Een pro-Japanse opstand op de Aroe Eilanden
Hoe meer de tijd verstrijkt, en hoe verder Indië van ons wegglijdt, des te meer raken we verstrikt in onze eigen pogingen om de geschiedenis te begrijpen. Als het groot nationaal onderzoek bedoeld was om duidelijkheid te krijgen over de periode 1945-1950, dan is dat mislukt. Natuurlijk zijn vragen beantwoord, maar werden even zovele andere vragen opgeworpen. En wat erger is, niemand lijkt tevreden. We willen er niet aan. Onze eigen antwoorden zijn belangrijker dan die van de wetenschappers. Ligt dat aan die wetenschappers? Nee, natuurlijk niet. Het ligt aan ons. We vinden het te ingewikkeld. Hóe ingewikkeld het is, toont ons de oorlogsgeschiedenis van de Aroe Eilanden.
Het noordelijke deel van de Aroe Eilanden
Door Bert Immerzeel
Ter introductie: Aroe maakt deel uit van de Oostelijke Molukken, en ligt onder de zuidelijke kust van Nieuw-Guinea. Met een oppervlakte, vergelijkbaar met de provincies Noord- en Zuid-Holland tezamen, en slechts ca. 20 duizend inwoners, was het zeer dun bevolkt. Let wel, het was ‘van ons’: het maakte deel uit van Nederlands-Indië, en viel als zodanig bestuurlijk onder het beheer van de assistent-resident van Toeal op de nabijgelegen Kei-Eilanden. Als vertegenwoordiger van het Nederlandse gezag functioneerde het hoofd van het plaatselijk bestuur (HPB) te Dobo, de heer C.W. Wolff.
Pais en vree onder een tropische zon? Vergeet het maar. Daarvoor was de bevolking te heterogeen. Je had de oorspronkelijke Aroenezen die zich voornamelijk bezig hielden met wat visserij en de verbouw van sago, er was een grote gemeenschap van Chinezen die in de handel zat, en verder een meerderheid van verschillende volkeren die – om reden van de parelvisserij of de houtkap – zich ooit op Aroe had gevestigd en zich vooral liet leiden door zijn eigen economische belangen. De komst van de Japanners zou die verschillen alleen maar vergroten.
Toen Ambon viel, in de eerste week van februari 1942, was het de verwachting dat de rest van de Molukken ook snel zou volgen. Omdat de bezetter zich echter eerst op Java richtte, duurde dit langer dan voorzien. De oostelijke Molukken vormden nu een doorvoerzone voor vluchtelingen die uitweken naar Australië. Ook op Aroe werd het druk. Zo vestigden zich hier enkele honderden medewerkers van de Petroleum Maatschappij uit Babo.
De hoofdplaats Dobo, gefotografeerd vanuit Geallieerd vliegtuig.
Een opstand
Aroe verloor zijn inkomsten, en wachtte af. Het was het bestuur van de HPB Wolff die uiteindelijk tot een opstand zou leiden. Wolff stond bekend om zijn ontactisch optreden, waarbij hij de indruk wekte de christelijke bevolking te bevoordelen ten nadele van de islamitische. Een voormalig medewerker van oliemaatschappij uit Babo, een zekere Slamat, leidde de opstand. Op 30 april werd Wolff gevangen gezet en enkele aanwezige veldpolitie-agenten overrompeld. Samen met drie anderen werd Wolff in een prauw gezet en overgevaren naar Ambon om hem daar – als teken van goede wil – over te dragen aan de Japanners.
