Zijn de Nederlandse schepen op Indonesische sloop geëindigd?

Zeventig jaar lang werd er niet omgekeken naar erfgoed op de bodem van de zee. Tot dat het verdween… Het mysterie blijft voorlopig onopgelost.

De sloop van schepen op het eiland Madura

De sloop van schepen op het eiland Madura

Door Michiel Maas

Zeventig jaar lang lagen ze op de bodem van de zee bij Indonesië, maar toen duikers onlangs gingen kijken, bleken de Hr. Ms. De Ruyter en de Java spoorloos te zijn verdwenen. Mogelijk zijn de historische schepen, in 1942 vergaan tijdens de slag om de Javazee, tot oud ijzer verwerkt.

Correspondent Michel Maas ging kijken op het Indonesische eiland Madura, waar zelfs de grootste schepen in stukjes worden geknipt. Daar zeggen ze van niks te weten. “De Ruyter en Java zijn hier niet, zeker niet”, vertelde een van de eilandbewoners. 

Wellicht zijn er getuigen die iets hebben gezien. Vissers zagen op zee brokstukken voorbij komen die van de oude Nederlandse oorlogsschepen afkomstig zouden kunnen zijn. Mogelijk ging het transport richting het eiland Madura.

Het is niet onwaarschijnlijk dat de schepen daar terecht zijn gekomen om te worden gesloopt. “We hebben geen spoor van de schepen gevonden, en ook geen ooggetuigen. Maar ik heb wel gezien hoe grote zeeschepen daar tot schroot worden verwerkt. Binnen twee maanden is er niets meer terug te vinden van zo’n schip”, aldus Maas.

Handelsmissie

De Indonesische overheid wijst iedere verantwoordelijkheid van de hand. “De Nederlandse regering kan de Indonesische regering niet beschuldigen, want ze hebben ons nooit gevraagd die schepen te beschermen”, zegt het hoofd van de afdeling archeologie van het ministerie van Onderwijs en Cultuur. “Omdat er geen afspraak over was, is het niet onze verantwoordelijkheid als er schepen verdwijnen.”

De commotie rond de schepen komt de Nederlandse handelsmissie, op dit moment in Indonesië, slecht uit. Michel Maas: “Het was nou juist de bedoeling dat deze missie geen last meer zou hebben van het verleden. De vorige handelsmissie werd geplaagd door een afgelast staatsbezoek door de Indonesische president, de afgezegde verkoop van Leopard-tanks en ruzie over executies. Dat was nu allemaal achter de rug. Ze dachten dat ze nu eindelijk een fijne handelsmissie konden hebben zonder al die problemen, en dan komen deze schepen opeens weer in het nieuws.”

 

Dit artikel verscheen eerder op www.nos.nl, 21 november 2016

Dit bericht werd geplaatst in 9. Java Post. Bookmark de permalink .

31 reacties op Zijn de Nederlandse schepen op Indonesische sloop geëindigd?

  1. averheijden zegt:

    Wat zegt het Internationaal recht hierover?
    Is alles wat in de Indonesische wateren ligt ook eigendom van Indonesië, of blijft het ten alle tijde Nederlands bezit?
    Zit er een verjaringstermijn aan vast?

    • Jan A. Somers zegt:

      Waarom altijd het recht erbij halen? Als jurist vraag ik waarom al die juristerij voor zaken die gewoon zo zijn. Er zijn veel ongeschreven afspraken en gewoontes die gewoon worden geëerbiedigd. In internationale marinekringen is dat ook zo. En in de juristerij is er altijd een eigenaar. Pas als die niet is op te sporen komt de wet in actie.

      • averheijden zegt:

        Als jurist weet u des te beter dat niet ALLE ongeschreven afspraken c.q. Gewoontes worden geëerbiedigd.
        Het duidelijkst bewijs is deze zaak de diefstal van 2 schepen.
        Dus zal het noodzakelijk zijn een beroep te doen op de Internationale wetten hierover!

        Wat betreft:
        “Convention for the Unification of Certain Rules of Law respecting Assistance and Salvage at Sea”
        Indonesië kwam TOEN NOG NIET VOOR in die lange lijst van overheden.

