Mijn zuster stuurde me een paar foto´s van het graf van onze ouders. Het was nogal een rommeltje geworden, de laatste tijd. Overwoekerd door een struik waren de namen niet meer te lezen. Ze had alles schoongemaakt en nieuwe beplanting aangebracht. Dank, lieve zus, schreef ik haar, en bedacht me dat ik het graf al lang niet meer had bezocht. Hoe lang duren onze grafrechten?
Begrafenis slachtoffers vliegramp Boerangrang, 1947
Door Bert Immerzeel
Woensdagmorgen 12 maart 1947 steeg de Dakota VHREZ op van vliegveld Kemajoran in Batavia, onderweg naar Bandoeng. Het was een korte vlucht, nog geen 150 kilometer, en het toestel werd dan ook een half uur later verwacht te arriveren. Toen de verkeerstoren geen landingsverzoek ontving, ontstond een lichte paniek. Het weer en dus het zicht was slecht, misschien had het toestel ergens een noodlanding moeten maken? Zoekvliegtuigen werden de lucht ingestuurd om meer te weten te komen.
Pas op 5 april werden de resten van het toestel ontdekt. Een nieuwe luchtverkenning leidde tot de waarneming van een witte vlek vlak onder de top van de berg Boerangrang, ten noordwesten van Bandoeng. De volgende dag kon de lokatie precies worden vastgesteld door grondtroepen. ‘Juist binnen republikeins gebied’, schreef de Volkskrant fijntjes.
Zwart geblakerde binten, kromgetrokken stalen buizen, verspreid liggende machine-onderdelen en een nagenoeg volkomen intact gebleven staartstuk was alles, wat er van de VHREZ was overgebleven. De slachtoffers, twee bemanningsleden en 24 passagiers, lagen her en der verspreid over het terrein. De legerleiding besliste dat er geen mogelijkheid was voor transport van de lichamen, zij zouden ter plekke worden begraven. Op een soort plateautje werd een kuil gegraven. Na het dichten daarvan werd een houten kruis geplaatst en een deel van het staartstuk van de VHREZ met daarop alle namen. Zesentwintig burgers vonden zo hun (voorlopig) laatste rustplaats, ver weg van de familieleden, ver weg van de bewoonde wereld, vrienden en kennissen.
Eén van hen, de 26-jarige sergeant-vlieger André Heys, miste zo de gelegenheid zijn dochter te leren kennen. Zij werd geboren een week na de fatale vlucht. Omdat nog geen officiëel overlijdensbericht was afgegeven, leek het de weduwe beter de geboorte nog aan te kondigen onder beide oudernamen.
In 1949 werd besloten het graf te ruimen en de lichamen opnieuw ter aarde te bestellen op een meer gepaste, lees: makkelijker te bereiken, lokatie. Een nieuw massagraf werd daartoe ingericht op het grafveld Tjililitan in Batavia. Voor mevrouw Heys was dit geen oplossing, zij was inmiddels met haar dochter naar Nederland verhuisd.
Weer later, in 1968, werd ‘Tjililitan’ geruimd, en overgebracht naar grafveld Menteng Pulo. De Oorlogsgravenstichting informeerde zo goed en zo kwaad als het ging alle betrokkenen. Door oprichting van een steunfonds werden reizen georganiseerd voor nabestaanden vanuit Nederland naar Indonesië. Ongeveer 400 personen konden zo het graf van hun dierbaren bezoeken. Mevrouw Heys reageerde echter te laat en miste de gelegenheid. Bij gebrek aan verdere correspondentie moeten we aannemen dat zij, noch haar dochter, Menteng Pulo hebben bezocht.
Uit het dossier van André Heys, en dat van de andere 25 slachtoffers van deze ramp, weten we dat het contact met het OGS minimaal is geweest. Een enkeling vroeg om plaatsing van bloemen, of een afbeelding van het graf. De meesten hebben niet gereageerd op informatieverzoeken.
Hoe lang duren grafrechten eigenlijk, vroeg ik me af. Natuurlijk zo lang als je betaalt, maar dat geldt voor reguliere graven. Maar wat als de staat de verantwoordelijkheid heeft genomen om graven te beheren. Kent dát beheer dan géén eind? Mogen we wel verwachten dat Menteng Pulo over 50 jaar nog bestaat?
Java Post 
Menteng Pulo is een officieel Nederlands Ereveld (deels?) beheerd door de OGS. Het heeft dezelfde status als b.v. het Ereveld in Loenen. Van grafrechten is daar geen sprake. Kan me ook slecht voorstellen dat Loenen ooit geruimd wordt maar of dat ook geldt voor Erevelden in den vreemde …
Overigens had de Dakota een Australische registratie maar de DC-3 was wel in dienst van de luchtvaartafdeling van het KNIL net zoals beide vliegers.
De zeven Erevelden op Java, zijn inderdaad Nederlandse Erevelden die sinds 1952 volledig in beheer en onderhoud zijn van de Oorlogsgravenstichting. Deze Erevelden worden onderhouden namens de Nederlandse overheid, maar hebben een andere status dan het Nationaal Ereveld Loenen, gemeente Apeldoorn. Dat Ereveld is namelijk eigendom van de Oorlogsgravenstichting.
Op geen enkel Nederlands Ereveld worden grafrechten geheven. De grond daarvoor is door het gastland in eeuwigdurende bruikleen gegeven aan het Koninkrijk der Nederlanden. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor Erevelden van het Britse Gemenebest in Nederland. Het is Nederlands grondgebied en om niet beschikbaar gesteld aan het Verenigd Koninkrijk om gemenebest slachtoffers te gedenken en te herdenken.