Met de opstand was Aroe in feite ‘Japans’ geworden zonder een Japanner te hebben gezien. Omdat de toestand echter verder niet veranderde, kon een ruime twee weken later al weer een nieuwe coup plaatsvinden. Op 17 mei verzamelden zich tweehonderd trouw aan het Nederlandse gezag zijnde en met bamboe roentjing bewapende Tanimbarezen en Timorezen, en omsingelden de opstandelingen. ‘De rebellen gaven zich terstond over.’ Er werd een nieuw bestuur gekozen o.l.v. de Aroenees en hoofd van de volksschool S. Jacob, en Slamat en een aantal andere rebellen werden per prauw naar Tanimbar gevaren om daar te worden gefusilleerd. Vanuit Australië werd nu controleur H.J. Heijnen naar Dobo gestuurd om het bestuur van Jacob over te nemen.
Eind goed, al goed? Nee, natuurlijk niet, want het wachten was nog steeds op de Japanners, en lang zou het dit maal niet duren. Op 30 juli werd Heijnen in de vroege ochtend gewekt door inheemsen die hem toeriepen: “Djepan datang! Djepan datang!” De Japanners zijn gekomen! Er lag een Japans schip op de rede, en enkele Japanse vliegtuigen cirkelden boven Dobo. Een van de eerste Japanners die uit een landingssloep stapte begon met gulle hand papiergeld uit te delen aan de lokale bevolking. Een paar uur later bevond Heijnen zich aan boord van het schip dat hem naar Ambon zou brengen. Het was inmiddels de derde wisseling van de wacht in minder dan drie maanden tijd.
Door al deze schermutselingen stond Aroe inmiddels wél helder op de kaart, en waren Japanners én Geallieerden overtuigd van zijn geostrategisch belang. Na nog een nieuwe poging van Nederlandse kant de macht terug te krijgen, bleef Aroe tot het eind van de oorlog in Japanse handen en werden er krijgsgevangenen aan het werk gezet om vliegvelden aan te leggen.
Omdat Aroe op de grens kwam te liggen van de Japanse invloedssfeer en Australië, zijn de opstanden in die eerste helft van 1942 goed gedocumenteerd. Bij de Japanse capitulatie was die grens opeens verdwenen, en dus daarmee de noodzaak om nog navraag te doen naar het wel en wee van de Aroenezen. Het eilandenrijk verviel tot de relatieve onbelangrijkheid van weleer: wat visvangst, parelduikerij, houtkap en sago. De Indonesische onafhankelijkheid heeft daarin geen verandering gebracht.
En zelfs het groot nationaal onderzoek ging aan Aroe voorbij…
Java Post 
-niemand lijkt tevreden-. Kan ook niet. Hoe goed je het onderzoek inricht en beargumenteerd er zijn altijd ontevreden mensen. Ook ik maak daar deel van uit van die groep ontevredenen. Kijk nou eens na de politiek van de afgelopen 15 jaar. Kiezers worden bedrogen, democratie is ten grave gedragen dan worden de mensen toch obstinaat. Oorlog wordt door het volk niet gevraagd. Je wordt erin getrokken. Taiwan is het volgende doelwit.
Het stukje over de Arioe-eilanden is prettig leesbaar en is weer een toevoeging aan mijn kennis over de Indische geschiedenis. Hiervoor dank.
@Jean-Louis: ‘maak deel van die groep ontevredenen etc.’- Leg uit; waarom…
en svp niet vluchten naar ‘de democratie ten grave gedragen etc.’ Beargumenteer! – Opmerkelijk is wel dat een verhaal over Djepang datang begint met een intro ‘over het onderzoek'(?)
Meneer Mertens , van welke planeet komt u vandaan. Indien u geïnteresseerd bent is de geschiedenis, weet u dat de feiten bewust verdraait worden. We leven in een Woke samenleving. Narratief rond COVID en Stikstof zijn de grootste leugens sinds mensenheugenis,.helaas ook de naoorlogse geschiedenis. Als u Uw kop in het zand wil steken en gedwee volgzaam wil zijn, mij best. Des te meer begrijp ik soms uw “ warrige “ reacties op redelijk commentaar van lezers.
@JeanLouis: ‘feiten verdraaid etc.’ – Welke feiten?