      • Jan A. Somers zegt:

        “Internationale wetten ” Internationale wetten komen pas aan de orde als alle nationale mogelijkheden zijn geprobeerd. De Indonesische wrakkenwet? Of geldt nog steeds het Balinese wrakkenrecht, plunderen? Denk er wel om, internationale wetgeving handhaven kost heel veel tijd! Dat niet alle (wettelijke) afspraken worden geëerbiedigd is normaal. Bent u nooit door rood licht gereden? Of een appeltje gepikt? De maximum snelheid overtreden? Uw vrouw/man geslagen?

    • Surya Atmadja zegt:

      averheijden zegt:
      22 november 2016 om 10:43 am
      Wat zegt het Internationaal recht hierover?
      ============================================
      Is van Nederland , de eigenaar is verantwoordelijk , kan altijd Indonesia vragen om hulp .
      Het gaat hier om een oorlogsschip en zeemansgraf.
      http://www.admiraltylawguide.com/conven/salvage1910.html
      Trouwens wie betaalt de (“bewakings”) kosten ?

  2. Jan A. Somers zegt:

    In Nederland heeft het gezag van de staatsoverheid (mede) tot doel de bescherming van de eigendommen van wie dan ook. Betaald door de belastingbetaler. Voor verplicht ruimen moet de eigenaar betalen. (evt. de verzekering)
    Wrakkenwet, Artikel 2
    1
    Van het besluit van de beheerder dat opruiming noodzakelijk is, wordt ter plaatse waar het vaartuig of ander op te ruimen voorwerp zich bevindt of anders in de naaste omgeving daarvan mededeling gedaan, met herinnering aan het verbod in het tweede lid van dit artikel omschreven. Voorts wordt van dit besluit zo mogelijk mededeling gedaan aan de schipper of andere vertegenwoordiger van belanghebbenden.
    2
    Zoodra de mededeling is geschied, is het verboden van het vaartuig of voorwerp zaken te verwijderen zonder vergunning van of namens den beheerder; deze vergunning wordt niet geweigerd met betrekking tot lijfgoed, beddegoed en scheepspapieren.

  3. Wal Suparmo zegt:

    De Russische kruizer ORDJONJIKIDE gedoopt in IRIAN die Indonesia van de Russen had gekocht voor het veroveren van West Nieuwguinea. Dit schip heeft nooit de haven van Makassar kunnen verlaten omdat de Hollandse duikboten op de loer waren .Is ook gesloopt als oud ijzer door de club Madoeresen van HADJI ACHMAD SUKRI( niet SUEB), Dat hun allemaal Haji kunnen maken.( de trip naar Mecca kan bekostigen). Maar nadat dat BEWAPENING van zware konnen en de machine aan Taiwan was verkocht.Hoe was het met de Hollandse schepen?

    • Ælle zegt:

      Vernoemd naar Sergo Ordzhonikidze (een Bolsjewiek) en verkocht aan Indonesia in1962, opnieuw in de vaart in 1963 KRI Irian en verkocht als SCHROOT (oud ijzer) aan Taiwan in 1972.

      De Britse Royal Navy duiker Lionel Crabb verdween spoorloos in 1956 toen hij in het geheim het schip met Niikita Khrushchev en Nikolai Bulganin aan boord onderzocht voor MI6 , in de tijd dat het in Portsmouth Harbour voor anker lag. Het ging n.b. om een nieuw design Propeller!
      Was dit niet iets uit een James Bond verhaal/film? Spannend hoor, Walter.

      • Ælle zegt:

        Duurste ($ 4.4miljard) oorlogsschip kapotgevaren. Tolol sih!
        Na een botsing met een wand van het Panamakanaal moet de USS ZUMWALT, vernoemd naar oorlogsveteraan Elmo Russell Zumwalt Jr, worden gerepareerd.
        Op maandagavond bleek dat twee van de vier lagers tussen de Advanced Induction Motors (AIM) en de aandrijfassen langzaam volliepen met water. De AIM’s maken de USS Zumwalt tot een van de meest geavanceerde en duurste schepen in de geschiedenis van de Amerikaanse marine. Ze genereren 78 megawatt, waardoor het 185 meter lange schip zich volledig elektrisch voortbeweegt. Het was VOLLE maan.

