De bloedige strijd in Indonesië in de jaren 1945-’49 beneemt Nederland het zicht op de politieke strijd voor onafhankelijkheid die al decennia eerder begon. De leiders van die strijd verdienen eindelijk erkenning, schrijft Anne-Lot Hoek.
Illustratie NRC/Michiel Wijdeveld
Door Anne-Lot Hoek
Amsterdam heeft besloten op IJburg 27 straten te vernoemen naar antikoloniale verzetsmensen in Indonesië, op de voormalige Nederlandse Antillen en in Suriname. Dat is een belangrijke stap om meer diversiteit te creëren in de publieke ruimte. De discussie over de ‘dekolonisatie’ van die ruimte ging tot nu toe vooral over het wel of niet weghalen van standbeelden en straatnaamborden van gevallen koloniale helden, zoals Jan Pieterszoon Coen (1587-1629). Een belangrijk debat, maar met de vernoeming naar deze verzetsstrijders komt er juist meer aandacht voor de hier vrij onbekende Indonesische, Surinaamse en Antilliaanse geschiedenis.
Twee vrouwelijke Indonesische politici krijgen een straatnaam, waaronder journaliste Soerastri Trimoerti die in 1947 minister van werkgelegenheid werd. Ook de politici Roestam Effendi, Tan Malaka, en Nico Palar krijgen een straat. Maar opvallend genoeg ontbreken de namen van de drie grondleggers van de Republiek Indonesië: Soetan Sjahrir, Mohammed Hatta en Soekarno, respectievelijk premier, vicepremier en eerste president van Indonesië. De gemeente lijkt de intensieve politieke en diplomatieke strijd in Indonesië verder uit de weg te gaan met de nieuwe Merdekagracht (‘Onafhankelijkheidsgracht’).
Het is geen incident dat deze drie politieke denkers en aartsvaders van een vrij Indonesië onbenoemd blijven. Het is symptomatisch voor het pijnlijke onbegrip dat in Nederland nog steeds geldt voor de betekenis in Indonesië van de onafhankelijkheid, die na een langdurige strijd op 17 augustus 1945 door Soekarno en Hatta werd uitgeroepen.
Nederland erkende die onafhankelijkheid niet en gaf zijn claim op het land pas op na een bijna vijf jaar durend bloedig conflict: op 27 december 1949, dit jaar zeventig jaar geleden. Dat is de datum van de soevereiniteitsoverdracht, die in Nederland nog steeds geldt als het officiële begin van een onafhankelijk Indonesië. Maar in Indonesië zelf zegt die datum zo goed als niets.
‘17 augustus 1945’ is in het Nederlandse debat blijven staan in het teken van de oorlog die erop volgde, de zogenoemde ‘politionele acties’. Er kwam geen erkenning voor de langdurige politieke strijd door Indonesiërs, hun voorvechters en hun vrijheidsideeën, die al begon in het begin van de eeuw. Maar de erkenning ervan is nodig om tot een werkelijke postkoloniale relatie met Indonesië te komen.
Geen tijd voor pijnlijke vragen
Dat er lang voor de gewelddadige Indonesische onafhankelijkheidsstrijd van 1945-1949 al een intensieve politieke strijd om de vrijheid van Indonesië is gevoerd – zoals tegelijkertijd ook in andere Westerse koloniën zoals India – kreeg in Nederland nooit veel aandacht. Na de Tweede Wereldoorlog ging het over de economische opbouw en de gedachte dat de liberale democratie na 1945 definitief had overwonnen in een Europa dat aan eenwording werkte: voor pijnlijke vragen over ‘wie wij zijn’ was geen ruimte.
Ook was Nederland er lang van overtuigd dat ze vooral een ‘ethische’ rol in haar koloniën had gespeeld, en dat er vrijwel geen vrijheidsdrang van Indonesiërs was geweest. Er gaan zelfs weer stemmen op voor een herwaardering van de koloniale tijd. Zo verheerlijkt Thierry Baudet de koloniale rol van Nederland. In haar recente boek Insurgent Empire: Anticolonial Resistance and British Dissent betoogt de Britse wetenschapper Priyamvada Gopal dat het benadrukken van de goede aspecten van kolonialisme door internationale wetenschappers en politici voortkomt uit de „vergetelheid” en „mythevorming” waarin niet alleen de gewelddadigheid van de koloniale staat, maar óók het verzet binnen en buiten de koloniën is geraakt.
Die antikoloniale Indonesische strijd werd voor de Tweede Wereldoorlog gevoerd in Indonesië zelf, maar ook in Nederland door Indonesische studenten van de nationalistische vereniging Perhimpoenan Indonesia. De nationalisten Mohammed Hatta en Soetan Sjahrir, die respectievelijk in Rotterdam en Amsterdam studeerden, maakten er deel van uit.
Illustratie NRC/Michiel Wijdeveld
In 1933 kwam Hitler aan de macht en begon – ook tot onze ontzetting – politieke tegenstanders op te sluiten. Maar weinigen weten dat Nederland dat toen óók deed. In hetzelfde jaar stond de nationalist Soekarno (1901-1970) voor de Landraad in Bandoeng omdat hij het boekje Mentjapai Indonesia Merdeka (‘het bereiken van Indonesische vrijheid’) had geschreven. Soekarno verdedigde zijn doel: een onafhankelijk Indonesië, via een wettig gerechtvaardigde strijd, „gelijkend op de arbeidersstrijd in Europa”. Volgens de raad kwam het echter neer op de streken van een kind dat vrij wilde zijn van „het ouderlijk gezag”, een uiting „van haat tegen de betrokken ouders.”
Soekarno merkte nuchter op dat Indonesiërs niet uit de regering waren geboren, waarmee hij de essentie van de Nederlandse bevoogding te pakken had. Soekarno werd verbannen naar het eiland Flores.