Ik ben er eenmaal geweest. Het is een oord in vergetelheid. Desondanks heeft een Zwitserse vriend 2 jaar doorgebracht in Dobo met parelhandel. Het eiland is feitelijk genegeerd. Zo kwam ik in een dessa waar de school al 2,5 jaar was gesloten omdat de onderwijzer uit Ambon nog steeds niet van “vakantie” was teruggekeerd. Avontuurlijk wel; ’s morgens vroeg met speedboot de lange zeearmen in op zoek naar de cendrawasih terwijl de krokodillen de boot probeeruden om te kieperen.
Aroe, Kai en Tanimbar waren ook een onderdeel van Nederlands Nieuw Guinea.
Er zijn nog steeds indoe die vinden dat de koloniale tijd voor Indonesiërs goedi is geweest. Het onderdrukken van een ander volk is nooit goed. En wat de Nederlanders daar gebouwd hebben is gewoon voor eigen belang.
Mevrouw Ziska, welke, waar, hoeveel ‘indoe’ (?? een nieuw volk?) hoe knap van u dat u weet wat die vinden. Maar vertelt u eens wat uw bijdrage met de inhoud van bovenstaand artikel te maken heeft. Van te voren bedankt.
@Ziska/MaudLeber: ‘ die koloniale tijd etc’ – Oprecht terugblikken op die periode valt menigeen zwaar. Het was toen een onrechtmatige raciale maatschappij. Sharir uit zijn verbanningsoord Boven Digoel:’ de voedingsbodem van het nationalisme is de maatschappelijke en geestelijke positie van de Indonesiër. En zijn wrok tegen dat op hen neerkijkende ras!’ En wij kregen daar de rekening van!
Mhr Mertens, ik heb mvr. Ziska naar haar redenen gevraagd, niet u. Mijn vraag was, wat heeft mv. Ziskas en nu uw bijdrage met het bovengenoemd artikel te maken? En aub schrijft u mijn naam juist, met een ‘t’ aan het eind. Bedankt.
@MaudLebert; ‘van bovenstaande artikel etc.’- Bij de intro van het artikel wordt gesteld dat ‘het recente de-kolonisatie onderzoek te ingewikkeld is’ – Hoezo ingewikkeld? Terugblikkend op die Indië periode geeft toch helder aan waar ons toenmalig beleid er naar toe heeft geleid; een strijd tot merdeka. Met een debacle als slot!
@Ziska, helemaal met u eens!!!!
Mhr Mertens, sinds wanneer bent u de spreekbuis van mvr. Ziska?
Waar Bert Immerzeel een meester in is is dat hij steeds weet te wijzen op de diversiteit van volkeren in Indonesie. Volkeren die tot de dag van vandaag anders
denken en doen dan wat Javanen ( als leidende en overheersende bevolking) willen en doen. Dat maakt het ook complexer om te achterhalen hoe de Nederlandse regering en/ of de VOC opeteerden in Indie.Genuanceerdheid ,daar wijst Immerzeel steeds op.
Zeker fijn dat Bert Immerzeel wijst op de variatie in Indonesia. Maar dat altijd ziften over de zgn. Javaanse hegemonie, daar word ik moe van. Kom hier naar Indonesia en aanschouw het hier ter plaatse. En dan niet van een kort bezoekje maar verblijf hier minimaal een decennium en oordeel dan nogmaals. Er is geen sprake van Javaanse leiding en overheersing; hooguit qua aantal zijn ze evenredig vertegenwoordigd in het “aparat”. Logisch gezien de kwantiteit. Anderzijds zijn andere bevolkingsgroepen (zoals bijv. de Batak en Minangkabau) zwaar overtegenwoordigd.
Inderdaad kun je van feiten moe worden.
