De website ´Fotozoektfamilie´van het Tropenmuseum wordt waarschijnlijk steeds minder bezocht. De zoektocht naar families lijkt te zijn afgelopen, rechthebbende eigenaren van getoonde albums zullen niet meer worden gevonden. Jammer is dit wel, want de site heeft meer te bieden: bijzondere foto´s en albums.
Sawaän Krangan Soerabaja: Jet en Piet in 1916
Album 1158 is misschien wel één van de meest bijzondere van de collectie, ook al is het niet meer dan een goedkoop, gerafeld exemplaar, met in totaal slechts 44 foto´s van slechte kwaliteit. De bijzonderheid schuilt echter in het onderwerp van de foto´s, in combinatie met het vroege jaar: zo rond 1916. Precies een eeuw geleden.
Verreweg de meeste albums van de Fotozoektfamilie-collectie zijn albums met niet meer dan huiselijke tafereeltjes, foto´s van de kinderen en enkele beelden van het sociëty-leven van de Europese bovenlaag. Ze bieden ons een tamelijk idyllisch beeld van het vooroorlogse Indië.
Zo niet album 1158. Het hele album kent slechts één foto van de eigenaren van het album: waarschijnlijk ´Jet´en ´Piet´, afgebeeld tijdens één van hun wandelingen aan de westkant van Soerabaja, in de wijk Sawaän. Het echtpaar is niet meer zo jong, en waarschijnlijk kinderloos. Mogelijk verklaart dit deels hun interesse in de omgeving.
De 44 foto´s zijn bijna alle foto´s van de omgeving van hun woning. De meeste betreffen de kampongs en het platteland ten westen van de Princesselaan. Misschien was dit door de nabijheid van Sawaän (in het verlengde van de Princesselaan) een logische keus, erg gebruikelijk was deze niet. Ze getuigen in ieder geval van interesse voor het land en zijn bewoners.
De foto´s stellen ons in staat mee te wandelen met Jet en Piet. Of het nu droog was of dat het zojuist nog had geregend, het is om het even. De eerste foto maken we al op het erf van onze woning: de straat was veranderd in één grote plas. Het hindert ons niet, straks schijnt de zon weer!
Onderweg stoppen we regelmatig om foto´s te maken van de natuur en de bevolking: spelende kinderen, een rijtuigje, padiplantende vrouwen en een grijsaard die water pompt. Bij onze terugkeer, via de Koninginnelaan, staat de straat nog steeds blank. De laatste foto van deze wandeling toont Jet en een zekere Lien op de rug bij terugkeer in de Princesselaan. We zijn weer thuis!
Als we met behulp van Google Streetview nog een keer dezelfde wandeling maken door het Surabaya van nú, dan is niets meer herkenbaar. In plaats van met geiten en een enkel rijtuigje, worden we nu geconfronteerd met duizenden brommers en vele ´knalpot´-werkplaatsjes. Om de rust hoeven we het niet meer te doen…
Soerabaja, Princesselaan: Het uitzicht van ons huis
Sawaän Krangan Soerabaja, 1905. De Princesselaan, linksonder, ligt in het verlengde van Embong Malang.
Sawaän Krangan Soerabaja
Sawaän Krangan Soerabaja
Sawaän Krangan Soerabaja
Sawaän Krangan Soerabaja
Sawaän Krangan Soerabaja
Sawaän Krangan Soerabaja
Sawaän Krangan Soerabaja
Sawaän Krangan Soerabaja
Sawaän Krangan Soerabaja
Sawaän Krangan Soerabaja
Sawaän Krangan Soerabaja
Koninginnelaan, parallel aan de Princesselaan
Jet en Lien komen thuis
Sawaän Krangan Soerabaja, 1930
Sawaän, 2016
Java Post 
Wat zouden we toch veel missen van de geschiedenis van het oude Nederlands Indie en het trgenwoordige Indonesie zonder al die bijzondrr interessante artikelen van de Javapost . Speciale dank voor al het werk dat de heer B Immerzeel hierbij verricht! Mijn waardering. Jan Maassen Bali
Prachtige fotos van een verleden tijd. Hoe goed dat ze er nog zijn. En bedankt voor de uitleg, hoe het er tegenwoordig uitziet.
Lain dulu, lain sekarang……
Het zijn wat aardige plaatjes, helaas zonder tekst en uitleg. Aanbeveling; De Groote Cultures der Wereld. Haar geschiedenis, teelt en nuttige toepassing met 624 illistratratie en 13 gekleurde platen. Een uitgave uit 1906 van Elsevier. Het geeft en beschrijft een prachtig beeld vanuit die tijd met name de cultures en leven in Indonesie.
Doordat een groot gedeelte van de Indische mensen in het buitenland wonen, is het logisch dat vele albums hun bestemming niet bereiken. De vraag is of mensen via het internet bepaalde foto’s wel mogen kopiëren en mogen gebruiken voor hun eigen doelen (artikelen, websites).