Ondraaglijk heet en geestdodend
Een jaar later, in 1934 werden ook Sjahrir en Hatta gearresteerd en verbannen naar het concentratiekamp Boven-Digoel in Nieuw-Guinea, een ondraaglijk heet en geestdodend oord waar veel malaria heerste. Sjahrir (1909-1966) heeft de uitingen van het Nederlandse kolonialisme, zoals het negeren van de rechtspositie van miljoenen Indonesiërs, vanuit zijn ballingschap treffend beschreven in zijn brieven die in 1945 werden uitgegeven als Indonesische Overpeinzingen.
Het Indonesische vrijheidsstreven werd in Nederlands-Indië monddood gemaakt, maar dat voorkwam niet dat de politieke ideeën zich verspreidden en aan populariteit wonnen. Soekarno was in 1930 ook al gevangengezet, nadat hij de Partai Nasional Indonesia (PNI) had opgericht, een anti-imperialistische, antikapitalistische onafhankelijkheidspartij. Tijdens zijn proces bij de Landraad in Bandung las hij zijn bevlogen speech Indonesië klaagt aan voor.
Hatta (1902-1980) was als student in Nederland betrokken geraakt bij een internationaal comité tegen imperialisme en ging samenwerken met Jawaharlal Nehru, de leider van de nationalistische beweging in India. Hij werd in 1928 gevangengezet wegens opruiing, maar de brochure Indonesia Merdeka, die hij in de cel schreef, bereikte een groot publiek in Indonesië en daarbuiten.
Maar die vrijheidsideeën bereikten in Nederland dus geen groot publiek. Onbekendheid met de langdurige politieke strijd van Indonesische nationalisten voorafgaand aan 1945 zorgden voor blijvend onbegrip in Nederland. Een Nederlandse militaire arts op Java schreef dat het geringe politieke besef bij de Nederlandse militairen een oorzaak van de wreedheden tegen Indonesiërs was. Over Soekarno – in 1945 door Den Haag uitgesloten als onderhandelingspartner, omdat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog met de Japanners had samengewerkt – zeiden de militairen dat „hij een collaborateur als Mussert” was; „derhalve: weg ermee!” aldus de arts in een brief aan het zendingsconsulaat in Jakarta.
Toen de arts probeerde uit te leggen dat Soekarno en Sjahrir al eerder opgesloten waren geweest weigerden zijn landgenoten hem te geloven.
Staatsvijand Soekarno
Soekarno bleef ook later staatsvijand. In 1950 maakte hij een einde aan de Verenigde Staten van Indonesië, de rechtsgeldige opvolger van Nederlands-Indië en eiste ook Nieuw-Guinea op als onderdeel van de eenheidsstaat Republiek Indonesië. In 1956 interviewde de journalist Willem Oltmans Soekarno als eerste Nederlander, waarna de Nederlandse overheid Oltmans langdurig tegenwerkte.
Indische veteranen die ik voor mijn promotieonderzoek sprak ontstaken bijna zeventig jaar later nog steeds in woede bij het horen van de naam ‘Soekarno’. Zij rekenen hem vooral aan dat hij de Bersiap niet in de hand had, de wrede moorden op duizenden (Indische) Nederlanders en aan Nederland loyale Indonesiërs en Chinezen door jonge Indonesiërs na het uitroepen van de onafhankelijkheid. Op Bali, waar ik voor mijn onderzoek zo’n honderd veteranen, nabestaanden en andere betrokkenen sprak, komt Soekarno juist naar voren als dé grote inspirator van de antikoloniale strijd. „Soekarno enthousiasmeerde me om in verzet te gaan”, zei een hoogbejaarde man. Men hoorde over hem via familieleden, vrienden, de radio. Voor de Balinees betekende vrijheid een eigen land besturen, „welvaart, gelijkheid, dezelfde rechten.”
Voor nieuwe generaties in Nederland is de historische strijd van Soekarno, Hatta, Sjahrir en vele anderen zo goed als onbekend gebleven. Vrijwel het enige wat in Nederland nog aan de eerste president van Indonesië herinnert is het witte ‘Soekarno-pak’ met zwarte topi dat de Indonesische gepensioneerde cementarbeider en activist Jeffry Pondaag regelmatig bij debatten draagt: naar eigen zeggen een politiek statement tegen de verguizing van Soekarno. Soekarno was geen oncontroversiële held en de Indonesische revolutie geen eenheid; het opsluiten van Sjahrir door Soekarno in 1962 is daar een tragisch voorbeeld van. Maar Soekarno hoort wel bij het Nederlandse debat.
Verbindende humanist
Dat zelfs Soetan Sjahrir is ‘vergeten’ in Nederland is misschien nog opmerkelijker: hij was de man die juist de verbinding met Nederland zocht, een humanist die samen met oud-premier Schermerhorn in 1946 het beroemde Akkoord van Linggadjati sloot, waarin Nederland het gezag van de Indonesische Republiek over Java, Madoera en Sumatra de facto erkende. Zijn dochter, Siti Rabyah Parvati, riep hem in 2009 voor de Indonesische ambassade in Den Haag in herinnering. „Het is mijn hoop dat de gedachten, waarden, moraliteit en levenswijze, als ook de strijd van Soetan Sjahrir een inspiratie zal zijn voor de jeugd en wereldleiders van vandaag, een licht dat schijnt op de zielen van onze mensen.”