Ik heb slechts 8 jaar op Java gewoond. Zie op Sumatra, Sulawesi, Zuid Molukken en vooral pregnant op Nieuw Guinea de overheersing van de Javanen. M.n. het leger, met zijn dwi- funktie, staat los van democratische controle. Voert een staat in de staat. Hebben zelfs hun eigen fabrieken. Ook de gewone Javaan zal onder die overheersing leiden. Let wel, het gaat niet om ” de” Javaan. Te nuanceren valt: het gaat om het Leger dat voor het ovegrote deel ,zeker de wat hogere rangen, en dat begint al bij sergeant, de dienst uitmaakt.
Dat bedenksel van dwi- funktie komt overigens van generaal Nasoetion en is vrij uniek. Dat leger ( voornamelijk Javanen , zeker als het de baasjes zijn) zijn de kolonisatoren van andere volkeren in Inonesie.Pregnant aantoonbaar bijvoorbeeld in v/h Nieuw Guinea.Maar daar is ook veel te halen…
@JosOtten: ‘ het leger etc.’ – Dat was in ons Indië hetzelfde. In belangrijke (onrustige) gebieden/streken waren KNIL tangsie’s gevestigd. Die de PID( politieke Inlichtingendienst) en politie ter zijde stonden.
Maar wel onder gezag van een burgerregering. Maar goed, ik moet niet afdwalen schrijft iemand terecht en me houden aan de kern van het stuk van Immerzeel: de opstand ten gunste van Japan.Ik stop de discussie dan ook, met waardering voor mijn opponenten.
@JosOtten; ‘olv. burger regering etc. ‘ – Er was helemaal geen regering! Een gg. met exorbitante rechten! Die zonder proces lieden kon opsluiten cq. verbannen! Een politie staat olv. een dictator!- Niet voor de (Indo) Europeanen; die leefden daar; als God in Frankrijk; zie de recente film; Tempo Doeloe!
Wederom, het heeft niets met Javanen te maken. Zoals u al zegt ook de gewone Javaan zal lijden. Maar is het niet enerzijds koloniaal om nu op de Javaan te gaan fitten (een term als Nieuw-Guinea gebruiken we niet meer)? Dat het leger vooral uit Javanen bestaat, lijkt me logisch als deze etnische groep meer dan 40% uitmaakt van de bevolking van de Indonesische natie. Don’t blame them for that.
Altijd maar dat wijzen naar Javanen. Als we mogen spreken van onderdrukking (in westerse begrippen “onderdrukking”, in oosterse begrippen anders beoordeeld) dan wordt dat net zo makkelijk gedaan door Papua’s, Molukkers, Sundanezen, etc. Niemand wast zijn handen schoon ….. en hoeft dat ook niet.
Daarnaast dat geweeklaag in Nederland – zowel van de blanke als de Indische en Molukse Nederlanders (doorgaans doorspekt met puur westerse denkwijze m.b.t. politiek en een koloniale attitude) – over het dekolonisatie onderzoek en de daaruit komende resultaten. Waar bemoeien die oud-kolonisatoren zich tot telkens mee? Frustatie vanwege het feit dat Indonesia niet aan het handje van Nederland is blijven lopen?
Het gaat niet om fitten of niet fitten. Het gaat om naar de feiten te kijken. De reactie lijkt op wat omgekeerd de ideologie is van de nationalistische indonesiers. Toegegeven: het is hedl moeilijk je lis te maken van vooroordelen. Daarom wijs ik op het feit dat het overgrote deel van het leger ,zeker qua hogere rangen, uit Javanen bestaat ( dus waarschijnlijk meer dan 2x 40%, van de zeker 175 bevolkingsgroepen) en dat die ( of je nu koloniaal of niet koniaal denkt) naast de burgelijke regering een staat is in de staat en daarmee andere volkeren ( ook hun eigen) aantoonbaar uitbuiten. Two bad things do’nt make one good. Alles wat in het verleden gebeurd is aan slechte koloniale daden ( ook die vanbde Javanen in de 9e eeuw toen ze zelfs tot in Cambodia zaten als kolonisten/ veroveraars) neemt niet weg wat er vandaag aan niet-goede dingen gebeurt.