Ja dat mag, aangezien het niet bekend is van wie de beelden zijn. Er rust geen kopieerrecht op. Pas nadat eigendom is vastgesteld gaan andere rechten gelden.
Mijn ouderlijke huis ( nu niet meer in onze bezit) zat ook in een wijk die voor 1940 aan de rand van Weltevreden/Batavia zit.
Om precies te zien de bekende kamp Tjideng.
In de centrum van een grote stad (Jakarta/Bandung, Surabaya etc) zijn de wijken/straten bijna dezelfde gebleven, alleen de grote(re) Hollandse huizen (Rumah Belanda) waren vaak (onherkenbaar)gerenoveerd , tot een kantoor/guesthouses of kantoren veranderd.
Gelukkig las ik in de krant dat de regering (R.I) “onze” ex ouderlijke huis gekozen had als een soort Monument erfenis , dus beschermd door de wet .Of het waar is weet ik niet.
Nu begrijp ik waarom de nieuwe eigenaren in 2010 een samenwerking voorstellen aan mijn broer deed , en nu (6 jaar later) het pand nog steeds in haar “oude” vorm nog bestaat , tenminste in 2014 .
Economisch gezien is het beter om een guesthouse van te maken.
Wat ik mooi vind is de foto van de tropenhelm .
De foto van Princesselaan , uitzicht van ons huis zie je nog wel eens in Boven Dago gebied in Bandung , in de zij straten zoals in de buurt van Gedung Sate, Riaustraat etc
Voor oude foto’s uit de N.O.I tijd, kan men Indonesische bronnen(soms “gelleend”van KITLV) raadplegen.
Keywords: FOTO JADUL (stadsnaam=Surabaya, Semarang/Malang etc) of FOTO JADOEL ( Jaman Dahoeloe ).
Voor Bandung is Bandung Heritage.
Voor Surabaya :
http://wongmawot.blogspot.nl/2016/11/sisik-melik-kota-surabaya.html
Ik blij dat je artikel gelezen bericht. Ik heb zo vaak zie je pagina. zo vaak ik wil delen met jou. want ik ben Indonesië. Ik werd geboren in Surabaya in 1991. Ik woon in Benowo. Ik weet historische oude Surabaya tot modern nieuw Surabaya. Ik weet veel over Sawahan, Genteng kali, Praban, Dolly, Wonokromo. Nu leer ik Nederlands sinds begin nieuwe januari tot nu toe. Ik denk dat dit de manier hoe de interactie te doen voor jou. voel je vrij om contact met mij op ganjaranhar@gmail.com
Beste Bert, in het album is ook een foto van Ohmstede die “jong Java groet”.. Er was slechts één Ohmstede in die tijden en dat was Volkert Simon Ohmstede (geb 1864 Purmerend) , die in 1913 arriveerde in Nederland per s.s. Tambora. Hij begon in Padang bij de Ned.H.M. ,verkaste en was in Soerabaja in 1915 voor een jaartje. Heeft ook rondgehangen in Semarang en Weltevreden alwaar hij zijn echtgenote A.F. Schut (vernoemd naar haar vader) Het kan best zo zijn geweest (omdat hij in het album ook staat) dat hij op bezoek was bij PIET, LIEN en JET en waarschijnlijk een collega NHM en/of kennis was. In elk geval veranderde Ohmstede van baan ging bij Dunlopp & Kolff werken en hield het in 1925 voor gezien in voormalig Ned. Indië en verkaste naar Frankrijk Bordeaux (wijnhandel) alwaar hij zeker t/m 1939 verbleef (zie overl.adv.’s van zijn schoonouders in Delpher). Zijn schoonpa was Johannis Adrianus Franciscus SCHUT, voormalig burgemeester van Ambon. Zijn zwager was (eveneens geheten) J.A.F Schut en hoofd Gem. Ziekenhuis te Medan en had een eigen verloskundige praktijk.
Hans, dank voor de toevoeging!
Tja …. mijmeringen bij een verweesde foto, die met Jet en Piet uit Soerabaja, 1916.
De eerste vraag die bij mij opkomt is waarom dat album met die foto geen eigenaar meer heeft. Heeft hij of zij het hals over kop moeten achterlaten, op de vlucht misschien, voor Japanners of dol gedraaide pemoeda’s in de bersiap, of is het met andere bullen uit hun huis gerampokt of bij vertrek naar Nederland, gewoon vergeten in de hutkoffer te pakken en mee te nemen?
Het gaat tegenwoordig wat gemakkelijker met foto’s. Alles opgeslagen in de smartphone. Handig om mee te nemen. Hoewel …. zo’n smartphone die overal door zijn eigenaar wordt meegesleept kan ook sneller verloren gaan dan een album. Per ongeluk in een kali gevallen, in een hotelkamer of trein laten liggen of gejat door een zakkenroller. Wég alle foto’s, als je er tenminste geen back up van hebt gemaakt.