Indonesische politieke leiders en hun strijd zijn onderdeel van de Indonesische geschiedenis, maar hun verhaal hoort ook onherroepelijk bij een meerstemmige blik op ons koloniale verleden. Volgend jaar is het 75 jaar geleden dat Soekarno en Hatta de onafhankelijkheid uitriepen. Het zou Nederland sieren als koning Willem Alexander en koningin Máxima dan met een ruimhartige erkenning van 17 augustus 1945 de Indonesische vrijheidsstrijd recht doen. Daarmee zouden ze bovendien de weg helpen vrij te maken voor een inclusievere geschiedenis.
x
Dit artikel verscheen eerder in het NRC, 16 augustus 2019
Java Post 
Ja, probeer nu maar Amerika na te volgen van dit mag niet en dat moet weg,, misschien komt bij jullie nog een Donald Trump Plein
“Dit mag niet en dat moet weg”
Heer Fermin, kunt u ons zeggen wat volgens de Amerikaanse wetten niet mag en weg moet.
Het idee om straten, pleinen, parken en andere publieke gelegenheden een naam te geven die bepaalde politieke figuren herdenken, is niet nieuw. Een standbeeld tracht hetzelfde te bereiken, maar met welk doel? Is het alleen maar omdat wij schuld gevoelens kwijt willen raken? Of proberen wij nog te doen alsof Indonesië nog steeds, in zekere zin, een deel uitmaakt van het Nederlandse culturele wereld? Dat zijn , zoverre als ik kan nagaan niet figuren van belang voor het huidige Indonesië nog voor het huidige Nederland.
De Nederlandse koloniale geschiedenis is ook nauw betrokken, dank zij de VOC met Zuid Afrika, vooral de Kaap. Dankzij de politiek van het Vereenigde Koninkrijk (V.K.) verloor Nederland zeggenschap over de Kaap, en dankzij de V.K. behield het de zeggenschap over Indië. Het einde van het Nederlandse gezag over Indië was te danken aan de houding van Amerika. De band tussen Indië en Nederland was dus heel merkwaardig, eigenlijk niet veel meer dan een kwestie van avonturiers, zaken en bedrijf.
Dankzij de uitlatingen na mei 1945 van het cabinet te Londen van H.M. Koninging Wilhelmina, vertrokken een onbekende, vergeten, naamloze hoeveelheid mannen en vrouwen uit Zuid Afrika naar Engeland en Nederlands Indië om het Vaderland (Moederland?) te verdedigen. Wat hebben die mensen, zo idiootweg overrompeld door een vaderlandse mythe, een spijt gehad! Wat betreft Nederland -vergeten geschiedenis, geen behoefte aan schuld gevoel, en geen drang naar het vereeuwigen met straat namen
Al dat gedoe over het koloniale verleden, dat er iets moois werd verricht, dat de bersiap een schande was, is eigenlijk poppenkasterij. Het benamen van straten na vreemden die in Nederland voor het merendeel geheel onbekend zijn , draagt hier aan bij.
Het Wereldmuseum in Rotterdam was tot 2005 in bezit van een collectie wajangpoppen.
Op 23 april 2005 heeft het museum dit schimmenspel uit 1958 bestaand uit meer dan 150 poppen symbolisch overhandigd aan het Wayang museum in Jakarta, de officiële overdracht heeft plaatsgevonden op 16 augustus 2005 in Jakarta. Het wereldmuseum wou hiermee het gemeenschappelijk verleden tussen de zustersteden Rotterdam en Jakarta zichtbaar maken en vergroten.
Gemeenschappelijk verleden zichtbaar maken en vergroten?
Ik zie hier het verband niet. U wel?
Waarom Werden ook de wajangpoppen van ‘onze Nederlands-Indische personages’ zoals die van Spoor weggegeven? Om ze belachelijk te maken?
Wayang Revolutie!
Soekarno en Hatta’s wayang poppen zijn okay geweest, maar die van Willem van Oranje? En Spoor?
In de strijd om de onafhankelijkheid van Nederland werden wajangverhalen zelfs ingezet om de bevolking van de ‘noodzaak’ hiervan te overtuigen. Deze vorm van wajang staat bekend als wajang revolusi. Hoofdrolspelers zijn Nederlandse en Indonesische politici en militairen, waaronder steevast generaal Spoor en de latere president Soekarno. Als gevolg van het vroegere koloniale bestuur zijn overigens veel Nederlanders bekend met wajang; geregeld worden er voorstellingen in ons land gegeven. Met de migratie van Javaanse contractarbeiders naar Suriname is ook het schimmenspel naar Suriname meegereisd.
https://designblog.rietveldacademie.nl/?p=19521
Met de hartelijke groeten!
Op de recente foto in The Guardian lijkt Trump met opgeheven handjes op een wajangpop in the Oval Office op 20 augustus, anders dan de P.J.Coen-wajangpop, de godfather van Nederlands-Indie, op blz. 39 in de Moesson van.oktober 2016; een reclamestunt uiteraard voor het boek van Jur van Goor door Geert Onno Prins, uitgever.
https://www.theguardian.com/us-news/live/2019/aug/20/trump-news-live-today-isis-greenland-biden-2020-democrats-latest-updates#img-1
Trouwens een slechte out of focus foto ook.
Ik tjekte net en tot mijn afschuw was de foto niet dezelfde als die van gisteren. Sorry voor de wissel. ‘Big brpther is watching me’. George Orwell, bedankt.
Ik weet dat Groot Brittannië heel dik bevriend is met Amerika en dat er een wijsneus (met een dikke neus) was die de boel in de gaten hield en van mijn bericht op de hoogte was. Zo gaat dat! De foto was toen snel verwisseld!
De eerder geplaatste foto was er echt één waar de handjes van Donald klaar stonden te wapperen om met het poppenspel te beginnen. Geloof me maar.
MATA LIMA = FIVE EYES = FVEY
Volgens het ministerie hebben slechts weinig landen zo’n veelomvattende deal met de VS. Denk aan Groot-Brittannië, Australië en Canada. Maar die landen hebben een ‘nóg nauwere’ samenwerking met de Amerikanen.
De drie, plus Nieuw-Zeeland, vormen met de VS de zogeheten Five Eyes.