Dat is niet goed te praten met te roepen dat dat koloniaal denken is.
Feiten:
Mohammed Hatta was een Sumatraan
Suthan Sjahrir was ook een Sumatraan.
Driemaal raden wat Tan Malaka was.
Naast Sukarno was dat aan het begin van de Indonesische Revoluysi wel de politieke top. Als ik bovenstaand redeneringen i.c. vooroordelen volg dan kom ik tot vreemde conclusies
Een ander voorbeeld: het KNIL.
Het kader bestond in het algemeen uit Totokkers, de generaals Berenschot en F. van Daalen waren uitzonderingen. De lagere rangen bestonden uit Ambonezen, Menadonezen en Timorezen met als overeenkomst hun christelijke achtergrond. Wat voor conclusie mag ik dan trekken, de Heren mogen het zeggen.
Maar hoe is de gedetailleerde samenstelling van het Indonesische leger, waar halen de Heren hun cijfers vandaan of zijn het gewoon pretenties.
Het lijkt erop alsof het boekje “How to lie with statistics” nog steeds opgeld doet.
Eenieder mag best zijn stokpaardje berijden maar als dan elke, maar dan ook elke keer een topic de nek wordt omgedraaid, waarom plaatst men dan niet direct zijn reactie op Java Café. Vaak is het een kwestie van de vorige reactie copieren.
Want het topic is best interessant voor degenen die geïnteresseerd zijn in koloniale geschiedenis. Gebruik ik Aroe en Dobo als zoekterm bij de web site van de oorlogsgravenstichting.nl, dan verschijnt een aantal namen. Sorteer ik deze namen op overlijdingsdatum, dan wordt het interessant. Sinds kort is er ook een directe link naar het Nationaal Archief: klik op Nationaal Archief bekijk, dan verschijnt het persoonsdossier van de overleden persoon, bij sommigen bestaat er zelfs een overlijdingsacte!! Tijdens de gehele Japanse bezetting sneuvelden er personen, niet alleen burgerpersoneel van de BPM, maar ook militairen. Geen verklaring wordt gegeven waarom een Nederlands vliegtuig zo laag over de Aroe-eilanden vloog dat deze geraakt werd door Japans afweervuur en neerstortte. Minstens 3 Nederlandse militairen sneuvelden hierbij. Schijnbaar is er sprake van verze tijdens d eJapans bezetting t, maar dat verdient nader onderzoek.
Interessant dat artikel over Aru ,ja oppervlakte die van Noord en Zuid Holland tezamen .Aru /Aroe heeft tegenwoordig 65 .000 inwoners ,terwijl Noord en Zuid Holland er 6,5 miljoen hebben .Dhr Krukcor is er geweest zie zijn reactie op 4 aug om 2:39 a.m.Hij schreef “” Het is een oord van vergetelheid ,er is een beetje parelhandel maar feitelijk is het eiland genegeerd .De school is al 2,5 jaar gesloten want de onderwijzer ,die van Ambon moest komen is nog steeds met vakantie .Ja dat was die Jappen nou ook overkomen ,die wisten niet eens dat daar ook een eiland was .Ik moet eerlijk zeggen ,het ligt ook wel erg afgelegen ,zo voor de kust van Irian Barat .Maar tel je zegeningen als je daar woont ! Geen files ,geen luchtvervuiling ,geen lelijke hoogbouw , je kunt je auto nog overal parkeren zonder 10 euro per uur te betalen ( Amsterdam ) geen Benidorm toestanden met dronken en lallende toeristen ,geen drugstoeristen uit Italie ,Duitsland etc geen Canal Pride ,geen toeterende auto,s en scooters en waarschijnlijk (?) hoef je geen belasting te betalen ,want die Indonesische Belasting Dienst is dat eiland Aroe natuurlijk ook helemaal vergeten ! Je hebt daar zoveel ruimte ,je hoeft niet zoals in beide Hollanden op en onder en naast elkaar te leven ,Vrijheid ,Blijheid ! Man oh man ik heb het ideale eiland gevonden ! Wel jammer van die agressieve krokedillen maar daar maken we handtasjes van ! 😘😜🤣
Krokodillen tassen van Hermes gaan over de toonbank voor 35.000 euro of meer .Laatst werd een speciale Krokodillentas van Birkin verkocht voor 202.857 euro .Moet er wel bij zeggen dat dit krokodillen zijn die in gevangenschap worden gehouden .Laat die mensen van Aroe dit maar niet weten ,zijn er morgen daar ook geen Krokodillen meer !