      • Ælle zegt:

        Foutje, bedankt, Volle maan was een week eerder, op de 14de november, maandag.
        Ter compensatie is hier de video van de officiële in bedrijfstelling van het schip in Baltimore. Wat een afgang!
        http://www.navy.mil/viewVideoDVIDS.asp?id=36&story_id=97195

    • Roely zegt:

      Beste Wal Suparmo.
      Over de Slag in de Javazee. Ik zou heel graag willen weten of ook de mijnenveger ENDEH, die toen beschoten en gezonken is, ook tot schroot is verwerkt? Daarover geen enkel bericht kunnen lezen. Misschien omdat het verhaal van de Endeh niet past in het marine-heldenplaatje.

  4. Bart Huysman zegt:

    Het is schokkend dat de schepen van de Nederlanders en Geallieerden met de overblijfselen van de opvarenden zijn verdwenen. Op de site van de NOS zag ik dat de heer Michel Maas op zijn smartphone oude foto’s van een van de schepen, kleine foto, in vol ornaat op zee gefotografeerd, liet zien aan werfarbeiders. Hoe moet een werfarbeider, aangesproken door de heer Maas, zo’n schip herkennen? Het lijkt mij sterk dat de schepen in hun geheel zijn gelicht. Hoe dan ook, een beschadigd en kapot schip dat bijna 75 jaar in het zeewater heeft gelegen, zit onder de aangroei en verwrongen staal. En als het al zo is dat de schepen naar Madura zijn getransporteerd, in hoeveel delen zouden de schepen al zijn gesneden, bijvoorbeeld met onderwaterlansen?

    Dat de commotie rond de schepen de Handelsmissie niet goed uitkomt, ja, dat is natuurlijk bijzonder rot voor degenen die met deze Regeringsmissie meereizen, in hoop op goede contacten en contracten. Ik mag hopen dat deze delegatie er in zal slagen elegant en beleefd om te gaan met de commotie, naar overlevenden, kinderen en kleinkinderen en oplettend, beleefd en discreet zal zijn ten aanzien van de reacties van uit de Indonesische Regering.

  5. Robert Fermin zegt:

    Zeventig jaar is een lange tijd te wachten om het verleden het heden te maken. En nu weer een
    hoofdstuk van gesciedenis bijvullen dat niet meer the restoreren is. Laten we hopen dat de mensheid in onze nabijde toekomst sneller op appe’l komt te staan. Sayonara beste veteranen.

  6. averheijden zegt:

    Iemand zal nog wel de naamplaten en de scheepsbel bewaard hebben al souveniertje

  7. Ælle zegt:

    Heeft de vleesetende spons de schepen opgevreten?

  8. Johan van Leer zegt:

    Zuiver grafschennis, al is het in zee.
    Hetzelfde als Kembang Kuning opgraven voor gouden tanden en kiezen !

  9. Roely zegt:

    Is er misschien iemand die mij kan vertellen of ook de mijnenveger ENDEH, diezelfde nacht door de Japanners in de Javazee beschoten en gezonken, ook op de schroothoop is beland?

    • Ælle zegt:

      Ik weet niet of het in het boek genoteerd staat, maar C. Hokke schreef in 1950 het boek Opkomst en ondergang van onze gouvernements Marine, op bladzijden 163 en 168 wordt de Endeh genoemd door resp. H.J. van der Roest en J.E. Wijnmalen.
      De vraag is nu: Wie heeft dat boek in zijn/haar bezit?

      • Jan A. Somers zegt:

        Het lot van de politiekruiser Endeh staat beschreven in F.C.Backer Dirks, De Gouvernements Marine, deel III, p. 185. Dat schip is door twee Japanse jagers (dekking van een Japans vliegdekschip) op 2 maart 1942 tot zinken gebracht. Een verslag is ook opgenomen in Schetsen van de Gouvernements Marine, uitgave afdeling maritieme historie van het ministerie van Defensie, 1980. De bemanning was een mengsel van zes officieren van de KM, vier officieren van de GM, en dertien marinemannen-vrijwilligers, die probeerden te ontsnappen naar Australië. Ligt op 04, 16′ zuiderbreedte en 107, 43 oosterlengte, nabij Kebatoe. In het eerstgenoemde boek is ook een foto van H. Rutgers opgenomen, tweede officier GM. Door het snelle zoeken in de boeken kan mijn verslag niet helemaal nauwkeurig zijn. Zie ook Tong Tong, en De Jong 11a.