Hun inlichtingen- en veiligheidsdiensten onderhouden intensieve contacten, die al dateren van de Koude Oorlog.
Bron: De Volkskrant, Theo Koelé, 3 juli 2018.
https://www.cloudwards.net/five-eyes/#What-Is-Five-Eyes?
Het pleidooi van Anne-Lot Hoek voor erkenning van Soekarno miskent zijn actieve steun aan Japan tijdens de oorlog. Volksleider Soekarno riep bijvoorbeeld zijn eigen landgenoten op om als ‘romusha’ te gaan werken voor de Japanse oorlogseconomie. Dat deed hij met veel bravoure – Soekarno eigen – zoals ook is te zien op het in opdracht van Japan gemaakte promotiefilmpje (nu nog te zien op een door het NIOD uitgegeven DVD). Veel van deze ‘romusha’s’ (naar voorzichtige schatting 200.000, mogelijk veel meer) stierven vervolgens onder erbarmelijke omstandigheden tijdens de dwangarbeid. De Indonesische regering heeft overigens bij haar onderhandelingen met Japan over herstelbetalingen een aantal van vier miljoen romusha’s opgevoerd – kennelijk liep deze vorm van Japanse ‘Arbeidseinsatz’ als een trein, mede dankzij Soekarno.
Soekarno, die graag stoer sprak over ‘Leven of sterven voor Dai Nippon’ (zie de biografie van Lambert Giebels) en het Javaanse volk opriep tot het ‘vergruizen’ van de VS en Groot-Brittannië, kreeg in Tokio een hoge onderscheiding voor zijn actieve steun aan Japan. Soekarno stond – kort gezegd – aan de verkeerde kant in de oorlog, en niet zo’n beetje ook. Dat verklaart waarom men in IJburg geen straat wil vernoemen naar deze man, zo vermoed ik.
Overigens stond een dag ervoor (15.08.19) een opinie in de Volkskrant van de in het artikel genoemde Jeffrey Pondaag, die evenzeer pleitte voor erkenning van Soekarno: hij vond dat de Nederlandse koning bij zijn komend bezoek aan Indonesie ‘eer’ zou moeten bewijzen aan deze eerste president van het land. Zou ook Pondaag niet weten van Soekarno’s oorlogsverleden?
En vanwege het bij het uitroepen van de onafhankelijke staat vergeten dat daar het uitoefenen van gezag bij hoort, zoals het tegengaan van het uitmoorden van honderden Nederlanders, Chinezen en Indonesiërs. Hij reed wel rond in een vrijheidstrein, om zich te laten toejuichen. Een Jl. Sukarno in Indonesië zou ik daarom ook niet zo fraai vinden, laat staan in Nederland.
@JASomers; ‘gezag bij hoort etc.’- Inderdaad het opgestane Repibliek met gezag als voornaamste doel; de gehate belanda’s voor eens en altijd uit het land jagen. Daar zij met grote militaire middelen in het kielzog vande Britten binnen druppelden. Om wederom naar de macht te grijpen voor her/bezetting! De Inlandse jeugd, vol zelf bewust door Azië voor de Aziaten, gegriefd door Nederlandse uitlatingen als Soekarno, de collabrateur die voor een Nederlandse tribunaal berecht moet worden etc.ontstak in een ‘bersiaaaap woede’ en richtte zich op alles wat de belanda te maken. Moord en doodslag volgde. De Republiekeinse leiding, wetende dat dit niet ten goede kwam aan hun zaak, greep in. En richtte Republikeinse bescherm kampen in.(zie MvDelden; Beschermkampen) Die meteen als ‘gijzelingskampen’ door Nederland werd betiteld. Mijn familie kwam in Djokja in zo’n kamp terecht en werd in 1948 met anderen in Soerbaja veilig afgeleverd! Over gezag gesproken; en wat deed het Nederlands gezag in die periode voor hen, die buiten de kawat/ kampen zaten?
Note; U herhaalt steeds de Nederlandse propaganda/voorlichting, die uiteindelijk toch door de het wereldforum/VN werd doorzien! En het Indië verhaal uiteindelijk, zoals toen al vaststond; in een debacle eindigde!
“de gehate belanda’s voor eens en altijd uit het land jagen.” Dat is geen gezag, maar een oorlogsverklaring. Nederland had toen geen gezag over Indië, sinds de conferentie van Potsdam lag dat bij SEAC. In afwachting lag het militair gezag bij de Japanse legerleiding. De eerste Britse troepen kwamen op 29 september in Batavia aan, In Soerabaja was dat 25 oktober. De uitgeroepen republiek stoorde zich niet aan de Japanners en aan SEAC. Zij vonden zichzelf een onafhankelijk staat, maar daar hoort gezag, rust en orde bij. Net de tijd van de bersiap waar de Republiek niet tegen optrad. Hario Kecik: ‘Die becakrijders grepen de sabels van de politie die stond toe te kijken en daarmee hebben zij ze afgeslacht. Allemaal.’.Gezag, rust en orde? Het waren de Britten die een eind maakten aan de bersiap. Bij de landing van de eerste Nederlandse troepen was alles al rustig. Ik heb het niet over Nederlandse propaganda/voorlichting, die ken ik niet eens. Het zijn mijn eigen ervaringen. Met een mobiele polikliniek voorbij de demarcatielijn, ‘vijandelijk’ gebied! Zie Javapost Onder de vlag van het Rode Kruis, Geplaatst op 2 mei 2012 door buitenzorg. Over gezag gesproken; en wat deed het Nederlands gezag in die periode voor hen, die buiten de kawat/ kampen zaten? Die waren begonnen met de wederopbouw van de gebieden die al onder Nederlands gezag stonden. Waar de gevluchte bevolking al snel weer terugkeerde en aan het werk ging.