Mooi verhaal Bert. Overigens heeft men nog steeds pit cq is men mondig op Aru. Een groot ontbossingsprogramma is enige jaren geleden afgeblazen omdat de bevolking massaal protesteerde, tot op Ambon en Jakarta aan toe. Goeie gasten daar op Aru.
Ja laat die IKEA maar ergens anders hout vandaan halen voor hun flutmeubels ! Waar ontbossing toe leidt weten nu die inwoners van Jakarta maar al te goed ! Trouwens weten veel mensen eigenlijk wat Holland betekent ? Holland = Houtland vroeger wel erg veel vroeger stonden er natuurlijk veel bomen .Hopelijk kunnen die mensen op Aru gewoon hun eigen leventje leiden zonder massa=toerisme ! Want zeg nou zelf mooi is het daar wel !
Jazeker. Met eigen ogen àanschouwd.
Nou, dan moet ik daar de volgende keer zeker naar toe. Weten de heren of er ook literatuur bestaat over tradities en geschiedenis (behalve wat Buitenzorg verteld heeft). En hoe komt men er? Met de boot of ook met een vliegtuig?
Pak Olive ,die op Nieuw Guinea heeft gewoond had een interessante reactie op 4 augustus 2022 om 6:55 a.m .Hij schreef “” Aroe ,Kai en Tanimbar waren ook een onderdeel van Nederlands Nieuw Guinea ! “” ……………. Dus Nederland stond die eilanden ,die dus tot de Molukken behoorde NIET af aan Die Republik Indonesia .Dat was dus een flagrante schending van het akkoord ,waarin Nederland zich alleen Nieuw Guinea toe eigende ! Dankzij Pak Olive is die schurkenstreek nu toch in het openbaar gekomen ! 😎😎😎
Ze dachten waarschijnlijk dat die eilanden zoals Aroe bij Nieuw Guinea behoorden omdat ze daar ook de Paradijsvogel hebben net als in Nieuw Guinea en nergens anders.
Je hebt hier in Ibu Kota Amsterdam ook Paradijsvogels rondlopen ! Wat heet ? Het wemelt ervan maar daarom behoort Amsterdam ( nog ) niet tot Nieuw Guinea ! De ellende met die Amsterdamse Paradijsvogels is ,dat ze na een flinke trip denken te kunnen vliegen en het dan ook gaan proberen vanuit 9 hoog ……………………………..Overigens is er een oude kaart van Nieuw Guinea en daar is een groene grens in getekend .Aru/Aroe ligt dan wel dicht bij Nieuw Guinea aan maar behoort echt tot de Molukken .
Aru eilanden behoren tot de Molukken maar de bevolking lijkt meer op Papua’s.
Mijn moeder heeft mij wel eens gezegd dat voor de oorlog men altijd sprak over Nederlands Indie en Nieuw Guinea alsof Nieuw Guinea niet een onderdeel was van Nederlands Indie.
Na de oorlog kregen wij meer te horen over “van Sabang tot Merauke” en niet van Sabang tot Hollandia. Waarom niet?
