haar echtgenoot, de insectenkundige John Bransen, naar Nederlands-Indië gereisd om daar de vlinders te bestuderen. Naar het schijnt zou hij eerst enige tijd hebben rondgezworven op Nieuw-Guinea, om daarna verder te reizen naar de Banda Eilanden. Onderweg – zo luidde het verhaal van de inlanders die hem vergezelden – werd hij overvallen door een hevige storm. Een sterke draaikolk trok de boot waarin hij voer naar beneden. Uren lang zocht men hem, maar van Bransen geen spoor. Nadat de tijding van het ongeval – pas veel later – het thuisfront had bereikt, moest mevrouw Bransen accepteren dat haar man was verdronken.  

Een geheimzinnige blanke

Hiermee zou het verhaal zijn beëindigd, ware het niet dat de weduwe Bransen vreemde dromen kreeg. Ze zag haar echtgenoot levend op een vulkanisch eiland. Ze droomde, dat hij door inlanders uit het water was gehaald en naar een dorp was gebracht waar men hem had verzorgd.

Goenoeng Api, Banda

Mevrouw Bransen kreeg brieven van vrienden uit Australië waarin werd verteld dat handelaars, die door het gebied van de Banda-eilanden reisden, geruchten hadden  gehoord over een geheimzinnige blanke man die nu onder de inlanders leefde en kennis had van ziekten waaraan vooral veel bewoners de Soenda-eilanden lijden. In deze beschrijving meende Oliver Bransen haar man te herkennen. Ze wist, dat hij een gedegen medische kennis had. Het zou dus heel goed mogelijk zijn, dat John Bransen op één van de Banda-eilanden leefde, zich daar aan de verpleging van de inlanders wijdde en zo de weg naar de bewoonde wereld niet meer terug kon vinden. Ook over dat laatste had mevrouw Bransen een logische verklaring: haar man had door het gebeuren zijn geheugen verloren en wist dus niets meer van zijn vorige leven. Haar dromen waren zó scherp en eenduidig, dat ze besloot naar hem op zoek te gaan. Begin 1939 zou ze inschepen voor een reis naar Port Darwin, Australië, waar ze een schip hoopte te charteren om verder te kunnen reizen.

Enige waarheid

Artikel Cairns Post

Volgens de Indische Courant zou in het verhaal van mevrouw Bransen enige waarheid kunnen schuilen. Een zekere mevrouw Pietersz, echtgenote van de directeur van de gemeentewerken in Ambon, zou in 1933 door godsdienstleraar Titalepta zijn verteld, dat deze laatste op één van zijn tochten op een klein eiland tussen Banda en Dobo, ´per prauw één dag van de laatste plaats verwijderd´ een zonderlinge verschijning had opgemerkt met een lange baard, die op een lendendoek na geheel naakt rondliep en in gezelschap was van een oude inlandse vrouw. Titalepta merkte onmiddellijk dat hij met een blanke te doen had. Een dorpshoofd vertelde hem dat de man, die toen een paar jaar geleden aan wal was gespoeld, onder de inlanders leefde en verzorgd werd door die oude vrouw. Titalepta had de man daarna niet meer gezien.

Dromen van Indië

Is mevrouw Bransen ook werkelijk afgereisd naar Australië? Heeft zij van daaruit verder gezocht en haar man misschien gevonden? Het valt te betwijfelen. Niet alleen besteedden dezelfde kranten later nooit meer enige aandacht aan het voorval, we weten inmiddels ook dat het moment slecht gekozen was. Door de Duitse inval in Polen werden de Britse havens een half jaar later gesloten voor de burgervaart. Hoe zou mevrouw Bransen naar Australië zijn gereisd? Toch per schip? Of per vliegtuig? Misschien via de Verenigde Staten?
En áls ze al in Australië was aangekomen, wáár had ze verder moeten zoeken? De kranten noemden alle verschillende locaties: ´Banda´, ´een dag varen van Dobo´, en zélfs (de Australische pers) de eilanden voor de kust van Maleisië. Nee, helaas, Robinson Crusoë is niet gevonden, en dus is het bij dromen gebleven.
Maar ach, denk ik dan zo kort voor de volgende Pasar Malam: dromen van Indië, wie doet dat níet?

x