@JASomers; ‘Nederland had toen geen gezag etc.’- Klopt. Hun gezag was te voorkomen, dat het Nederlands gezag in ere werd hersteld! Wat na/tijdens onze provocaties; niet praten met Soekarno etc. gebeurde is op conto van Nederlands beleid! Al op 9 okt.1945 berichtte Soekarno de Britse bevelhebber Christison, dat Europese- en Indo Europese burgers aan alle kanten omringd waren door woedende Indonesiërs. Hij vroeg zich af wie hun veiligheid kon garanderen wanneer massa hysterie ontstaat.
En wees er op dat geen enkele macht, ook hij niet, in staat zou zijn die fanatieke massa’s, die aanstuurden op rassenoorlog tegen Hollanders tegen te houden. Maar Nederlandse provocaties; niet praten met de Republiek, een Japans maaksel etc. bleef aanhouden! En het gebeurde; het noodlot sloeg toe. Ten koste van hen (Indo families), die onbeschermd(!), buiten de kampen verbleven. En de Britten voor een onmogelijke opgave stonden. Zij drongen aan/dwongen Nederland tot gesprek met de Republiek. Terwijl massa moordpartijen aanhielden, ook op Chinezen en pro Nederlandse regenten/elite, ‘was Nederland bezig aan de wederopbouw!’.
@BenedictJanssen; ‘actieve steun aan Japan etc.- Had u dan gedacht/verwacht dat hij, als nationalist; veracht/gevangen/verbannen door de gg., voor Nederlands Indië in verzet zou gaan tegen Japan?
@RLMertens: Nee hoor. Maar er bestaat mijns inziens een groot verschil tussen enerzijds neutraal/afzijdig blijven in de oorlog en anderzijds de vergaande inspanningen die Soekarno als volksleider heeft gedaan voor het Keizerrijk, en daarvoor de hoge onderscheiding kreeg uit handen van Hirohito. Over zijn betrokkenheid bij de werving van romusha’s verwijs ik gemakshalve naar het citaat uit een interview (te lezen bij Giebels, blz 318) waar Soekarno vertelt hoe hij samen met oa de Japanse opperbevelhebber de mijnen inspecteerde bij Banten, en daar ‘armzalige skeletten’ zag die ‘slavenarbeid verrichtten’. ‘Het was verschrikkelijk. En ik was de man die ze in handen van de Japanners speelde’.
Naar schatting zijn er tussen de vier en tien miljoen romusha’s voor Japanse oorlogseconomie aan het werk geweest.
BenedictJanssen; ‘hoge onderscheidingen kreeg etc.’- Soekarno bleef/laveerde zijn eigen koers varen; Indonesia merdeka! Dit was wat Japan altijd heeft toegezegd( en Nederland nimmer) en daardoor ‘zijn medewerking’ verkreeg. Dus; wat wij een ‘monster verbond’ noemen. Dacht u nou werkelijk, dat hij/Hatta ea. aangaande die remoesjahs behandelingen, niet bij Japan heeft geprotesteerd? U gelooft nog steeds onze Nederlandse voorlichtings- propaganda?
In Nederland waren er ook volop Stalinlanen. Terecht, Rusland is een van de overwinnaars, met het grootste aantal slachtoffers. Maar toen werd de USA boos op Rusland, en moesten wij zo nodig meedoen met boos zijn. Weg Stalinlaan. Eigenlijk wel een beetje zielig.
Ik blijf het vernoemen van straten naar niet-Nederlanders een vreemde en zeker hachelijke zaak vinden . Indonesië mag belegd worden met Hatta enz/ lanen , maar Nederland ? Mijn in Indië geboren moeder was redelijk te spreken over Hatta en Sjarir , maar inderdaad : Soekarno was in haar ogen een collaborateur . Na 1949 heeft hij van zijn land financieel /economisch een puinhoop gemaakt , Indonesië moest rijst importeren ! Neen , deze hele discussie ademt voor mij weer een hoog “”weg met ons “” gehalte .
Op de campus van de EUR is er een Hatta-gebouw. Hij heeft daar gestudeerd en is bij de onafhankelijkheid een belangrijke figuur geweest. Heb ik geen probleem mee.
Hatta ontving destijds uit de handen van Hirohito de orde van het Keizerlijk Juweel der derde klasse (Soekarno de tweede klasse). Stel dat het EUR een gebouw zou vernoemen naar iemand die in 40-45 in Berlijn de Orde van verdienste van de Duitse Adelaar of het IJzeren Kruis had gekregen, dan zouden de rapen al snel gaar zijn, vermoed ik.
Als in Nederland een lange straat alleen een naam heeft dan wordt die straat opgebroken met meerdere namen. Uitzonderingen zijn b.v. de Laan van Meerdervoort in Den Haag waar men niet aankomt anders verandert de betekenis van die naam.
De straten voor die Indonesische “helden” zijn waarschijnlijk geen nieuwe straten maar een lange straat krijgt gewoon nieuwe namen erbij. ook niet leuk als je met de auto zonder GPS naar een adres zoekt terwijl je moet uitkijken of je wel of niet op een voorrangsweg zit.
Misschien krijgen jullie een Bung Karno straat die uitkomt op het Bung Tomo plein..Dan kan je daar op dat plein elk jaar een herdenking houden voor de Bersiap slachtoffers.
Herdenking. Beste idee van de dag. Met een krans van de ambassade!
@ Arthur Olive
In de 1e zin van het artikel staat: Wijk IJburg in Amsterdam. Dit is een nieuwe wijk, met dus nieuwe straten!
Bedankt mvr. Helen.
Ik wist niet dat IJburg een nieuwe wijk was.
@J.MichielAlma; ‘weg met ons etc.’- U heeft het verkeerd begrepen; alleen die
( Perhipoenan)Indonesiërs, die tegen het Duitse fascisme streden worden door ons geëerd met straat namen. Zij; Soekarno, Hatta, Sharir, die door gg. Tjarda verbannen werden, die tegen het Nederlandse fascisme(!) streden komen niet in aanmerking! – Alsof de Perhipoenan voormannen pro ‘het koloniale bewind’ waren. Over ons gehalte/tropenkolder gesproken.