@BertSiap; ‘schending van het akkoord etc.’- Daar was helemaal geen apart akkoord over Nw.Guinea. Art.3 van de Linggadjatti overeenkomst ; ‘overdracht omvat het gehele(!) gebied van Nederlands Indië … Het was Nederland, die Nw.Guinea uit de overdracht haalde! (ook om de Indo’s daar te droppen; zie commissie Werner 1953; zoveel mogelijk tegen houden om naar Nederland te komen)Tot grote woede van Soekarno, die toen alle Nederlandse eigendommen nationaliseerde; de tot WN overgehaalde Indische/Nederlanders werden ontslagen en verdwenen uiteindelijk naar de kampongs; usir Belanda! Sommige Indo’s slaagden erin om naar Nw.Guinea uit te wijken. En, zoals voorspelt.. werd het wederom een debacle. En voor de Papoea’s…althans de ‘pro Nederlandse opgeleide’, nog meer ellende ivm. free Papua! .
As far as I know, zijn de eilanden Aru, Kei en Tanimbar altijd een onderdeel van de ZO-Molukken en niet behorend bij Nieuw Guinea. Hoewel Aru fauna, etnisch en geografisch meer bij Papua behoort dan bij Maluku.
Weer een goede reactie van Pak Olive 14-08-2022 0m 7:24 uur Waarom was het gezegde “” Van Sabang tot Merauke “” en NIET “” Van Sabang tot Hollandia /Jayapura “” Ja waarom niet ? Hollandia ligt dichter bij de grens met Papua dan Merauke .De grensplaats Skouw ligt helemaal het dichts bij Papua Nw Guinea .Ik waag een poging dat “” Waarom ? “” te verklaren Ten tijde van het ontstaan van dat lied “” Van Sabang tot Merauke “” heette de meest oostelijke stad van Indie /Indonesia Hollandia maar ja zeg zelf “” Van Sabang tot Hollandia “” klinkt niet erg Indonesisch .Let op het is maar een poging van mij ,misschien liggen de zaken heel anders ! 😘🤣😜
Merauke is het meest zuidoostelijke punt i.t.t. Sabang het meest noordwestelijke punt. Het is symbolisch. Niet dat beide oorden exact het meest ZO of NW liggen. Over een paar dagen is het Hari Merdeka en dan zullen we dat weer volop horen.
Ja Bert Siap, zo is het waarschijnlijk gebeurt. Soekarno wilde alles tussen Sabang en Merauke hebben en toen heeft Nederland besloten dat alles tussen Merauke en Hollandia van Nederland bleef.
Jaren geleden heb ik gesproken met iemand die een lecture gaf hier bij ons over de situatie in de Pacific ten noorden van Nieuw Guinea. Hij zat bij de intelligence dienst van de Navy.
Ik vroeg hem of hij iets afwist over Rusland die onderzee boten klaar had staan om HMS Karel Doorman tot zinken te brengen. Hij had daar nooit van gehoord en vertelde me dat als dat zo geweest was dan had de 7th Fleet korte metten gemaakt met die onderzee boten. Als Rusland die onderzee boten in de Pacific hadden dan zouden ze dat kunnen weten
Ik keek even in het archief van Java Post en zag tot mijn verbazing dat er in januari 2014 een topic was van “”Dari Sabang sampai Merauke !”” dus Van Sabang tot Merauke .geschreven door Bert Immerzeel .Bij de eerste reactie van Ed Vos stond “” Ik ben toch benieuwd wie als eerste die spreuk heeft gebruikt “”Van Sabang tot Merauke “” Er volgde een hele discussie waarin mee deden o.a Pak Marawasin ,Jan Somers ,Hr Mertens ,zijn kleinzoon Van Beek ,Surya Atmadya en P v/d Broek en nog wat anderen .Maar de vraag wie er als eerste die spreuk had gebruikt bleef onbeantwoord .Volgens een van die lezers gebruikten Nederlandse onderwijzers die spreuk om de uitgestrektheid van die Archipel te benadrukken .Dan plaatst je Sabang op IJsland en Merauke in de Kaukasus .Tja ik weet sekarang nog niet wie als eerste die spreuk heeft gebezigd maar die Indonesische Nationalisten waren het dus zeker niet ! Bung Karno heeft die spreuk wel ergens gebruikt maar hij was zeker niet de eerste ! Je kunt gerust stellen dat die spreuk tijdens het koloniale bewind is ontstaan .
