Door Tineke Bennema
Wie in Indonesië zoekt, kan vele monumenten aantreffen ter nagedachtenis aan slachtoffers, merendeel burgers, van het Nederlandse leger tijdens de Politionele Acties tussen 1946-1949. Gedenkstenen, borden, graven, ze zijn over het eilandenrijk verspreid en getuigen van executies, van het in brand steken van huizen, van het dumpen van lijken in rivieren. Namen staan erbij vermeld van tientallen, honderden en zelfs duizenden burgers. Herdenkingen vinden er tot op de dag van vandaag plaats.
Vrouwen op een brommer in de desa Manjalling, Celebes/Sulawesi
Hoe die oorlogsmisdaden nog steeds het collectieve geheugen van de Indonesiërs bepalen, blijkt uit de korte bescheiden brief van meer dan honderd Indonesische nabestaanden vorige week die excuses vragen aan de staat der Nederlanden. Het moederland daarentegen doet al bijna zeventig jaar lang zijn best om alles te verdringen wat aan deze bloedbaden tijdens de Politionele Acties herinnert. In Indonesië heten ze trouwens Agresi 1 en Agresi 2.
Ter illustratie is een verklaring toegevoegd van een hoogbejaarde vrouw uit Manjalling, die vertelt hoe in 1947 Nederlandse soldaten alle dorpelingen verzamelden, vervolgens de mannen selecteerden en hen bevalen op hun hurken te gaan zitten met hun gezicht naar hun familieleden. Zij werden vervolgens standrechtelijk geëxecuteerd. Het wierp een schaduw over hun verdere leven zegt ze.
Veelzeggend is dat de stokoude ondertekenaars uit vijftig verschillende dorpen komen verspreid over het hele eilandenrijk. Of we het willen of niet, ons land wordt steeds meer geconfronteerd met de tastbare Indonesische archeologie, die deel is van onze geschiedenis.
De roep om excuses van Indonesische zijde volgt direct op meer onthullingen van historici Remy Limpach en Gert Oostdindie over structureel en buitensporig Nederlands geweld. Oostindie stelt vorige maand op basis van veteranenverklaringen dat er dagelijks oorlogsmisdaden plaatsvonden. En eerder dit jaar verloor de Nederlandse Staat voor de derde keer een proces aangespannen door de Indonesische nabestaanden: de staat werd veroordeeld tot het uitbetalen van schadevergoeding aan kinderen van door Nederland geëxecuteerden. De rechter maakte daarmee duidelijk dat het bijzetten van onze Indonesische oorlogsmisdaden (het parlement verklaarde de zogeheten ‘Excessen’ in 1971 verjaard) onhoudbaar is.
In een parallelle ontwikkeling is terecht in november een andere schuld vereffend, met Nederlandse ambtenaren die geen salaris ontvingen voor de jaren in de Jappenkampen (backpay). Nu deze smet op het blazoen van de Nederlandse staat is verwijderd en het dossier gesloten is, zou de weg (en geld) vrijgemaakt kunnen worden voor collectieve gelijkwaardige schadevergoeding voor zowel Indonesische dorpen als individuele personen. (Het handjevol weduwen uit Rawagede en Zuid-Sulawesi krijgt nu slechts een vergoeding voor het aantal jaren dat ze weduwe was en niet hertrouwd.)
Alle nu aan de oppervlakte gekomen artefacten vragen om identificatie. De naakte feiten over het Nederlandse aandeel in oorlogsmisdaden liggen op het bureau van de politiek te wachten en vragen om actie. De excuses die onze man in Djakarta in 2013 halfhartig aanbood aan de enkele daarheen gereisde weduwen uit Zuid-Sulawesi, golden alleen het leed dat hun is aangedaan. Er is geen verantwoording afgelegd voor een oorlog die tussen de 100.000 en 200.000 Indonesische slachtoffers kostte (en 6000 Nederlandse). En evenmin voor de mensenrechtenschendingen van het ergste soort, zoals massamoorden, verkrachting, marteling. Over de laatste twee zaken lopen nog twee processen tegen de staat.
Het zou het parlement sieren als het nu snel terugkomt op het besluit van verjaring uit 1971, een onderzoek instelt, het verzoek om excuses ondersteunt en een collectieve regeling instelt. Financiële overwegingen mogen daarbij geen rol spelen; de backpay is precedent. Die maakt het Indonesische verzoek juist des te urgenter: geeft Nederland hieraan geen gehoor, dan is de boodschap aan de Indonesiërs dat het Nederlandse kampleed erger was dan de verschrikkingen het Indonesische volk aangedaan. Dat we onze eigen begane wreedheden minder streng beoordelen dan die van andere landen. Indonesiërs zullen met weer negeren geen genoegen nemen, er wordt al nagedacht een gang naar een mensenrechtentribunaal of de VN. Maar relevant is ook of wij onszelf dan met onze waarden die we in onze koloniale tijd al hoog genoeg achtten om anderen op te leggen, nog wel recht in de ogen kunnen kijken.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd in dagblad Trouw, 18 december 2015, en op het blog van Tineke Bennema.
Java Post 
Wie betaald voor de 3000 Indo’s die vermoord zijn gedurende de Bersiap periode?
Er is geen backpaysmet op het blazoen van Nederland verwijderd.
Dat kan nooit meer. Het grootste deel van de schuld is nooit betaald en Nederland weigert nog steeds zoals al 70 jaar die te betalen aan de erfgenamen. Die kwestie is niet opgelost afgelopen november. Dat is dromerij… of doofpotterij .