Dan het echtpaar op de foto, Jet en Piet. Ik veronderstel tenminste dat het een echtpaar is, dicht bij elkaar gezeten aan de oever van een kleine kali, gekiekt net als een inlander voorbij loopt met zijn pikoelan, waaraan twee krandjangs voor onbestemd gebruik. Zou Lien de foto hebben genomen en hebben gewacht tot de inlander met zijn pikoelan ook in beeld kwam, voor een mooi decor?
Jet duidelijk “Indisch”, Indo-Europees dus, Piet naar mijn mening totok, al dan niet in Indië geboren. Qua leeftijd in 1916 eind dertig, begin veertig. Dan moeten zij van ongeveer tussen 1870 – 1880 zijn. Zelfde jaargang als mijn grootouders De la X. Wat zou Jet geweest zijn vóór haar huwelijk met Piet? Misschien wel onderwijzeres, een net beroep voor zoveel (Indo)Europese meisjes uit die tijd.
Dan Piet, op de wandeling toch onberispelijk gekleed in smetteloos wit en “jas toetoep”. Wat zullen hij en andere Europese mannen van stand het warm hebben gehad in dat tenue. Ik weet er over mee te praten. Als jong koopvaardij officier op (vracht)passagiersschepen was uniform met “jas toetoep” voor mij verplicht tenue in de tropen, na 6 uur ’s avonds. Maar goed, wij zien duidelijk “een heer van stand” op de foto. Sympathieke kop. Geen bullebak. Hans Boers opperde ruim 2 jaar geleden een connectie met iemand van de NHM, ik neem aan afkorting van de Nederlandsche Handelmaatschappij oftewel “de Factorij”, waarvan de baas op het hoofdkantoor in Batavia de onderkoning van Nederlands Indië werd genoemd. Piet zou een bankman kunnen zijn geweest. Misschien al “Agent”, zoals de baas van een agentschap van de Paktorij werd genoemd, of tenminste number two, de “Eerste Geëmployeerde” op het kantoor. Zou Piet (bestuurs)ambtenaar kunnen zijn geweest? Misschien. Hij heeft wel iets weg van een indoloog met empathie voor de inlander en zijn levenswijze. Als hij geen bestuursambtenaar was en niet voor een bank werkte (naast NHM de Escompto Bank, Javasche Bank) dan voor één van de vele handelskantoren (Borsumij, Hagemejer, Wellenstein & Krause, Mirandol & Voute, MacLaine Watson, Lindetevis, etc.). Soerabaja was ook marinestad. Was Piet marine officier? Ik denk van niet. Waarom niet? Gut feeling. Hij ziet er té vriendelijk uit om commando’s uit te delen op een oorlogsschip.
Hoe dan ook, Jet en Piet moeten in hun tijd toch bekende figuren zijn geweest in de stad. Lid van de sociëteit (de “soos”), Piet misschien ook van de plaatselijke vrijmetselaarsloge of hotemetoot binnen het bestuur van de gereformeerde kerk. Was hij bankman, dan was
“penningmeester” voor hem de geijkte nevenfunctie. Zij zullen in het Soerabaja van de eerste helft van de 20ste eeuw toch meer sporen moeten hebben achtergelaten dan hun mooie huis en een album?
Over dat huis gesproken. Jet en Piet zullen, gegeven hun veronderstelde stand in de Soerabajase gemeenschap, ook telefoon hebben gehad en derhalve in het telefoonboek van de stad zijn vermeld. In de telefoonboeken van toen stond nogal wat. Behalve natuurlijk naam, telefoonnummer en …… huisadres ook rang en/of functie en werkgever van de abonnementhoud(st)er. In een telefoonboek kon men status etaleren, belangrijk in de koloniale gemeenschap.
Welnu, aangezien het huisadres van Jet en Piet bekend is, zou het toch de moeite waard zijn om in het telefoonboek uit hun tijd, op huisadres naar hun te zoeken. Voer voor de ware speurders. Makkie. Zo dik zal die vooroorlogse telefoongids van Soerabaja ook niet zijn geweest. Ik ben benieuwd, maar ga nu lekker tidoeren. Siesta tijd.
Zomaar wat speurend op Google maps is de huidige locatie van het huis waar ‘Jet en Lien’ op de foto thuiskomen, te vinden. De Princessenlaan heet nu de Jelang Tidar. Het huis is ondanks de nodige aanbouwsels aan de voorzijde in de tuin goed te herkennen aan het lattenwerk in de gevel, alsmede de detailering in het metselwerk, die een sluitende identificatie garanderen. Voor wie het ineressant vind heb ik een foto (screen shot) ter beschikking.