      • Jan A. Somers zegt:

        Het was even zoeken in mijn puinhoop boekenkast, maar toch nog gevonden. In dat boek staat de Endeh alleen in de index. Maar ik (en Ellen) hadden u al een beetje op weg geholpen. Ik noemde dat schip in zijn oorspronkelijke versie, politiekruiser, maar ze zijn in het begin van de oorlog omgebouwd tot mijnenveger. Vanuit Soerabaja zijn wel drie van deze vaartuigen met succes uitgeweken naar Australië, ondanks de ongeschiktheid voor dergelijke reizen. De heer Hokke was een collega van mijn vader. Mijn vader heeft ook getracht vanuit Batavia met de Arend naar Australië te ontwijken, maar ook dat is mislukt. Toen het nog wel kon kreeg hij opdracht te wachten op nadere orders. Kon je lang wachten!
        De genoemde bioloog Ter Pelkwijk kan een kennis van mijn vader zijn geweest, maar dat kan ik hem niet meer vragen. Toen mijn vader gezaghebber was op het kabelschip Zuiderkruis,. was daar aan boord een marien biologisch laboratorium waar altijd biologen bezig waren met het verzamelen van materiaal dat met de omhoog gehaalde kabels mee kwam. Heel veel nationaliteiten! Verder in Google intikken naam van het schip en Gouvernements Marine. Krijg je een lijst met bronnen.

  10. ellen zegt:

    Misschien kan de webmaster Arie Krijgsman van de website Onze vloot u in deze helpen. Hij heeft ook informatie over de hulpmijnenveger Endeh. U kunt hem mailen. Of het contactformulier invullen. U moet de hoofdlink aanvullen met de zoekterm (hulpmijnenvegers.html). Een der opvarenden van de Endeh was de bioloog Jan Joost ter Pelkwijk (1914-1942).
    http://onzevloot.weebly.com/
    http://onzevloot.weebly.com/hulpmijnenvegers.html
    http://www.wrecksite.eu/wreck.aspx?189081

  11. Peter van den Broek van een andere generatie zegt:

    http://www.go2war2.nl/artikel/2882/Ontsnappingspoging-met-Hr-Ms-Endeh.htm?page=3

    De link geeft een uitgebreide en gedetailleerde beschrijving van de ontsnappingspoging van Hr. Ms. Endeh
    Inleiding
    Voorbereidingen
    Onderschept
    De overlevenden
    Verdwijning van vier overlevenden
    Terug naar Java
    Besluit

    • Jan A. Somers zegt:

      Keurig!

    • Ælle zegt:

      Dank u wel, Peter.
      Dit verslag mag toch ook in Volkskrant uitgeprint worden, als bewijs dat door die rotzakken lafhartig de blanda;s en een Indo werden vermoord, terwijl ze tegen de klippen op erover gelogen hebben, nietwaar?
      Al is de leugen nog zo snel ….Wij weten nu wat er precies is gebeurd. De schrijver ben ik ook mijn dank verschuldigd.

      • Ælle zegt:

        In Swahili betekent de naam Endesha = Endeh = gids.

        (Tussen haakjes,) Die Jappen waren dan nog lafhartiger dan de Bantammers!
        Van de Bantammers lees ik uit een boek dat ze “verwijfd, wellustig, jaloersch in den hoogsten graad, valsch en wraakgierig, om een beuzeling iemand verwonden of ombrengen”.
        Dat zal dan geweest zijn!

      • Jan A. Somers zegt:

        Waarom alleen dit verslag? De GM heeft meer mensen aan de Japanners verloren, en niet allemaal netjes. Maar daar is toch geen belangstelling voor? Op deze Indische websites zijn meer verslagen niet verteld dan wel. Ik heb hier wel eens de executies op de missies van de NEFIS verteld. Daar bleef het dan bij.
        Waarom Swahili? Zo ver weg. Endeh was een onderafdeling en landschap (met gelijknamige hoofdplaats) der afdeling Flores, residentie Timor en onderhorigheden.

Geef een reactie

Vul je gegevens in of klik op een icoon om in te loggen.

WordPress.com logo

Je reageert onder je WordPress.com account. Log uit /  Bijwerken )

Facebook foto

Je reageert onder je Facebook account. Log uit /  Bijwerken )

Verbinden met %s