“Alsof de Perhipoenan voormannen pro ‘het koloniale bewind’ waren. Over ons gehalte/tropenkolder gesproken.” Dan heeft u die tentoonstelling dus niet gezien. Die Perhimpoenan Indonesia had als,leus: Eerst Nederland bevrijden, daarna Indonesië (dus niet Indië!).
@JASomers; ‘eerst Nederland etc.’- Klopt, daarna Indonesië. Want om Nederland te bestrijden moesten eerst de Duitsers worden aangepakt! Wat anders is het, als Indië toen ook automatisch Indonesië werd. Dat ging onze regering, nb. na een bevrijding, boven de pet!
Maar in uw reactie schreef u: “Perhipoenan voormannen pro ‘het koloniale bewind’ waren.” In dat geval zouden ze wel Indië hebben geschreven, maar er stond echt Indonesië, dat niet bestond.
“nb. na een bevrijding, boven de pet” Dat was dus niet aan de orde. Het te bevrijden gebiedsdeel in Azië heette Nederlandsch-Indië, en niet Indonesië.
Nederland zal nooit 17 Augustus 1945 erkennen als het begin van onafhankelijk Indonesie.
Ten eerste was dat geen proklamatie want men kan alleen een proclamatie maken als men al onafhankelijk is. het zou dus een Declaratie moeten worden genoemd net zoals de Declaration of Independence van de VS toen het nog een kolonie van Engeland was. Pas nadat Amerika vrij was kwam er de Proclamation of Emancipation.
Ten tweede kan Nederland het zich niet veroorloven want dan worden die twee politionele acties een invasie van een sovereign Staat en dat zal teveel kosten.
@@Ten tweede kan Nederland het zich niet veroorloven want dan worden die twee politionele acties een invasie van een sovereign Staat en dat zal teveel kosten.@@
Het verbaasd mij nog steeds, dat velen het niet weten; vooral de Indo’s.
” het zich niet veroorloven” Nederland had zich niets te veroorloven, moest als lid van de VN gewoon het volkenrecht volgen.. Bij de capitulatie verbond Japan zich tijdelijk orde en rust te handhaven. Dat hebben ze in Soerabaja goed gedaan. Ook moesten staatkundige wijzigingen worden teruggedraaid. De bersiap begon in Soerabaja toen een Nederlandse marineofficier toeliet dat ze vertrokken. Daar hebben de Engelsen een einde aan de bersiap gemaakt. Indië was dus nog steeds gewoon een gebiedsdeel van het Koninkrijk der Nederlanden. Maar het gezag tijdelijk bij de Britten, SEAC. In februari/maart 1946 werd door de Britten het gezag weer overgedragen aan het Koninkrijk. Dat is pas geëindigd bij de soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949. De soevereiniteitsoverdracht aan de RIS in Amsterdam (Koninkrijk), de gezagsoverdracht in Batavia > Jakarta, van gebiedsdeel naar soevereine staat RIS.
@@Bij de capitulatie verbond Japan zich tijdelijk orde en rust te handhaven. Dat hebben ze in Soerabaja goed gedaan. @@
Uw Soerabaja begint wel een afgedraaide gramophone plaat te worden. Want de Jap die de kampen o.a. in vooral Noord Sumatra moesten bewaken hebben dat beslist niet altijd goed gedaan.
Er zijn bewijzen dat ze hun wapens aan de Indonesische rebellen gaven.
@JASomers; ‘naar de soevereine staat RIS etc.- Die nog maar na enkele maanden later in de Republiek Indonesia werd gewijzigd. Zoals in de proclamatie 17 augustus 1945 is vastgelegd. Eén volk, één land: Indonesië!
“Eén volk, één land:” Hoe zit dat dan in de USA? En het UK? En de Bundesrepublik Deutschland? De Republiek der Verenigde Nederlanden? En enz. enz.
@JASomers; ‘hoe zit dat met de USA etc.’- Het zit nl.zo ; wat Nederland wilde (kreeg nb/zijn zin te Linggadjatti) dat wenste de Republiek niet! Door nogmaals een stupide politiek beleid omwille NW.Guinea; niet meteen over te dragen, was dit het resultaat. En ook het einde van de Unie. En verloren wij alles; onze ondernemingen, fabrieken etc. en onze ‘laatste goodwill’! En de WN ‘ers werden ‘spijtoptanten’!
note; en dat omwille het zelfbeschikkingsrecht(!) voor de Papoea’s, die toen nagenoeg in penis kokers rondliepen!
@ArthurOlive; ‘Nederland zal nooit 17 aug.1945 erkennen etc.’ – Op 17 aug. wordt deze Indonesische proclamatie altijd feestelijk gevierd/herdacht. In aanwezigheid van zelfs Nederlandse regering functionarissen etc. Zo ook door toenmalige minister Bot in 2005 met een spijtbetuiging en aanvaarding van de proclamatie 1945! Op 27 december/ de overdracht; is er geen bal te beleven! Niet in Jakarta en niet op dam in Amsterdam. Waart men totaal niet geïnteresseerd is om een verloren oorlog te herdenken, laat staan vieren!
RLMertens, het was een “De Facto” recognition of Aug. 17, 1945 en niet geldig als een officiele regeringsacte.
Het was een “Gebaar” daar is Nederland goed in.
Indonesia achte zich vrij en een sovereign Staat op aug. 17, 1945 alhoewel het niet in staat was om de eerste vereiste van een Staat te handhaven en dat is de veiligheid van haar burgers. Indonesia was niet in staat om ons te verdedigen in de Bersiap. Ik zie daarom de Proclamatie van 1945 ook als een gebaar.
https://www.thejakartapost.com/academia/2018/08/30/apologize-recognize-independence-date.html
Aug. 17-1945, was-and apparently still is-a taboo for the Dutch government, as it would mean acknowledging that the Netherlands waged war on a sovereign Indonesia.