Zo lang wij, lees de Nederlandse samenleving, het belangrijk vinden, worden de Nederlandse Erevelden én de Nederlandse individuele oorlogsgraven in stand gehouden.
Dank je, Johan!
In maart 2018 heb ik een reis gemaakt naar Java met als doel o.a. het graf van mijn Oma te bezoeken, die begraven is op het Ereveld Pandu in Bandung! Zij heeft haar internering in een japans kamp niet overleefd. Haar man (mijn Opa dus) is, samen met 4 kinderen, in 1956 terug gekeerd naar Nederland. Ook ik heb mij afgevraagd hoe lang dit Ereveld nog in stand wordt gehouden door het OGS! Het zag er prachtig uit! Bedankt voor de informatie!
Bedankt voor uw informatie!
Anton Broersma
Een aardig , verhaal. Bedankt Bert
Ik heb de afgelopen twee jaar diverse malen goed contact gehad met de Oorlogsgraven Stichting. Ik weet niet hoe het vroeger was, maar nu reageren ze snel en professioneel. Ze kunnen voor u bloemen plaatsen en wellicht ook een foto van het graf maken, als bewijs dat de bloemen ook inderdaad gelegd zijn, als u niet in de gelegenheid bent om het graf zelf te bezoeken. Hoelang de erevelden nog kunnen bestaan was onduidelijk toen ik contact had. Dat ligt aan de bereidheid van de Indonesische (lokale) overheid. Wel kan ik vertellen dat de erevelden steeds meer bezocht worden door groepen (jonge) Indonesiers die zo meer leren over hun geschiedenis. In deze tijd van dekolonisatie en een jonge generatie die meer wil weten dan wat ze op school leren en waar in schoolboeken ook een veelzijdiger beeld van de geschiedenis geschetst wordt dan gedurende de vele decennia daarvoor, vind ik dit een goede ontwikkeling. Vanwege het respect voor de doden in Indonesie, verwacht ik dat de erevelden nog lang zullen blijven bestaan.
Mocht u een ereveld willen bezoeken, laat dat van te voren weten aan de oorlogsgraven Stichting, zodat zij eventueel strooibloemen of anders kunnen klaarmaken en het graf met een vlaggetje markeren.
In July 1950 woonde in Kamp “De Haven”te Breskens mw. Korri Franciscus (1894 Buitenzorg). In datzelfde kamp woonde ook familie van mij t.w. W.F. Rugebregt en mw. H. Tielman-Hauwert. Later in 1951 kwam een jongere zus van mijn moeder in Kamp de Haven te wonen. Mijn moeder is S.A. Franciscus (Ambon 1906). Is Korri Franciscus ook familie met mijn moeder was lange tijd de vraag:
Korri Franciscus was weduwe van 8 kinderen toen zij naar Nederland kwam. In 1911 huwde zij te Bandoeng Willem Louis Vincentius Guldenaar, roepnaam Louis (Madiun 1885). Louis was gepensioneerd kantoorhoofd Staats Spoorwegen en behoorde tot één van de slachtoffers vliegramp Boerangrang.
Vliegramp
Paul Guldenaar en zijn gezin waren op 12 maart 1947 in de tuin van hun woning in Meester Cornelis toen zij een vliegtuig zagen. Paul zei: “In dat vliegtuig zit mijn broer Louis op weg naar Bandoeng”. Kort daarna stortte het vliegtuig neer. Louis Guldenaar was vanuit Bandoeng naar Djakarta gekomen om zijn zoon Duncan, die ziek was op te zoeken. Louis wilde niet dat zijn vrouw mee op reis zou gaan naar Djakarta; hij had daar geen goed gevoel bij. Het Dakota toestel was op 12 maart om 9.00 uur opgestegen voor een vlucht die naar verwachting een half uur zou duren. Het vliegtuig was een Dakota nummer 972 met de letters VH-R.E.Z van het 19th squadron. In het vliegtuig zaten 2 bemanningsleden en 24 passagiers. In de Nieuwe Courant van 17 maart 1947 staat dat vanuit “Republikeinse zijde” werd gemeld dat het vermiste toestel terug gevonden zou zijn bij Tjiandoer. Dit bericht bleek later onjuist te zijn. Op 3 april meldt het Algemeen Indisch Dagblad dat een patrouille van de Tentara Republik Indonesia (Indonesisch Republikeins Leger) met medewerkers van het Rode Kruis op onderzoek zouden gaan. Vanuit Nederlandse kant werd daarop gereageerd dat voor dit opsporingswerk in moeilijk begaanbaar terrein getraind personeel nodig is en dat medewerkers van het Rode Kuis niet aan deze eisen voldoen. Op 8 april wordt in de Nederlandse Dagbladpers vermeld dat het vliegtuig is gevonden. Het vliegtuig was tegen de noordelijke helling van het Burangrang gebergte gevlogen. Dit gebergte ligt wat ten noorden van Bandoeng. Het Algemeen Indisch Dagblad van 17 april 1947 vermeldt dat uit onderzoek is gebleken dat de oorzaak voor de ramp geen technische storing was maar het slechte weer met sterke wisselende windkracht. Op 11 april werd op de plaats waar het vliegtuig neerstortte een eredienst gehouden en een eenvoudig graf ingericht. De namen van de bemanning en de passagiers waren op een aluminium plaat gegraveerd en het graf werd afgedekt met granietblokken. De herbegrafenis vond op 29 september 1949 plaats en werd er een verzamelgraf ingericht op het Ned. ereveld Menteng Pulo te Jakarta.
Bron: keinguldenaar.nl