Het was een salarisschuld en weer voor een klein deel daarvan betalen is geen signaal aan de Indonesische bevolking dat Nederlands kampleed erger was Indonesisch leed in de onafhankelijkheidsoorlog . Dat is een geforceerde koppeling maken .
En is de schatting dat die periode 45-50 100.000 tot 200.000 Indonesische slachtoffers had?
Waar is het bewijs dat ze gedood zijn door Nederlanders ?
En kun je inschatten dat met de NNG-oorlog erbij 6000 militairen en aan het leger verbonden burgers van Nederlands komaf omkwamen? Ja, dat kan… maar het aantal Nederlandse doden lag wellicht 2x zo hoog Dat zijn de Nederlandse burgers oa vermoord door nationalisten.
die daarnaast misschien wel meer Indonesiérs hebben gedood dan Nederlanders in die strijd.
Het ligt niet zo zwartwit van zij 200.000 dood door ons en wij, 6000 dood door hun.
Ach.. prima als politici erkennen dat het een foute oorlog was van Nederlandse zijde.
Maar om nu steeds maar weer excuses te gaan maken is onzinnig.
Gewoon erkennen, spijt betuigen, maar niet bezig blijven met symboolpolitiek van excuses .
Maar waren het die stokoude dorpelingen zelf die een excuusactie opzetten ?
Of waren het buitenstaanders , niet uit de regio, die handtekeningen gingen ronselen.
En wij moeten zwijgen over de meer dan 20.000 Japanse soldaten die na 25 augustus 1945 de Indonesische vrijheids strijd begonnen ?
Niemand dwingt je te zwijgen over die 20.000 Jappen .
Wat is je bron voor dit verhaal?
Ik weet alleen van de Japanners die in Soerabaja, o.a. in de Boeboetangevangenis, zijn vermoord. Uit het huis van vermoorde Japanners heb ik indertijd een mooie voorraad blikconserven en een goede radio buitgemaakt. Zal ik overigens aan de Japanse regering geen excuus voor aanbieden. Ik heb het zelfs niet in de biechtstoel opgebiecht, alhoewel ik in die tijd een nette katholiek was. Maar dat is off topic.
Als men Indonesië bezoekt treft men in diverse steden, tot zelfs in desa’s monumenten en ere velden aan . Gewijd en ter herinnering aan aan de slachtoffers van de strijd tegen Nederland 1945-1949. Als Nederlander is toch even schrikken dit te aanschouwen, aangezien onze slachtoffers van een oorlog in Nederland toch andere daders kennen, die in onze vaderlandse geschiedenis nauwkeurig zijn bepaald/vast gelegd. Ook onze nabestaanden zullen hun gevallen dierbaren met pijn herinneren. Bij deze monumenten zijn wij de daders. Ook door hen in hun geschiedenis nauwkeurig vastgelegd. Auteur Tineke B. moet met schrik aanschouwd hebben op die ere begraafplaatsen, dat het vooral burger slachtoffers zijn, en dat doet een extra beladen gevoel hebben. In een gesprek met nabestaanden zullen ongetwijfeld woorden van spijt en excuses zijn gevallen.
Op Sumatra, Badar Boeat 1948, werd een levendige, druk bezochte pasar door een jager van onze luchtmacht onder vuur genomen, waarbij tientallen slachtoffers vielen( staat niet in de Excessen nota!). De piloot dacht (kreeg opdracht ?) dat het om een samenscholing ging(!). Een veteraan, die de lijken indertijd moest bergen, bezocht na jaren deze plek en deed verslag in een tv.programma. Zouden de nabestaanden van zulke daden over het aantal slachtoffers fantaseren? Dat jonge generatie historici nu vooral zelf kennis willen nemen van onze Indië geschiedenis, is vooral te verklaren door; het verzwijgen/bagataliseren door onze overheid/historici en de generatie die het heeft meegemaakt. Een heuse oorlog met ca.200.000 uitgezonden manschappen, die ‘politionele acties’ werd genoemd, trekt nou eenmaal de aandacht! ( ook zelfs van buitenlandse historici!)
Persbericht ANP november 1945.
En het jubileumboek van de Stichting Herdenking uit 1970.
Beste Indo-en uiteraard “totok”-medelezer, hoewel geen juris doctor(beken)bleek uit wat “onderzoek” in openbare bronnen dit; Een artikel van de Universiteit van Tilburg ” Verjaring van recht tot strafveroudering……” spreekt van ” het afschaffen van de verjaringstermijn voor oorlogsmisdaden/misdaden tegen de menselijkheid vond pas in 1971(per wetswijziging)plaats….” Dit betekent dat de “oorlogsmisdaden” van KNIL/KL militairen in vml.Ned.Indie,volgens de letter van de wet verjaard waren (Japan wees alle rechtspraken mbt krijgsgevangenen en “troostmeisjes” af op baisis van de verjaringstermijn volgens diezelfde letter van de wet,heb de Amerikaanse bron,velen in dit land onbekend hiermee),De uitspraak van het gerechtshof in Den Haag(Zegveld vs Staat der Nederlanden, casus Rawah Gedeh)” de verjaring(hier komt het)is in deze zaak onaanvaardbaar naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid” Dus niet volgens de TOENMALIGE wet (1945-1949).Als de NL Staat door had geprocedeerd tot aan het Hoog Gerechtshof had men de zaak gewonnen .Noot; met diezelfde “letter in de wet” werden vele honderden Indo’s-vast in overtuiging dat zij NEDERLANDER waren-in de 50’er jaren de toegang tot Patria(land van hun voorouders)ontzegd,en werden verplicht Warga Negara.(Lees Wim Willems “Het onbekende vaderland” en Dr.Hans Meijer “In Indie geworteld”.)