@ArthurOlive; ‘de facto etc.’- Wie beslist wat wel of niet de facto is? India en Egypte erkenden meteen(!) de Republiek de facto en de jure! De VN/USA heeft vanwege de bemoeienissen al meteen de Republiek als staat erkent. En die zgn. orde vereiste; orde en veiligheid van haar(!) burgers, was helemaal niet in het geding. Die burgers(althans een gedeelte) stortte zich juist op hun vijand; de (Indo) belanda’s! En dat alles vanwege het gevoerde Nederlands beleid; provocaties etc. zie mijn opinie!
Die erkenning van 17 aug.1945 is met onze verloren ‘politionele oorlog’ beslist/erkent(!) met/bij de overdracht; 27 dec.1949! Dat ‘erkenning/excuus; dus betalingen, ik denk dat Indonesië daar geen behoefte aan heeft/er op uit is. ( we kunnen het natuurlijk wel/diplomatiek aan hen vragen. Bij een ‘neen’; nou dan, meteen voluit erkennen!!!!)
“Bij een ‘neen’ ; nou dan meteen voluit erkennen!!!!)
Fat chance, keep on dreaming.
“Het was een “Gebaar” daar is Nederland goed in.” Niks gebaar, in het recht gebeurt een gebaar alleen als de rechter met zijn hand gebaart: Gaat u zitten. Het volkenrecht/staatsrecht kan niets met een man die merdeka staat te roepen. Hier in Delft zou ik plat worden gespoten door een broeder van de GGZ. Soekarno had geen legitimatie als subject of international law. Praten met hem heeft geen volkenrechtelijk effect. Maar dan maak je geen gebaar, maar je gaat in het lijstje zoeken. Daar vind je dan een bruikbare ingang: National Liberation Movement. Met effective control over een bepaald gebied Dat is feitelijk gezag over een gebied dat geen staat is (staat is een ander subject of international law). En ‘feitelijk’ werd dan vertaald naar ‘de facto’ in tegenstelling tot ‘de jure’. Een de facto staat is dus een staat die geen staat is (als u mij kunt volgen). Maar wel een gesprekspartner, gesprek als doelstelling van het volkenrecht. En een formele gezagsdrager in het gebied under effective control. Met verantwoordelijkheid voor rust en orde. En die NLM stuurde Sjahrir voor die gesprekken, onderhandelingen. Een staatshoofd (Soekarno) onderhandelt niet.
@ArthurOlive; ‘keep dreaming etc.’- Als ik in mijn klamboe lig te……….zie ik jouw beeltenis…
@JASomers; ‘Soekarno had geen legitimatie etc.’- Inderdaad, hij had ook geen Nederlandse BSN/burger service nummer/ hij was onderdaan, geen Nederlander! Zoals bepaald in volken/staatsrecht. Het ‘volkenrecht’ wat in wezen, een door westerse landen met overzeese gebiedsdelen, is opgericht. Een soort piraten overkomst, die bepaalt welk gebied, inclusief volk, fauna en …natuurlijke bronnen(!) Nederland toebehoorde. Uiteraard vol ‘juridische omschrijvingen’, die de bezittende staat ten voordele/goede is/komt!
“Soekarno had geen legitimatie etc” Ik bedoelde dat hij geen achterban had die hem had aangewezen als representant. Vergelijk dat eens met de gebeurtenissen in de deelstaat Catalonië: Gekozen deelstaatpresident Puigdemont, met een meerderheid in het gekozen deelstaatparlement, en een meerderheid in het referendum. Heeft Soekarno dan niet dezelfde status als ene Jan A. Somers, op de stoep van zijn straat in Delft?
“Het ‘volkenrecht’ wat in wezen, een door westerse landen met overzeese gebiedsdelen, is opgericht.” Indonesië is toch lid van de Verenigde Naties, het uitvoerend orgaan van het volkenrecht? Door Nederland als lid aangemeld!
“En een vormele gezagsdrager in het gebied onder effectieve control Met verantwoordelijkheid voor rust en orde”
Heer Somers, ik vergeleek de Proclamatie met een gebaar omdat er geen rust en orde was, dat kon niet of men wilde dat niet. Duizenden Nederlanders werden vermoord.
Nu denken lezers op deze site ook dat Nederland officieel 1945 heeft angenomen als de datum van onafhankelijkheid, dat zal nooit gebeuren.
“Proclamatie met een gebaar omdat er geen rust en orde was,” Op 17 augustus was er rust en orde, gezag van de Japanse legerleiding. De bersiap begon pas eind september. Soekarno was even vergeten dat het o.a. de taak van een staat is rust en orde te bewaren. Hij had er de mogelijkheid toe. Een goed uitgeruste politie en een goed uitgeruste, goed opgeleide PETA.
“Hij had er de mogelijkheid toe, een goed uitgeruste politie en een goed uitgeruste, goed opgelijde PETA”
Soakarno met zijn proclamatie wilde dus niet de verantwoordelijk op zich nemen om Nederlanders te beschermen. De bescherming van de jap tussen 17 augustus en eind september toen de Bersiap begon had niets te maken met verantwoordelijkheid die Soekarno negeerde eind September en daarna. En waarom zouden wij dat van hem verwachten, hij voelde zich ook niet verantwoorelijk voor al die Indonesische dwangarbeiders die het leven lieten gedurende de jappentijd.