Ik doe het uit mijn hoofd. De overeenkomst tussen Sabang en Merauke is dat beiden “Bestuursplaatsen” waren/zijn (?). Sabang was/is de meest westelijk en Merauke de meest oostelijk gelegen Bestuursplaats.
De werkelijke feiten over NNG liggen wat genuanceerder.
Ik heb de kwestie Nieuw-Guinea vanwege de mooie postzegels van NNG weleens bestudeerd.
In het Marineblad , uitgave van de Koninklijke Vereniging van Marine Officieren KVMO stond in de uitgave van augustus 2012 het volgende artikel
“Geheime Sovjetsteun in Nieuw-Guinea”
Klik om toegang te krijgen tot marineblad_aug12_volledig.pdf
conclusie van het artikel en ik citeer:
De diverse Russische en Indonesische bronnen vormen samen met de genoemde motieven en materiaal van Nederlandse en Amerikaanse inlichtingendiensten nieuw en geloofwaardig bewijs voor actieve Sovjetsteun tijdens operatie Djajawidjaja. De Sovjetbetrokkenheid plaatst het Nieuw-Guineaconflict in nieuw perspectief op de volgende punten: de oorzaak van het verlies van de kolonie, de context van het conflict, de aard van de Indonesische aanval, het functioneren van de MARID (Marine InlichtingenDienst) en de Nederlandse waardering voor het gevoerde beleid.
Tot nu namen historici genoegen met de destijds gegeven verklaringen voor het verlies van Nieuw-Guinea: de Verenigde Staten zetten Nederland onder druk terwijl een grootscheepse Indonesische aanval dreigde. Nu is duidelijk dat actieve Sovjetsteun voor beide factoren doorslaggevend was. Weliswaar had Nederland de kolonie vroeg of laat toch moeten opgeven, maar door de Amerikaanse druk en de dreigende aanval moest Nederland in augustus 1962 akkoord gaan met ongunstige voorwaarden. Zonder actieve Sovjetsteun was de aanval in augustus niet mogelijk en zouden de Verenigde Staten
waarschijnlijk meer aandacht hebben gegeven aan de Nederlandse standpunten. Ten onrechte plaatsten Nederlandse politici, en later
ook historici, het Nieuw-Guineaconflict in een koloniale context,
terwijl de actieve Sovjetsteun bevestigt dat het vooral een Koude Oorlogconflict was.
@vandenBroek; ‘Sovjet steun etc.’- zie onder herdenkingen; Dé-koloniale herdenking 16/8 Olympiaplein, Amsterdam ad.Papua spreker; verwijzing naar Andere tijden van Hans Goedkoop! Hoe ook prins Bernhard indertijd zich met het conflict mengde!
Pak Olive vroeg zich als kind af waarom de spreuk was “” Van Sabang tot Merauke “” en NIET ‘”” Van Sabang tot Hollandia “” Ik ben even in die geschiedenis van Hollandia gedoken .In 1909 noemden de eerste militairen aldaar het Kloofkamp ,Kloofkamp schijnt nog steeds een wijk te zijn in Jayapura ..In 1910 werd de plaats Hollandia genoemd .In 1963 werd het Hollandia / Nieuwe Stad ,daarna werd het Soekarnopura genoemd naar onze vriend Soekarno .Toen Bung Karno moest aftreden werd de stad Jayapura genoemd maar die Papoea,s noemen de stad Port Numbay naar de rivier ,die erdoor stroomt .Achteraf logisch dat die spreuk was “” Van Sabang tot Merauke “” want dat Hollandia is wel 5 x van naam veranderd ! Wat ik de meest logische naam vind voor die stad aan die mooie baai ? Niet zo moeilijk Port Numbay !