In 2005 nam Minister van Buitenlandse Zaken Bot deel aan de viering van zestig jaar Indonesische onafhankelijkheid. Nederland aanvaardde daarmee dat Indonesië niet in 1949, maar op . . . 17 augustus 1945 was ontstaan en Bot betuigde spijt dat Nederland toen ‘als het ware aan de verkeerde kant van de geschiedenis’ was komen te staan, en daarmee aan velen leed had berokkend.
Bron: entoen.nu/ Canon van Nederland
Mooi toch! opgeruimd staat netjes.
@Aelle; ‘Bot betuigde spijt etc.’- Hulde aan hem, die met tegen/weerstand van al die ‘kenners’, dit besluit nam!
“Mooi toch! opgeruimd staat netjes”
Mvr Aelle, als u waarde geeft aan de getuigenis van Bot dan geloofd u waarschijnlijk ook de lijst van apologies uitgegeven over de jaren door Japan. Vooral die van Hirohito.
In het diplomatenklasje leer je altijd netjes te blijven, tot tevredenheid van het ontvangende land.
Bot betuigde spijt, maar bekende geen schuld.
Amen!
Mevr AElle, u schreef dat Nederland daarmee aanvaarde dat Indonesia op 17 Augustus 1945 was ontstaan. Dat kan Bot hebben gedaan maar niet Nederland officieel.
Ben Bot werd geboren in Batavia, zat zijn jeugd in het Jappenkamp Tjideng en maakte de gewelddadige Bersiap-tijd in Indonesië mee direct na de onafhankelijkheidsverklaring.
Ben Bot zal wet weten wat hij gezegd heeft, neem ik aan. Of weet er ‘iemand anders’ nóg beter?
@ArthurOlive; ‘niet Nederland officieel etc.’- Min.Bot sprak op 17/8-2005 te Jakarta als Nederlandse minister in functie!
Ben Bot kan zeggen wat hij wil zelfs als Nederlandse minister in functie maar zoals de heer Somers schreef, er is een verschil tussen “De Facto” en “De Jure”.
Als de verklaring de facto is dan is het niet een officiele positie van Nederland.
Nederland kan en zal dat nooit doen.
@JASomers; ‘ diplomaten klasje etc.’- Nav. het boek; Verboden voor honden en inlanders, schreef Rudy Kousbroek een reactie; Hij was verrast door de openhartige opmerkingen van de geïnterviewde Indonesische prominenten; die met respect terug denken aan hun Nederlandse school leraren. Echter in het buiten leven indertijd, grievend de discriminaties moesten ondergaan. Het bewuste bord heeft hij nimmer gezien; ‘wij Nederlanders zijn inderdaad een volk van opleiders en helaas; ook smeerlappen. Deze laatste groep is spijtig genoeg in de meerderheid. En vooral(!) in ons Indische bestuur’aanwezig’!
“Ben Bot werd geboren in Batavia,” Jan A. Somers werd geboren in Soerabaja, tijdens de bezetting hard moeten werken voor het dagelijks brood met op straathoeken diep buigen. Vader, broer en zus in het Japanse interneringskamp. En “maakte de gewelddadige Bersiap-tijd in Indonesië mee direct na de onafhankelijkheidsverklaring.” Eerst op straat bij verplichte dagelijkse rondjes op de fiets,, daarna in de Simpangclub en de Werfstraatgevangenis. Daarna lijken ruimen. Verminkt, aangerot, aangevreten. Moeder en zus weggevoerd uit Soerabaja. Daarna twee boeken over Indië> Indonesië. (wil je alles weten over een gebeurtenis schrijf er een boek over!). “Of weet er ‘iemand anders’ nóg beter?”
Ik vind het echt ongelofelijk dat een wetenschapper (nou ja, middels een promotie moet dat nog blijken…) suggereert 17 augustus 1945 te erkennen. Het is volkomen ongeloofwaardig dat de toenmalige chaotische en tijdelijke toestand waarin de Nederlandse parlementaire democratie zich bevond de plotselinge verklaring van Soekarno en Hatta zou erkennen, mede gegeven hun rol in WOII waarover hierboven al e.e.a. is aangegeven.
Het zou Anne-Lot Hoek sieren als zij de politieke toestand in Nederland na mei ’45 in het kader van haar onderzoek nader zou bestuderen teneinde met een evenwichtig verhaal te komen.
Dat vernoeming naar grotendeel onbekende “antikoloniale verzetsmensen in Indonesië, op de voormalige Nederlandse Antillen en in Suriname” wordt beschouwd als “een belangrijke stap om meer diversiteit te creëren in de publieke ruimte” vind ik dermate activistisch en dus onwetenschappelijk dat ik van mening ben dat dat niet serieus bedoeld kan zijn.
@HenryvanAmstel; ‘mede door hun rol in Wo2 etc.’- Moet/mag van hen( verbannen door onze gg.) dan verwacht worden, dat ze in het verzet zouden gaan tegen Japan? ( en daarvoor een straatnaam in Amsterdam verdient?)
Nee, ik zou niet hebben verwacht dat ze in verzet zouden zijn gegaan tegen Japan (alhoewel dat, gezien de voorgenomen exploitatie van Indië door Japan wellicht toch begrijpelijk zou zijn geweest).
@ArthurOlive; ‘niet Nederland officieel etc.’- Min.Bot sprak op 17/8-2005 te Jakarta als Nederlandse minister in functie!
‘over nieuwe straat namen etc.’- Waarom niet benoemen naar bekende Indische begrippen? Bv. de Boven Digoelstraat, de Noesa Kembangan laan, (speciaal voor Soerabajanen) de Kali Sosok boulevaard of het Bersiap plein ea. De Nederlandse inlanders zeggen die namen toch niets. Krijgen wel teminste het gevoel mee van tempo doeloe! Zoals bv. ‘een patatje eten op het Bersiap plein.
En meteen een krans laten leggen door de Indonesische ambassadeur.
Michael Gobachev heeft de wereld veranderd.ls er al een straat of plein naar hem goenoemd ?